Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
Στις 16 Σεπτεμβρίου, η 22-χρονη Mahsa Amini αφήνει την τελευταία της πνοή, νικημένη από τα τραύματα που κατέφεραν στο σώμα και την ψυχή της οι άνδρες της “Gasht–e–Ershad”, της «Αστυνομίας Ηθών» του Ιράν. Έναν μήνα μετά από αυτό το τραγικό γεγονός που πυροδότησε την οργή σύσσωμου του καταπιεσμένου ιρανικού λαού, αξίζει – εν είδει απότισης φόρου τιμής στη μνήμη τόσο της Mahsa όσο και των λοιπών αδικοχαμένων νεαρών κοριτσιών– να προσπαθήσουμε να δώσουμε απάντηση στο κρίσιμο ερώτημα, που δεν είναι άλλο από το, τί ακριβώς είναι η αστυνομία ηθών.
Μεταφερόμαστε στο 1983, τέσσερα μόλις έτη μετά το πέρας επανάστασης που οδήγησε στην πτώση της μοναρχίας και στην ίδρυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν. Η αρμόδια για την εξασφάλιση της πιστής εφαρμογής της Σαρία Ισλαμική Επαναστατική Επιτροπή, αναλαμβάνει την ψήφιση νόμου βάσει του οποίου η χρήση hijab σε δημόσιους χώρους καθίσταται υποχρεωτική για τα ανήλικα κορίτσια που έχουν συμπληρώσει το 7o έτος της ηλικίας τους και όλες ανεξαιρέτως της ενήλικες γυναίκες. Ταυτόχρονα, μεριμνά για την προσθήκη ειδικής διάταξης στον ιρανικό ποινικό κώδικα, η οποία ορίζει ότι σε περίπτωση παράβασης επιβάλλονται, κατά σειρά αναφοράς, τα εξής μέτρα: πρόστιμο, σύλληψη, φυλάκιση (10ημερών–2μηνών) ή μαστίγωμα. Πιο συγκεκριμένα, αναλόγως της βαρύτητας της παράβασης, οι συλληφθείσες είτε υπογράφουν υπεύθυνη δήλωση, βάσει της οποίας δεσμεύονται να συμμορφωθούν με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και εν συνεχεία αφήνονται ελεύθερες, είτε οδηγούνται με τη βία σε ειδικά κέντρα, όπου εκπαιδεύονται στην ορθή χρήση του hijab και μυούνται στις αξίες του Ισλάμ. Άξιο αναφοράς είναι ότι, παράλληλα με την ανωτέρω «επιμόρφωση», λαμβάνονται φωτογραφίες και αποτυπώματα και συγκεντρώνονται όλα τα προσωπικά δεδομένα των συλληφθεισών, προκειμένου να σχηματισθεί σχετικό ποινικό μητρώο.
Παρά την αντίθετη, λανθασμένη εντύπωση, οι άνδρες δεν εκφεύγουν του αυστηρού ελέγχου της Επιτροπής, καθώς και αυτοί δεσμεύονται από ειδικούς κανόνες ενδυμασίας και συμπεριφοράς. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το γεγονός ότι απαγορεύεται να υιοθετούν χτενίσματα του δυτικού κόσμου, να φορούν φωτεινά χρώματα και παντελόνια με κοντούς ποδόγυρους ή με σκισίματα. Αν δε, επιθυμούν να κάνουν έναν απλό περίπατο με την αγαπημένη τους, θα πρέπει να έχουν φροντίσει να την παντρευτούν προηγουμένως, καθώς η συγκατάθεση του πατέρα της –πόσο μάλλον η δική της– δεν αρκούν για να είναι νομικά καλυμμένος.
Επικεντρώνοντας το «ενδιαφέρον» του στις γυναίκες και διακατεχόμενος από έντονη επιθυμία περαιτέρω χειρισμού τους, ο Ιρανός Πρόεδρος, Mahmoud Ahmadinejad, ιδρύει, το 2005, ειδικό σώμα, την επονομαζόμενη «αστυνομία των ηθών», η οποία λογοδοτεί στον ανώτατο άρχοντα του ιρανικού κράτους, Ayatollah Ali Khamenei. Οι άνδρες με την χαρακτηριστική πράσινη στολή και οι γυναίκες με το στιλπνό μαύρο chador, που επανδρώνουν το νεοσύστατο σώμα, ξεκινούν περιπολίες το 2006, περιοριζόμενοι, κατ’ αρχήν, σε, ήπιων τόνων, συστάσεις. Στην αρμοδιότητά τους, πέραν του ελέγχου ορθής τοποθέτησης του hijab, εμπίπτει η εξασφάλιση της τήρησης του ισλαμικού ενδυματολογικού κώδικα, βάσει του οποίου τα μεν φορέματα πρέπει να έχουν συγκεκριμένο μήκος και να είναι αρκούντως αέρινα, ώστε να μην διαγράφεται η γυναικεία σιλουέτα, τα δε νύχια απαγορεύεται να είναι μακριά και βαμμένα.
Με την πάροδο των ετών, το σώμα οργανώνεται περαιτέρω και αποκτά βαρύ εξοπλισμό και κάπως έτσι σημειώνεται μία, κάθε άλλο παρά ομαλή, μετάβαση από τις απλές συστάσεις, σε δραστικότερα μέσα καταστολής, όπως οι άγριοι ξυλοδαρμοί. Φθάνουμε στο 2021, οπότε ο νεοεκλεγείς και ακραία συντηρητικός, Πρόεδρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, Ebrahim Raissi, προβαίνει σε αυστηροποίηση του νόμου που αφορά στην ορθή χρήση του hijab, επιθυμώντας να καταστήσει σαφή την εκ μέρους του έγκριση του «θεάρεστου» έργου της αστυνομίας των ηθών. Από τις 5 Ιουλίου του περασμένου έτους, λοιπόν, η μαντήλα πρέπει να καλύπτει, όχι μόνο τα μαλλιά, αλλά και τον λαιμό και τους ώμους και η ποινή που επιβάλλεται σε περίπτωση αθέτησης της σχετικής επιταγής είναι η βαρύτερη από τις νομίμως προβλεπόμενες, χωρίς να εξετάζεται προηγουμένως η έκταση της εκάστοτε παράβασης.
Οι πρόσφατες αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο άφησαν ευρύτατο πεδίο δράσης στα αστυνομικά όργανα και κατέληξαν στην εμπέδωση ενός καθεστώτος ασυδοσίας και αυθαιρεσίας. Η αδικαιολόγητη σκληρότητα και το δυσανάλογο των επιβαλλόμενων ποινών, προξένησαν λαϊκές εξεγέρσεις αυξανόμενης συχνότητας και έντασης και τριγμούς, ακόμη και στο εσωτερικό της κυβέρνησης, αφού πολλοί είναι αυτοί που εξέφρασαν την άποψη πως το όφελος που προκύπτει από τη δράση του ιδιαίτερου αυτού μορφώματος, είναι πολύ μικρότερο σε σύγκριση με τους κινδύνους που ελλοχεύει.
Η σκέψη του σταδιακού περιορισμού της δράσης της αστυνομίας των ηθών υπάρχει σίγουρα στο πίσω μέρος μυαλού του Raissi, ειδικά ενόψει του εκρηκτικού κλίματος που επικρατεί στη χώρα μετά το χαμό της Amini. Δυστυχώς, ο Πρόεδρος γνωρίζει πως όποια απόφαση και αν λάβει, δεν θα κατορθώσει να αποκτήσει την εύνοια των διαδηλωτών. Όλα τα ανωτέρω συνηγορούν στην εξαγωγή του συμπεράσματος ότι το σχέδιο άρσης της υποχρεωτικότητας της χρήσης hijab στους δημόσιους χώρους θα μείνει απραγματοποίητο, υπό τον φόβο απώλειας της χρήσιμης στήριξης των σκληροπυρηνικών Ιρανών ισλαμιστών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Iran’s morality police: Cracking the whip against women for over a decade, The Israel Times, Διαθέσιμο εδώ
- Iran’s ‘morality police:’ What do they enforce?, Hindustan Times, Διαθέσιμο εδώ
- Law Enforcement Command of Islamic Republic of Iran, Διαθέσιμο εδώ
- Iran : qu’est-ce que la police des mœurs ?, Le Journal du Dimache, Διαθέσιμο εδώ
