Του Κώστα Νωτούδα,
Είναι βέβαιο πως ο φετινός χειμώνας θα είναι δύσκολος και επίπονος. Ωστόσο, η άνοιξη του 2023, που θα διεξαχθούν οι εθνικές εκλογές, δεν είναι μακριά. Θα είναι οι πρώτες εκλογές που θα διεξαχθούν μετά το 1989 με το σύστημα της απλής αναλογικής, η οποία τότε είχε ψηφιστεί από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προκειμένου να αναχαιτίσει την επικείμενη αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας. Τα κομματικά επιτελεία κάνουν ήδη τους υπολογισμούς για τις ισορροπίες δυνάμεων που θα διαμορφωθούν αλλά και τι στάση θα κρατήσουν σε ενδεχόμενη πρόσκληση για συνεργασία.
Η κυβέρνηση έχει κάνει σαφές πως δεν πρέπει να υπάρξει «χαλαρή» ψήφος την Κυριακή της απλής αναλογικής και σκοπός της είναι να διεξαχθούν εκ νέου εκλογές με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, έτσι ώστε να μπορέσει να διεκδικήσει την αυτοδυναμία. Ωστόσο, επειδή σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις το σενάριο της αυτοδυναμίας μέχρι στιγμής δεν φαίνεται εφικτό, στην κυβέρνηση εξετάζουν το σενάριο της κυβέρνησης συνεργασίας, προκειμένου να αποφευχθούν οι τρίτες εκλογές και να μην διογκωθεί η ήδη παρατεταμένη πόλωση που θα κυριαρχεί εκείνη την περίοδο.
Ωστόσο, αν σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας με «κορμό» ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα είναι βέβαιο πως η εν λόγω κυβέρνηση θα έχει εσωτερικά προβλήματα. Οι δε κυβερνήσεις συνεργασίας, δεν βρήκαν ποτέ πρόσφορο έδαφος στο ελληνικό πολιτικό σύστημα καθώς, αν κάποιος θέλει να είναι αντικειμενικός, οφείλει να αναγνωρίσει ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει η «κουλτούρα» της συνεργασίας όπως στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης (π.χ. Γερμανία, Ολλανδία), ενώ, λόγω των πολλαπλών κρίσεων, η εποχή που διανύουμε δεν ενδείκνυται για αλχημείες.
Σε μια ομολογουμένως πολύ δύσκολη εποχή οφείλει να κυριαρχήσει ο ρεαλισμός. Η Ελλάδα με τα χρόνια προβλήματα στον τομέα της δημόσιας διοίκησης και την αγορά να «παγώνει», όπως κάθε φορά σε προεκλογική περίοδο, δεν είναι σε θέση να περιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις. Στην Ολλανδία και στη Γερμανία η δημόσια διοίκηση και οι θεσμοί είναι σε θέση να εξασφαλίσουν την καθημερινότητα των πολιτών και τη ροή της αγοράς. Οι πιο πρόσφατες εμπειρίες θυμίζουν ότι η τρικομματική κυβέρνηση Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ δεν ευδοκίμησε, καθώς έναν χρόνο μετά σημειώθηκε η αποχώρηση από την κυβέρνηση του Φ. Κουβέλη και των στελεχών του, ενώ στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 το ΠΑΣΟΚ κατέλαβε το μικρότερο ποσοστό της ιστορίας του. Μετά από αυτήν, δημιουργήθηκε η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ που και αυτή διαλύθηκε κάποια στιγμή, όταν προέκυψαν εθνικά θέματα. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές των κυβερνήσεων συνεργασίας, αυτές εξασφαλίζουν την πολιτική συναίνεση αλλού, όμως όχι εδώ. Δεν συνέβη κάτι τέτοιο με το σύστημα απλής αναλογικής στις δημοτικές εκλογές, με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα. Τίποτα δεν εγγυάται ότι οι κυβερνήσεις συνεργασίας αυξάνουν τις πιθανότητες λαϊκής συναίνεσης, αντίθετα βοηθούν στην αποποίηση κομματικής ευθύνης, όταν συναντούν έντονες αντιδράσεις.
Σε περίπου τριάντα ευρωπαϊκές χώρες δεσπόζουν οι κυβερνήσεις συνεργασίας. Ωστόσο, το κλίμα εκεί είναι πρόσφορο μακριά από δογματισμούς και ιδεοληψίες που εντάθηκαν ακόμα περισσότερο λόγω των social media. Στο Βέλγιο, σχηματίστηκε κυβέρνηση με 22 μήνες καθυστέρηση, απαρτιζόμενη από εφτά κόμματα. Στην Ιταλία, η κυβέρνηση Ντράγκι υποστηρίχτηκε από κόμματα όλου του ιδεολογικού φάσματος όπως και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Κύριο γνώρισμα της συντριπτικής πλειοψηφίας των ανωτέρω συγκυβερνώντων, είναι ότι δεν έχουν απαραιτήτως κομματική συγγένεια απλά δέχονται την ετυμηγορία της ψήφου. Έτερο γνώρισμα που απαιτείται σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η ύπαρξη πολιτικής σοβαρότητας. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η οριστική συμφωνία Σοσιαλιστών, Ελεύθερων Δημοκρατών και Πρασίνων για κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον Όλαφ Σολτς επήλθε γρήγορα για τα δεδομένα του γερμανικού πολιτικού συστήματος, αλλά με υπογραφή δεσμευτικού συμφώνου συνεργασίας, μετά από δύο μήνες συνεχών διαπραγματεύσεων σε αντίθεση με ότι συνέβη στην Ελλάδα το 2012 και το 2015.
Κλείνοντας λοιπόν, γίνεται αντιληπτό πως λόγω των αλλεπάλληλων κρίσεων που βιώνει σήμερα η χώρα δεν είναι η κατάλληλη περίοδος ούτε για εκλογικούς πειραματισμούς ούτε για πολιτικούς μέσω των κυβερνήσεων συνεργασίας, καθώς μπορεί να δημιουργηθούν ανυπέρβλητα εμπόδια μεταξύ των κομμάτων τα οποία θα καθυστερούν το κυβερνητικό έργο. Σε μια εποχή που οι εξελίξεις τρέχουν ταχύτατα, το πρώτο κόμμα χρειάζεται να είναι ισχυρό και να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή νομιμοποίηση γιατί μπορεί να χρειαστεί να λάβει δύσκολες αποφάσεις. Στις κυβερνήσεις συνεργασίας οι λαοί χρειάζεται να έχουν καλλιεργημένη την «κουλτούρα» της συναίνεσης κάτι που δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κυβερνήσεις συνεργασίας: υπέρ η κατά;, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι κυβερνήσεις συνεργασίας δεν ταιριάζουν στην Ελλάδα, liberal.gr, διαθέσιμο εδώ
