Βανδαλικοί Πόλεμοι

Του Ιωάννη Περγαντή, 

Στα πρώτα χρόνια ύπαρξής της, η Βυζαντινή αυτοκρατορία (αλλιώς γνωστή και ως Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία) είχε μια και μόνο φιλοδοξία: την κατάκτηση των παλαιών ρωμαϊκών εδαφών και η ανασύσταση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αυτή τη φορά υπό ένα νέο διοικητικό κέντρο, την Κωνσταντινούπολη. Στο πνεύμα αυτής της επεκτατικής πολιτικής, έλαβε μέρος ίσως η πιο πετυχημένη εκστρατεία των πρώιμων χρόνων του Βυζαντίου, ο λεγόμενος Βανδαλικός Πόλεμος.

Επίκεντρο αυτής της εκστρατείας αποτέλεσε η βόρεια Αφρική και πιο συγκεκριμένα, τα εδάφη της σημερινής Τυνησίας. Εκεί, στα μέσα του 5ου αιώνα, ο λαός των Βανδάλων υπό την αρχηγία του Γιζέριχου εδραίωσε ένα βασίλειο το οποίο γρήγορα αναγνωρίσθηκε ως υπολογίσιμη δύναμη της περιοχής, αντιμετωπίζοντας στα «ίσα» την ίδια τη Ρώμη. Οι σχέσεις των δύο πλευρών επί Γιζέριχου και μετά τη συγκρότηση του κράτους του ήταν ομαλές, καθώς τα δύο μέρη ήρθαν σε συμφωνία για ειρήνη και τέλος των πολεμικών ενεργειών. Την ίδια στιγμή, παρά την υιοθέτηση του δώματος του Αρειανισμού εκ μέρους των Βανδάλων, οι Τριαδικοί χριστιανοί ήταν ελεύθεροι να ασκούν την πίστη τους άφοβα και χωρίς τυχόν διώξεις.

Η κατάσταση αυτή θα αλλάξει το 530 μ.Χ., όταν ο τότε βασιλιάς των Βανδάλων Ιλδέριχος, εγγονός του Γιζέριχου, θα ανατραπεί από τον Γελίμερο, ο οποίος ήταν εναντίον της φιλικής σχέσης με τη Ρώμη-Κωνσταντινούπολη αλλά και παθιασμένος υποστηρικτής της υπεροχής του Αρειανισμού. Ο Ιουστινιανός βλέποντας αυτές τις ραγδαίες μεταβολές δεν έμεινε άπραγος. Κάλεσε συμβούλιο ώστε να συζητηθούν οι εξελίξεις στη βόρεια Αφρική και μια ενδεχόμενη επέμβαση του βυζαντινού στρατού. Παρά την ένθερμη εναντίωση του στενού κύκλου του αυτοκράτορα σε μια ενδεχόμενη εκστρατεία, λόγω του οτι η περιοχή της βορείου Αφρικής δεν αποτελεί ζωτικό μέρος της αυτοκρατορίας και του μεγάλου κόστους που θα επιβάρυνε τα αυτοκρατορικά ταμεία, ο Ιουστινιανός αποφάσισε να επέμβει στο Βανδαλικό κράτος με την πρόφαση της προστασίας των ορθοδόξων της περιοχής, οι οποίοι κακομεταχειρίζονταν απο τον Γελίμερο.

Ενορχηστρωτής αυτής της εκστρατείας ήταν ο στρατηγός Βελισάριος, το δεξί χέρι του αυτοκράτορα και η κορυφαία στρατιωτική προσωπικότητα της αυτοκρατορίας. Μετά απο προετοιμασίες οι οποίες διήρκησαν για περίπου 2 χρόνια, τον Ιούνιο του 533 μ.Χ. μια μεγάλη μονάδα του βυζαντινού στρατού αποτελούμενη απο 10.000 πεζικό και 5.000 ιππείς εξέπλευσε με τη στήριξη μεγάλου μέρους του ναυτικού από την Κωνσταντινούπολη  και αφού πρώτα έκανε στάσεις ανεφοδιασμού στη Ζάκυνθο και τη Σικελία, αποβιβάστηκε στο Βραχώδες ακρωτήρι, απόσταση 5 ημερών από την Καρχηδόνα.

Οι πόλεις που συνάντησε ο Βελισάριος στο δρόμο προς την πρωτεύουσα των Βανδάλων δεν προέβαλαν καμία αντίσταση, βλέποντας τον βυζαντινό στρατό ως απελευθερωτή τους. Μάλιστα, ο Βελισάριος κατάφερε να κυριέψει ανενόχλητος και τη Γράσση, στην οποία βρίσκονταν οι εξοχικές κατοικίες της βασιλικής αυτοκρατορίας. Αυτήν την πορεία θέλησε να ανακόψει ο Γελίμερος, αντιμετωπίζοντάς τον στον Δέκιμο ποταμό, όπου με τη στήριξη του αδελφού του Αμμάτα θα εκμεταλλεύονταν την αριθμητική υπεροχή του Βανδαλικού στρατού. Παρ’ όλα αυτά, η ασυνεννοησία μεταξύ των στρατηγών θα οδηγήσει σε συντριπτική νίκη του Βελισάριου, υποχρεώνοντας τον Γελίμερο σε άτακτη φυγή προς την έρημο αλλά προκαλώντας και τον θάνατο του Αμμάτα.

Μετά απο αυτήν τη θεαματική νίκη, ο Βελισάριος εισήλθε στην Καρχηδόνα ανενόχλητος. Οι πύλες της πόλης ήταν ανοιχτές, ενώ αυτή η είσοδος έγινε ανήμερα της γιορτής του Αγίου Κυπριανού, πολιούχου της πόλης. Έλαβαν μέρος λαμπροί εορτασμοί, με τα στρατεύματα του Βελισάριου να ενισχύουν την πομπή του αγίου. Στο τέλος της ημέρας, ο βυζαντινός στρατός κατέλυσε τα βανδαλικά ανάκτορα.

Παρά την κατάληψη της Καρχηδόνας, το Βανδαλικό κράτος δεν κυριεύτηκε, από τη στιγμή που ο Γελίμερος εξακολουθούσε να είναι ελεύθερος. Σε μια απέλπιδα προσπάθειά του ανασύνταξε τον βανδαλικό στρατό, αυτή τη φορά με τη στήριξη Μαυριτανών στρατιωτών και αντιμετώπισε τον Βελισάριο στο Τρικάμαρο έξω από την Καρχηδώνα στις 12 Δεκεμβρίου του 533 μ.Χ. Εκεί πάλι η αριθμητική υπεροχή του Γελίμερου δεν διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο, καθώς ο άρτια εκπαιδευμένος βυζαντινός στρατός κατατρόπωσε τον αντίστοιχο βανδαλικό. Ο Γελίμερος πάλι τράπηκε σε φυγή, μέχρι να παραδοθεί στις βυζαντινές αρχές λίγο καιρό μετά.

Ο Βανδαλικός Πόλεμος έληξε θριαμβευτικά για το Βυζάντιο. Απόρροια αυτής της νίκης ήταν η κατάλυση του Βανδαλικού βασιλείου και η προσάρτηση των περιοχών της βορείου Αφρικής (απο τη σημερινή Τυνησία μέχρι και το Μαρόκο). O Ιουστινιανός λόγω της μεγάλης αυτής επιτυχίας όρισε τον Βελισάριο ως διοικητή της Αφρικής, όπου αφέθηκε στο δύσκολο έργο της σταθεροποίησης και αντιμετώπισης τυχών εξεγέρσεων. Το Βυζάντιο έφτανε όλο και πιο κοντά στον απόλυτο στόχο: την ανασύνθεση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ