Της Σπυριδούλας Βλάχα,
«Άντε να βρεις ένα καλό παιδί να νοικοκυρευτείς», «Πότε με το καλό ένα παιδάκι;», «Τα χρόνια περνούν, κοίτα μην μείνεις μόνη σου», είναι λίγες μόνο από τις ερωτήσεις και προτροπές που ακούει μια γυναίκα άνω των 25 ετών στην ελληνική κοινωνία. Τέτοιου είδους φράσεις είναι τόσο συχνές και αναμενόμενες μάλιστα, που κάθε γυναίκα προετοιμάζεται να τις ακούσει και να απαντήσει σε αυτές. Η παραπάνω κοινωνική πίεση για γάμο και μητρότητα αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα βασικά ζητήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι γυναίκες στην εποχή μας.
Στην κοινωνία μας, υπάρχει ένα «χρονοδιάγραμμα», το οποίο κατευθύνει τις γυναίκες και τις επιλογές τους. Μετά από μια συγκεκριμένη ηλικία, ο κοινωνικός περίγυρος αναμένει από τη γυναίκα να παντρευτεί και να κάνει παιδιά, με το επιχείρημα πως «αυτή είναι η φυσική ακολουθία των πραγμάτων». Και μάλιστα, υπάρχει η απαίτηση τα δύο αυτά σημαντικά βήματα να συμβούν όσο η γυναίκα είναι ακόμη νέα, προκειμένου να μην δυσκολευτεί ούτε να βρει σύντροφο, ούτε και να φέρει στον κόσμο ένα παιδί. Φυσικά, η παραπάνω αντίληψη βασίζεται σε μια σεξιστική ιδεολογία, παρουσιάζοντας τη γυναίκα ως αντικείμενο έλξης του άνδρα, η οποία πρέπει να τον προσελκύσει όσο είναι ακόμη νέα και όμορφη. Διαφορετικά, δεν θα έχει την τύχη να «επιλεχθεί» από εκείνον, και κατά συνέπεια θα συμβεί το «χειρότερο» σενάριο, δηλαδή θα περάσει τη ζωή της μόνη της.
Η πίεση αυτή παρατηρείται ιδιαίτερα έντονα τις τελευταίες δεκαετίες. Κι αυτό, γιατί η ολοένα και εντατικότερη είσοδος του γυναικείου φύλου στην αγορά εργασίας και η αλλαγή των έμφυλων ρόλων ανέτρεψαν τις μέχρι τώρα ισορροπίες και τη συνήθη σειρά των γεγονότων, που ανέμεναν από τις γυναίκες να γίνουν σύζυγοι και μητέρες. Επιπλέον, οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής, οι υποχρεώσεις και οι απαιτήσεις που συνεχώς αυξάνονται, καθιστούν τη ζωή πολυπλοκότερη, με αποτέλεσμα ο γάμος και τα παιδιά για πολλές γυναίκες να μην αποτελούν την πρώτη τους προτεραιότητα. Αυτές οι καινούριες συνθήκες ζωής και η επιλογή πολλών γυναικών να δώσουν έμφαση σε άλλους τομείς φαίνεται να δημιουργούν σύγχυση και δυσφορία στις παλαιότερες γενιές, οι οποίες είχαν συνηθίσει έναν διαφορετικό τρόπο ζωής.
Κι ενώ οι σπουδές, η εργασία και η οικονομική ανεξαρτησία αποτελούν σημαντικά επιτεύγματα ενός ανθρώπου της εποχής μας, φαίνεται πως για τις γυναίκες τα πράγματα ίσως είναι λίγο διαφορετικά. Μια γυναίκα με πτυχία και ενδιαφέροντα, που εργάζεται και στηρίζεται στον εαυτό της τόσο οικονομικά, όσο και συναισθηματικά, αν και προσελκύει τον θαυμασμό του περίγυρού της, αντιμετωπίζεται συχνά ως ελλειπής, εάν δεν πληροί τουλάχιστον το κριτήριο του γάμου. Ο γάμος και η μητρότητα, λοιπόν, αποτελούν για πολλούς σημείο αναφοράς, σύμφωνα με το οποίο κάποια γυναίκα θεωρείται επιτυχημένη ή όχι.
Η πίεση αυτή, βέβαια, μπορεί να μην ασκείται μόνο από το εξωτερικό περιβάλλον, αλλά και από την ίδια τη γυναίκα στον εαυτό της. Μεγαλώνοντας σε μια κοινωνία στην οποία ο γάμος και τα παιδιά παρουσιάζονται ως ένας από τους πρωταρχικούς σκοπούς της (μέσα από την οικογένεια, το σχολείο, τις ταινίες και τα βιβλία), τα μικρά κορίτσια, καθώς ωριμάζουν, έχουν στο μυαλό τους την ιδέα πως μέσα σε όλα τα άλλα «πρέπει» επίσης να παντρευτούν και να γίνουν μητέρες. Η αντίληψη αυτή μπορεί να υπάρχει έστω και υποσυνείδητα, αλλά να καθοδηγεί με φανερό τρόπο τις επιλογές τους. Από την άλλη πλευρά, ακόμη και αν μια γυναίκα έχει καταφέρει να απαλλαχθεί σε μεγάλο βαθμό από αυτούς τους κοινωνικούς «καταναγκασμούς», η πίεση που της ασκείται εξωτερικά ενδέχεται να στραφεί εσωτερικά, με την ίδια να πιέζει τον εαυτό της και συχνά τον σύντροφό της, ώστε να προσαρμοστούν στους παραπάνω ρυθμούς.
Βέβαια, μέσα σε όλη αυτήν τη διαδικασία, αγνοούνται εντελώς από τον περίγυρο αντικειμενικές δυσκολίες που μπορεί να δυσκολεύουν τη γυναίκα στην προσπάθειά της να παντρευτεί ή να γίνει μητέρα, σε περίπτωση που η ίδια το επιθυμεί. Τέτοιοι παράγοντες ενδέχεται να αφορούν τη μη εύρεση κατάλληλου συντρόφου, βιολογικά προβλήματα που μπορεί να εμποδίζουν την κύηση, παρελθοντικές κυοφορήσεις που απέτυχαν, καθώς και οικονομικές δυσκολίες και έλλειψη χρόνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ιδιαίτερα οδυνηρό για τη γυναίκα να χρειάζεται να απαντήσει στην αδιάκριτη περιέργεια των πολλών, ενώ η ίδια έχει να αντιμετωπίσει τα δικά της προβλήματα.
Γίνεται, επομένως, αντιληπτό πως ο γάμος και η γονεϊκότητα θεωρούνται κοινωνικές συμβάσεις, τις οποίες το άτομο καλείται να εκπληρώσει. Η πίεση που ασκείται ιδιαίτερα στις γυναίκες ωθεί πολλές από αυτές στην πραγματοποίηση γάμου και στη δημιουργία οικογένειας, χωρίς ωστόσο να είναι έτοιμες ούτε οι ίδιες ούτε οι σύντροφοί τους. Ως αποτέλεσμα, προκύπτουν προβλήματα εντός των οικογενειών αυτών, με πολλούς γάμους να καταλήγουν σε διαζύγιο και πολλά παιδιά να καταλήγουν ψυχικά τραυματισμένα από την ανωριμότητα και μη ετοιμότητα των γονέων τους.
Συνεπώς, η δημιουργία οικογένειας φαίνεται να είναι περισσότερο μια προσωπική υπόθεση, παρά κοινωνική. Ο γάμος και η γονεϊκότητα αποτελούν συνθήκες που δεν είναι όλοι οι άνθρωποι κατάλληλοι για αυτές, και αυτό είναι —και θα έπρεπε να είναι– αποδεκτό. Η πίεση προς τις γυναίκες για εκπλήρωση των παραπάνω προσδοκιών είναι κατάλοιπο μιας παλαιότερης εποχής, η οποία όμως πλέον δεν υπάρχει. Είναι καιρός κάθε γυναίκα να κάνει τη ζωή που επιθυμεί, χωρίς να υφίσταται αδιάκριτες ερωτήσεις από τρίτους. Κάθε γυναίκα οφείλει να έχει τη ζωή που εκείνη θέλει, είτε αυτή συμπεριλαμβάνει γάμο και παιδιά είτε όχι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Γιατί ο Γάμος και τα Παιδιά να είναι αναγκαστικά για μία Γυναίκα; womensbible.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γυναικείο Χρονοδιάγραμμα, psychotherapyiscool.com, διαθέσιμο εδώ
