Της Χάρις Λιάτσου,
Η εργασία αποτελεί έναν από τους λίγους τρόπους, αν όχι τον μοναδικό, με τον οποίο ο άνθρωπος νιώθει ότι προσφέρει στην κοινωνία και ταυτόχρονα, προσφέρει και στην ίδια τη ζωή του μια ισορροπία. Η καθημερινότητά του αποκτά έναν σκοπό, νιώθει πνευματική ευχαρίστηση και εκφράζει την προσωπικότητά του μέσα σε έναν δημιουργικό χώρο, μαζί με άλλα άτομα που έχουν τις ίδιες φιλοδοξίες. Όμως, ο χώρος της εργασίας δεν είναι πάντα φιλικός. Καθημερινά σημειώνονται περιστατικά εκφοβισμού, βίας και παρενόχλησης, συγκεκριμένα από άτομα υψηλότερης ιεραρχικής θέσης σε άτομα ιεραρχικά κατώτερα από αυτά.
Η πιο γνωστή μορφή με την οποία παρουσιάζεται ο εργασιακός εκφοβισμός από τους προϊσταμένους στους υφισταμένους είναι η εργασιακή τρομοκρατία και περιθωριοποίηση, γνωστή και ως σύνδρομο mobbing. Το σύνδρομο mobbing περιγράφει την ψυχολογική επίθεση που δέχονται κάποιοι υπάλληλοι σε συστηματική βάση, με αποτέλεσμα κάποιοι από αυτούς να επιλέγουν τελικά να παραιτηθούν. Παραδείγματα αυτής της συμπεριφοράς είναι η χρήση υβριστικών σχολίων, η κακομεταχείριση ακόμα και από τους υπόλοιπους συναδέλφους, τα υποτιμητικά σχόλια, η διαφορετική αντιμετώπιση σε σύγκριση με τους συναδέλφους και ακόμα και η χρήση βίας.
Προφανώς, αυτές οι άσχημες συνθήκες εργασίας καταπιέζουν και επηρεάζουν συναισθηματικά τον εργαζόμενο, ο οποίος δαπανά ένα σημαντικό μέρος της ημέρας του στον χώρο εργασίας. Η τοξική ατμόσφαιρα προκαλεί ανασφάλεια, που οδηγεί σε όλο και λιγότερη αυτοπεποίθηση στις ικανότητές του. Συχνά, το θύμα-εργαζόμενος εμφανίζει σημάδια κατάθλιψης και άγχους επειδή δεν μπορεί να καταλάβει για ποιον λόγο γίνονται αρνητικά σχόλια προς το πρόσωπό του. Μάλιστα, στις περιπτώσεις που ο εργασιακός εκφοβισμός συμβαίνει συστηματικά και έντονα, αυξάνονται οι πιθανότητες ο εργαζόμενος να αντιμετωπίσει ψυχοσωματικά προβλήματα όπως ταχυκαρδία, κεφαλαλγία λόγω στρες, τριχόπτωση και δερματίτιδα.
Γιατί, όμως, οι προϊστάμενοι χάνουν την ανθρωπιά τους σε αυτές τις περιπτώσεις; Έχει σημειωθεί ότι οι άνθρωποι με δύναμη βλέπουν διαφορετικά τους υπολοίπους που δεν βρίσκονται στην ίδια ιεραρχία. Όταν ο άνθρωπος αποκτά δύναμη, ελευθερώνεται από κάθε κοινωνική πίεση και μπορεί να κάνει σχεδόν οτιδήποτε επιθυμεί. Συχνά, αυτοί οι προϊστάμενοι δείχνουν σημάδια εγωισμού, παρορμητισμού, αγένειας και αναίδειας. Δύσκολα ένας άνθρωπος μπορεί να ξεφύγει τη διαφθορά που συνοδεύει τη δύναμη. Το παράδοξο, λοιπόν, της δύναμης είναι ότι κάθε προϊστάμενος αρχικά ήταν υφιστάμενος και πολύ πιθανόν επίσης θύμα εργασιακού εκφοβισμού.
Παρόλα αυτά, ο κύκλος βίας είναι δύσκολο να σταματήσει, γι’ αυτό ας δούμε κάποιους τρόπους με τους οποίους τα θύματα του εργασιακού εκφοβισμού μπορούν να αντιμετωπίσουν τους θύτες. Αρχικά, η λεκτική επίθεση, όπως η προσβολή της τιμής αποτελεί ποινικό αδίκημα, γνωστό και ως εξύβριση. Ακόμα, το θύμα μπορεί να υποβάλλει μήνυση για παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης, να ασκήσει αγωγή καταβολής αποζημίωσης για την πρόκληση ηθικής και σωματικής βλάβης εις βάρος του, καθώς και να επικοινωνήσει με τον Συνήγορο του Πολίτη, ώστε να επιβληθούν διοικητικές κυρώσεις στον προϊστάμενο.
Ο εκφοβισμός σε οποιονδήποτε χώρο και σε οποιαδήποτε μορφή είναι μια κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει μακροχρόνια το άτομο. Αναμφισβήτητα, η φύση της κατάστασης αυτής δυσκολεύει τον έλεγχό της, αλλά το κυριότερο μέτρο για την αντιμετώπισή της φαίνεται να είναι η ύπαρξη μιας ισορροπίας ανάμεσα στον υφιστάμενο και στον προϊστάμενο. Αρκετά χρήσιμη θα ήταν και η διεξαγωγή κάποιων ενημερωτικών σεμιναρίων από τον εκάστοτε οργανισμό/επιχείρηση για τους προϊσταμένους, ώστε να μην παρασύρονται από τις υποχρεώσεις και το κύρος της θέσης τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Άρθρο 361 – Ποινικός Κώδικας – Εξύβριση, lawspot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο ρόλος της εργασίας στη ζωή, psychology.gr, διαθέσιμο εδώ
- How power corrupts the mind, theatlantic.com, διαθέσιμο εδώ
- Does power lead to corruption?, theguardian.com, διαθέσιμο εδώ
- Stop Making Excuses for Toxic Bosses, hbr.org, διαθέσιμο εδώ
- Raising awareness of psychological harassment at work, who.int, διαθέσιμο εδώ
