Για όσα μωράκια ήρθαν στον κόσμο «σιωπηλά»…

Της Χρυσούλας Παχή, 

Όλοι από κάπου έχουμε ακούσει πως ο τοκετός είναι θαύμα ζωής, πως το παιδί είναι αυτό που χρειάζεται μια γυναίκα για να νιώθει πλήρης, ευτυχισμένη. Πολλές φορές, ως άνθρωποι θεωρούμε δεδομένες τις ικανότητες και τους ρόλους της κάθε γυναίκας. Η εγκυμοσύνη αποτελεί ένα επίπονο κεφάλαιο για εκατομμύρια γυναίκες στον κόσμο.

Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός δεν είναι εύκολα εγχειρήματα. Η γυναίκα υπόκειται μια πληθώρα αλλαγών στον οργανισμό της, για να μπορέσει να κυοφορήσει και να φέρει μια καινούρια ψυχή στον κόσμο. Ο πόνος, η κούραση και η ταλαιπωρία εντείνονται ακόμα περισσότερο, όταν η ίδια χάνει το μωρό της. Δυστυχώς, πολλά πράγματα μπορούν να πάνε στραβά σε αυτούς του εννέα μήνες.

Το 2017, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανέφερε ότι υπήρξαν 4,1 εκατομμύρια θάνατοι βρεφών ηλικίας κάτω του ενός έτους. Ο ΠΟΥ υπολόγισε ετήσια εμφάνιση 2,6 εκατομμυρίων θνησιγενειών και πως 17-22% των κυήσεων οδηγούν σε αποβολή.

Υπάρχουν συγκεκριμένες αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια κύησης και απώλεια νεογνού. Αυτές είναι η αυτόματη αποβολή, η θνησιγένεια, η έκτοπος κύηση και το σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου.

Η αυτόματη αποβολή οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, ωστόσο η πλειοψηφία των περιπτώσεων οφείλεται σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Ο οργανισμός αποβάλλει αυτόματα το μη βιώσιμο έμβρυο από τη μήτρα, προκαλώντας αιμορραγία. Συνήθως, η αποβολή γίνεται πριν τη 12^η εβδομάδα κύησης.

Το Σύνδρομο Αιφνίδιου Βρεφικού Θανάτου (ΣΑΒΘ) είναι ο ανεξήγητος θάνατος παιδιού ηλικίας κάτω του ενός έτους. Η διάγνωση απαιτεί ο θάνατος να παραμείνει ανεξήγητος, ακόμη και μετά από ενδελεχή νεκροψία και λεπτομερή διερεύνηση. Οι περισσότεροι θάνατοι γίνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Το σύνδρομο παραμένει η κύρια αιτία παιδικής θνησιμότητας στις δυτικές χώρες, συμβάλλοντας στο ήμισυ όλων των μεταγεννητικών θανάτων. Η ακριβής αιτία παραμένει άγνωστη μέχρι και σήμερα.

Θνησιγένεια θεωρείται ο εμβρυϊκός θάνατος από την 20^η έως την 28^η εβδομάδα κύησης. Η αιτία μπορεί να περιλαμβάνει επιπλοκές της εγκυμοσύνης, όπως προεκλαμψία και επιπλοκές γέννησης, προβλήματα με τον πλακούντα ή τον ομφάλιο λώρο, γενετικές ανωμαλίες, λοιμώξεις όπως η ελονοσία και η σύφιλη, και τέλος κακή υγεία της μητέρας.

Έκτοπο κύηση έχουμε όταν το έμβρυο εμφυτεύεται εκτός των τοιχωμάτων της μήτρας. Οι περισσότερες έκτοπες εγκυμοσύνες (το 90%) συμβαίνουν στη σάλπιγγα, οι οποίες είναι γνωστές ως σαλπιγγικές εγκυμοσύνες, αλλά η εμφύτευση μπορεί επίσης να συμβεί στον τράχηλο, τις ωοθήκες, την καισαρική ουλή ή μέσα στην κοιλιά.

Οι επιπτώσεις της απώλειας κύησης / νεογνού περιλαμβάνουν την κατάθλιψη, το άγχος, τις εντάσεις στις σχέσεις, την ανάπτυξη ανθυγιεινών μηχανισμών αντιμετώπισης και τη διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Αυτές οι επιδράσεις συχνά υποτιμώνται, παρεξηγούνται ή παραβλέπονται από επαγγελματίες υγείας, φίλους και μέλη της οικογένειας, ειδικά όταν πρόκειται για πένθος που σχετίζεται με την απώλεια εγκυμοσύνης και την επακόλουθη θλίψη.

Η πίεση από την κοινωνία να συμπτυχθούν οι όροι «μητέρα» και «γυναίκα» χειροτερεύει την κατάσταση. Η γυναίκα μπορεί να αποκρύψει τυχούσες προηγούμενες αποβολές ή επιπλοκές που καθιστούσαν παλαιότερες εγκυμοσύνες της ως μη βιώσιμες, λόγω ντροπής. Πόσες φορές άραγε η ίδια έχει ακούσει «Δεν πειράζει, έχεις την υγεία σου, μπορείς να κάνεις άλλο»; Πόσες φορές έχει τύχει να της έχουν πει «Μόλις γεννήσεις όλα τα πράγματα θα μπουν στην θέση τους»;

Η ίδια αισθάνεται τύψεις, γίνεται εμμονική με το γεγονός πως το σώμα της την «πρόδωσε». Νιώθει μόνης της, μπερδεμένη, απογοητευμένη. Καιρός να θυμίσουμε πως καμία γυναίκα δεν είναι ποτέ μόνη της.

Η 15^η Οκτώβρη είναι η Παγκόσμια Ημέρα ευαισθητοποίησης της νεογνικής απώλειας και της απώλειας κύησης.

Η επίσημη ημέρα αυξάνει την ευαισθητοποίηση του κοινού και προωθεί μεγαλύτερη έρευνα και κατανόηση για να βοηθήσει στη δημιουργία προγραμμάτων, πόρων και υπηρεσιών για την υποστήριξη και την παροχή βοήθειας στους επιζώντες της απώλειας μωρών και στις οικογένειές τους, επιτρέποντάς τους να ξεπεράσουν το τραύμα τους και να ενσωματώσουν το πένθος τους στη ζωή τους με υγιή τρόπο.

Επίσης, χρησιμεύει για την προώθηση μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης και υποστήριξης για τις εκτιμώμενες 1 στις 4 γυναίκες και οικογένειες, των οποίων η ζωή μεταβάλλεται αμετάκλητα από τον θάνατο των παιδιών τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, κατά τη γέννηση και τη βρεφική ηλικία. Οι εμπειρίες της απώλειας ποικίλλουν για κάθε άτομο και οικογένεια, για αυτό με την κατάλληλη στήριξη, μπορούμε να βαδίσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση, προς τον δρόμο της επούλωσης.

Κλείνοντας, πρέπει να σταματήσουμε, ως κοινωνία, να μετράμε την αξία της κάθε γυναίκας με βάση την ικανότητά της να κυοφορήσει. Ο ρόλος της «μητέρας» δεν πρέπει να ορίζεται με βάση τη γέννα, αλλά με τη στοργή και την αγάπη που εκείνη δίνει στα παιδιά της, βιολογικά ή θετά, ζώντα ή αποθανόντα.

Όσο για τα μωράκια που δεν είναι πια μαζί μας, κοιμούνται ανάμεσα στα αστέρια, γνωρίζοντας πως αγαπήθηκαν, για όσο σύντομο και εάν ήταν το ταξίδι τους. Λάμπουν από ψηλά, δίνοντας θάρρος και δύναμη στις μητέρες τους να συνεχίζουν να ζουν,  κρατώντας την μνήμη τους κοντά, χωρίς η θλίψη να τις κρατάει πίσω. Σε κάθε γωνία του κόσμου, οι άνθρωποι ανάβουν ένα λευκό κεράκι, εις μνήμην τους, κάθε 15^η του Οκτώβρη.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Sudden Infant Death, cdc.gov. Διαθέσιμο εδώ
• What is Stillbirth?, cdc.gov. Διαθέσιμο εδώ
• Leis-Newman E. (2012), Miscarriage and loss, Monitor on Psychology, American Psychological Association. 43 (6): 56. Διαθέσιμο εδώ
• Purdie, M. (2019), Why we need to talk about losing a baby, World Health Organization. Διαθέσιμο εδώ
• Watson, Jo; Simmonds, Anne; La Fontaine, Michelle; Fockler, Megan E. (2019), Pregnancy and infant loss: a survey of families’ experiences in Ontario Canada, BMC Pregnancy and Childbirth. 19 (1): 129. Διαθέσιμο εδώ