Του Χαράλαμπου Νικολαΐδη,
Η ποπ κουλτούρα, από τα μέσα του 20ού αιώνα, αποτελεί μια τελείως αφηρημένη έννοια. Μια έννοια που ξεχωρίζει ανάμεσα στους πολιτιστικούς θεσμούς, ενώνει λαούς και αναπαράγεται αποκλειστικά και μόνο από το φανατικό κοινό της. Είναι μια έννοια, η οποία περιλαμβάνει στοιχεία που μεσουρανούσαν κατά τη διάρκεια κυρίως τριών δεκαετιών: ’60s, ’70s και ’80s. Μία κουλτούρα που περιλαμβάνει μουσική, κόμικς, cult τηλεόραση, πάλη (wrestling), αλλά και κινηματογράφο. Ο κινηματογράφος έπαιξε κύριο ρόλο σε αυτόν τον θεσμό πλέον. Αλλά ποιος κινηματογράφος; Ο κινηματογράφος του Κιούμπρικ ή του Μπέργκμαν. Μάλλον θα λέγαμε ο cult κινηματογράφος — ή ακόμη καλύτερα για να χρησιμοποιήσουμε σωστούς όρους, τα B-Movies. Όμως, τι είναι τα B-Movies και πώς ξεκίνησαν;
Αν και κάπως περίεργο, θα λέγαμε ότι βασική αιτιολογία ανάπτυξης των B-Movies ήταν το μεγάλο κραχ της Αμερικής το 1929. Οι καταστροφικές συνέπειές του φάνηκαν στις Η.Π.Α. κατά τις αρχές της δεκαετίας του ’30. Η συντριπτική πλειοψηφία των κινηματογράφων έκλεισαν, όμως, τα λίγα εναπομείναντα θέατρα και κινηματογραφικές αίθουσες προσπάθησαν με κάποια μέσα να προσελκύσουν τον κόσμο που είχε ανάγκη από μία μορφή διασκέδασης σε μία περίοδο τρομερής οικονομικής ύφεσης. Ένα από τα κύρια μέσα ήταν τα δύο εισιτήρια στην τιμή του ενός, για τις λεγόμενες διπλές προβολές. Τι ήταν οι διπλές προβολές; Ήταν η θέαση μιας ταινίας με υψηλό προϋπολογισμό, αλλά και η παρουσίαση ενός φιλμ με πολύ χαμηλό προϋπολογισμό, με αρκετές και με μεγαλεπήβολες ανάγκες που προσπαθούσαν να καλυφθούν μέσα από πενιχρά μέσα.
Μέχρι τη δεκαετία του ’50, οι low budget ταινίες κέρδισαν έδαφος, αλλά και το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών παραγωγής ταινιών. Έβλεπαν ότι οι ταινίες με μικρό προϋπολογισμό αποτελούσαν εισπρακτικές επιτυχίες. Γι’ αυτόν τον λόγο, μεγάλες εταιρείες παραγωγής, όπως η Metro Goldwyn Mayer, ίδρυσαν τμήματα στην εταιρεία τους, αποκλειστικά και μόνο για την παραγωγή των B-Movies. Αυτά τα τμήματα λειτουργούσαν σε μεγάλες εταιρείες και παρείχαν ένα βασικό εισόδημα, το οποίο υποβοηθούσε τις μεγάλες ταινίες με τους χολιγουντιανούς ηθοποιούς θρύλους, αλλά και μία βασική προϋπηρεσία και εκπαίδευση για νέους ανερχόμενους ηθοποιούς, σεναριογράφους και σκηνοθέτες. Ωστόσο, μαζί με τις μεγάλες εταιρείες άρχισαν να ιδρύονται αρκετά μικρότερες για την παραγωγή αποκλειστικά B-Movies. Αυτές οι εταιρείες απέκτησαν μεγάλη αναγνωρισιμότητα μέχρι τη δεκαετία του ’50, αποκτώντας το προσωνύμιο “Poverty Row”. Πολλές από αυτές ήταν εγκατεστημένες σε συγκεκριμένη οδό του Los Angeles.
Από τη δεκαετία του ’50 και μετά, αυτές οι εταιρείες προσπαθούσαν να επικεντρωθούν σε συγκεκριμένα είδη. Κάποια από αυτά τα είδη ήταν οι ταινίες τρόμου, sci-fi και western. Ειδική μνεία μέσα στον κόσμο των B-Movies είχαν οι ταινίες τρόμου και ειδικότερα οι ταινίες αποκαλούμενες ως «σπλάτερ», επηρεασμένες βέβαια από το λεγόμενο «γκραν γκινιόλ», ένα μικρό θεατράκι στο Παρίσι που προσέφερε στο κοινό θεάματα φρίκης. Το κοινό επέλεγε να δει τέτοιες ταινίες για τον τρόμο που προσέφερε η θέα ενός ανθρωπόμορφου δολοφονικού τέρατος, ένα ακρωτηριασμένο πτώμα κ.ά., θεάματα που σήμερα μας φαίνονται σχεδόν αστεία, βλέποντας πώς παρουσιάζονταν στην οθόνη.
Ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα που ασχολήθηκε έντονα με horror B-Movies ήταν ο μεγάλος σκηνοθέτης και ηθοποιός Ed Wood. Ο Ed Wood, που δραστηριοποιήθηκε έντονα τη δεκαετία του ’50, προσπαθούσε να παντρέψει στοιχεία αντικειμενικά ασύνδετα στις ταινίες του, με αποτέλεσμα να φαντάζουν σουρεαλιστικές. Για να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται, θα κάνω μία απλή ερώτηση: πώς μπορεί να λειτουργήσει η συνύπαρξη αστυνόμων, ζόμπι, αστροναυτών και UFO μέσα σε μία ταινία; Αλλά και μόνο γι’ αυτόν τον λόγο, οι ταινίες έχουν μείνει αξέχαστες και αποτελούν ένα μεγάλο κεφάλαιο και επιρροή του αμερικανικού κινηματογράφου.
Αυτές οι ταινίες αποτέλεσαν ένα συγκεκριμένο είδος του κινηματογράφου, μάλλον άθελά τους. Μεγάλοι σκηνοθέτες επηρεάστηκαν από τον Ed Wood και από άλλους, δημιουργώντας ταινίες που αποτελούν αριστουργήματα του κινηματογράφου, όπως Ο Εφιάλτης στον δρόμο με τις λεύκες, Παρασκευή και 13, Halloween και Texas Chainsaw Massacre.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- B-movie, en.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- “Β” Movies- A Brief History, pictureshowman.com, διαθέσιμο εδώ
