Της Κωνσταντίνας Μουμτζή,
Πολλές φορές έχει τύχει να συναντήσουμε το σύνδρομο της Στοκχόλμης. Αποτελεί ένα σύνδρομο που έχει γίνει επίκεντρο σε πολλές ταινίες και σειρές, ενώ μέχρι και στην καθημερινότητα υπήρξαμε πολλάκις θύματα τέτοιων καταστάσεων ως κοινωνία. Το σύνδρομο της Στοκχόλμης, το οποίο ονομάστηκε έτσι λόγω του γεγονότος ότι πρωτοεμφανίστηκε σε μια ληστεία στη Σουηδία, αναφέρεται σε καταστάσεις βίας, στις οποίες τα θύματα, εν τέλει, τρέφουν θετικά ή ακόμα και ερωτικά αισθήματα για τον θύτη. Πρόκειται για συνθήκες υπό τις οποίες ο θύτης κατέχει πλήρη εξουσία πάνω στα θύματά του, με αποτέλεσμα να ενεργοποιείται το ένστικτο της επιβίωσης. Παράδειγμα τέτοιων συνθηκών είναι οι ληστείες, οι απαγωγές, καθώς και η σεξουαλική κακοποίηση.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, λοιπόν, ο θύτης αποτελεί τη μόνη ελπίδα για επιβίωση, ενώ η απόδραση φαντάζει λύση αδύνατη για το θύμα. Επομένως, ασυνείδητα το θύμα θα προσκολληθεί στον θύτη, έτσι ώστε να εξασφαλίσει ότι θα καταφέρει να γλυτώσει. Κάθε ανάγκη του θύματος που θα εκπληρώνεται, ακόμα και η κατανάλωση φαγητού, θα παρουσιάζεται ως θέληση του θύτη και όχι ως κάλυψη αυτονόητης ανάγκης.
Συνήθως, το συγκεκριμένο φαινόμενο εξηγείται με βάση τη θεωρία του Freud. Συγκεκριμένα, πιστεύεται πως το άτομο ταυτίζεται με τον θύτη, με συνέπεια να σταματήσει να τον αναγνωρίζει υποσυνείδητα ως απειλή, διότι δεν έχει άλλο τρόπο να αντιδράσει.
Στην αντίπερα όχθη βρίσκεται το σύνδρομο Λίμα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι ρόλοι αντιστρέφονται, δηλαδή οι θύτες γίνονται υποχείρια των θυμάτων. Η ονομασία αντλείται από τα γεγονότα στην ιαπωνική πρεσβεία του Περού το 1996. Συγκεκριμένα, δεκατέσσερα άτομα ενός επαναστατικού κινήματος κράτησαν ομήρους εντός της πρεσβείας, από τις 17 Δεκεμβρίου έως και τις 22 Απριλίου. Οι όμηροι ήταν άτομα που κατείχαν διακεκριμένες θέσεις, όπως διπλωμάτες, στρατιωτικοί και κυβερνητικοί υπάλληλοι, καθώς και στελέχη επιχειρήσεων, διαφόρων εθνικοτήτων. Λόγω των θέσεων αυτών, οι διαπραγματεύσεις των απαγωγέων θα μπορούσαν να ήταν πολύ ωφέλιμες για τους ίδιους. Ωστόσο, η κράτηση των ομήρων δεν διήρκησε για μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί ανέπτυξαν οι ίδιοι με τους θύτες φιλικές σχέσεις, με αποτέλεσμα να ανακτήσουν την ελευθερία τους γρήγορα.
Για να κατανοηθεί αυτό το φαινόμενο, πρέπει να μελετηθεί το σκεπτικό του απαγωγέα. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τα κίνητρα που τον οδήγησαν σε αυτή την απόφαση, καθώς και η δυσκολία που αντιμετώπιζε στο να κακομεταχειριστεί τα θύματα. Ειδικότερα, μπορεί να δημιουργηθούν από τη δική του πλευρά αισθήματα ανάλογα με αυτά που δημιουργούνται στο θύμα κατά το σύνδρομο της Στοκχόλμης.
Ο θύτης ενδιαφέρεται σε αυτές τις περιπτώσεις για το/τα θύμα/-τά του και μεριμνά για τις συνθήκες ομηρίας που παρέχει. Ουσιαστικά, πρόκειται για άτομα με υψηλό βαθμό ηθικής κατά τα αλλά, που ίσως ξεχνούν πού βρίσκονται και τι κάνουν, δρουν, δηλαδή, με βάση το συναίσθημα. Επίσης, το φαινόμενο πιθανώς ερμηνεύεται και από την ενοχικότητα που νιώθουν οι θύτες. Ίσως, δηλαδή, πρόκειται για κάποια προσπάθεια των θυτών να αποφύγουν τις τύψεις που βιώνουν. Ακόμα, έχει σημασία ο λόγος για τον οποίο εκτελείται το έγκλημα κάθε φορά. Τα συμφέροντα μπορεί να είναι μεγαλύτερα από την κράτηση ομήρων και απλά εκείνοι να αποτελούν αναγκαίο κακό για κάποιους που διαπράττουν το έγκλημα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, πρόκειται για παράνομες δραστηριότητες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- What Is Lima Syndrome?, healthline.com. Διαθέσιμο εδώ
