Της Χιόνας Οικονομάκη,
«Νά οι Μανιάτες! Κι είναι όπως είναι οι βράχοι τους, και σουβλεροί και ολόρθοι, και ολόγυμνοι και απάτητοι και ξεμοναχιασμένοι», γράφει ο μεγάλος ποιητής Κωστής Παλαμάς στην ποιητική του συλλογή «Η Φλογέρα του Βασιλιά», περιγράφοντας λιτά αλλά συνάμα γλαφυρά τον χαρακτήρα των Μανιατών. Έναν χαρακτήρα που βρίσκεται σε σύμπνοια με τη γη της Μάνης, μιας γης άγριας, βραχώδους αλλά συγχρόνως επιβλητικής και υπερήφανης. Τα χαρακτηριστικά αυτά της Μάνης και των Μανιατών είναι που την ξεχωρίζουν και που συχνά προσελκύουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών, οι οποίοι καταφεύγουν στην ευρύτερη περιοχή προκειμένου να περιηγηθούν στα ιστορικά της μνημεία αλλά και να έρθουν σε επαφή με την ιδιαίτερη δυναμική της. Αγαπημένος τους προορισμός, και όχι άδικα, δεν είναι άλλος από την «πρωτεύουσα» της Μέσα Μάνης, εκεί που ο χρόνος έχει σταματήσει· η Αρεόπολη!
Η Αρεόπολη είναι οικισμός του νομού Λακωνίας, από τους παλαιότερους της Πελοποννήσου, ευρισκόμενος στο κέντρο της Ανατολικής Μάνης. Παλαιότερα η περιοχή ονομαζόταν «Τσίμοβα» ή «Τζίμοβα», με την πλειοψηφία των μελετητών να θεωρεί πως επρόκειτο για λέξη σλαβικής προέλευσης που μπορεί να σημαίνει «πόλη του διαβόλου» ή «μικρός κάμπος». Η σημερινή ονομασία «Αρεόπολη» καθιερώθηκε μετά το 1836. Η νέα αυτή ονομασία της πόλης οφείλεται είτε στους έντονους «αέρηδες» που χτυπούν συχνά την περιοχή είτε στον θεό Άρη που σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία είναι ο θεός του πολέμου, της δύναμης και της μαχητικότητας.
Η Αρεόπολη διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στα δρώμενα του ελληνικού αγώνα για την απελευθέρωση από τον Οθωμανικό ζυγό, αφού αποτέλεσε το ιδανικότερο σημείο για την έναρξη της επανάστασης. Ο λόγος δεν είναι άλλος από το γεγονός ότι η περιοχή δεν είχε καταληφθεί από τους Τούρκους, με τις προσπάθειες κατάκτησης των τελευταίων να είναι σταθερά ανεπιτυχείς και την Αρεόπολη να παραμένει απόρθητη. Πιο συγκεκριμένα, όπως είναι γνωστό, στις 17 Μαρτίου του 1821 οι Μανιάτες συναθροίζονται έξω από τον εμβληματικό ιερό ναό των Ταξιαρχών και αποφασίζουν πως ήρθε η ώρα να «λάβωσιν τα όπλα» κατά των Τούρκων. Υψώνουν, έτσι, το λάβαρο της Επανάστασης και με το σύνθημα «Νίκη ή Θάνατος» ξεκινούν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Στην πλατεία της Αρεόπολης, που σήμερα έχει πάρει την τιμητική ονομασία «πλατεία των αθανάτων», δεσπόζει υπερήφανα το άγαλμα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, θυμίζοντας σε όλους την ιστορική ημέρα του ξεσηκωμού, τη μέρα που υψώθηκε για πρώτη φορά η σημαία της Επανάστασης.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σχολιάσουμε την προαναφερθείσα σημαία των Μανιατών, στην οποία αναγραφόταν η φράση «ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς». Επρόκειτο, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, για το γνωμικό που συνήθιζαν να λένε οι μητέρες των Σπαρτιατών στους γιους τους πριν από την πολεμική σύρραξη, δηλαδή «ή με αυτήν ή πάνω σε αυτήν», αναφερόμενες στην ασπίδα τους.
Το κέντρο της Αρεόπολης έχει κηρυχθεί διατηρητέος οικισμός, γεγονός που συμβάλλει σημαντικά στη διατήρηση της γραφικότητας της περιοχής. Όπως γνωρίζουμε, η παραδοσιακή μανιάτικη αρχιτεκτονική θέλει τα σπίτια να είναι κατασκευασμένα από πέτρα και να έχουν τη μορφή πύργου, κάτι που παλαιότερα συνέβαινε για λόγους προστασίας αλλά εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη και στις μέρες μας, με τους Μανιάτες να τιμούν και να διαιωνίζουν όσα τους κληροδότησαν οι πρόγονοί τους. Ως εκ τούτου, το τοπίο που έχει διαμορφωθεί είναι ιδιαίτερα επιβλητικό, ενώ ταυτόχρονα αποπνέει μία ηρεμία, κάνοντας τους επισκέπτες να αισθανθούν πως ζουν σε εποχές παλαιότερες, πιο απλές αλλά και ένδοξες.
Εάν επισκεφθεί κανείς την Αρεόπολη, είναι σχεδόν επιτακτική μια επίσκεψη στο κοντινό Λιμένι. Εκεί βρίσκεται ο ιστορικός πύργος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, με πιθανότερη χρονολογία ανέγερσης το 1762, από τον πατέρα του γνωστού προκρίτου, τον Πιέρο Μαυρομιχάλη. Κάπου εδώ αξίζει να αναφέρουμε έναν μύθο που ακολουθεί την οικογένεια των Μαυρομιχαλέων, σύμφωνα με τον οποίο ο παππούς του Πετρόμπεη, Γεώργιος, συνάντησε κάποτε μία όμορφη νεράιδα, την παντρεύτηκε και έκαναν μαζί οικογένεια. Ο θρύλος αυτός επινοήθηκε σε μία προσπάθεια των ανθρώπων να εξηγήσουν τον πλούτο, την ανδρεία αλλά και την ομορφιά των μελών της οικογένειας των… «νεραϊδογέννητων».
Η Αρεόπολη έχει, ομολογουμένως, καθοριστεί από την ιστορία της. Πρόκειται για μια περιοχή που θέλησε να διατηρήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την αίγλη του παρελθόντος και σε έναν βαθμό τα έχει καταφέρει. Περιπλανώμενος κανείς στα γραφικά της σοκάκια θα συναντήσει πλήθος μικρών γραφικών εκκλησιών, η καθεμία από τις οποίες έχει τη δική της ξεχωριστή ιστορία. Προς επιβεβαίωση του αγαπημένου ποιητή Κωστή Παλαμά, οι άνθρωποι της Μάνης βρίσκονται σε σύμπνοια με τα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Μίας περιοχής αγέρωχης και απομονωμένης, με ανθρώπους σκληρούς και υπερήφανους!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πύργος Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, lakonia.mobi, διαθέσιμο εδώ
- Αρεόπολη: Επιβλητική και αγέρωχη, web-greece.gr, διαθέσιμο εδώ
