Της Άννας Καλαγιά,
Τέχνη χαρακτηρίζουμε καθετί που αλληλοεπιδρά με τον συναισθηματικό κόσμο και με τον νου μας. Η Τέχνη μπορεί να είναι παράγωγο ανθρώπινης ενέργειας, αλλά και οτιδήποτε εμφανίζεται στο φυσικό περιβάλλον. Η ίδια η φύση ορίζεται ως Τέχνη. Με την πάροδο του χρόνου, ο άνθρωπος, χρησιμοποιώντας τη φαντασία, του επιδίωξε να υπερκεράσει τη φύση, δημιουργώντας έργα απαράμιλλης ομορφιάς, όμως πάντοτε κατέληγε να θεωρεί πως το φυσικό περιβάλλον αποτελεί το ύστατο έργο Τέχνης. Αυτή την τελευταία παγκόσμια και αιώνια αντίληψη έρχονται να υποστηρίξουν δύο εκθέσεις που φιλοξενούνται ταυτόχρονα στο Εθνικό Μουσείο της Ολλανδίας Rijksmuseum και φέρουν από κοινού το όνομα “Clara and Crawly Creatures”.
To εν λόγω μουσείο κατοικοεδρεύει στο Άμστερνταμ από το 1808 και αποτελεί το μεγαλύτερο μουσείο Τέχνης σε ολόκληρη τη χώρα. Φιλοξενεί πάνω από 8.000 έργα που αφορούν την Tέχνη και την Iστορία της Ολλανδίας από τα έτη 1200-2000 μ.Χ. Μέρος των πινάκων του προέρχεται από την Ολλανδική Χρυσή Εποχή, μια εποχή έντονης αναγνώρισης της χώρας στην Ευρώπη. Παράλληλα, το μουσείο αποτελεί καταφύγιο για προσωρινές συλλογές έργων, δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες του να γνωρίσουν άλλες πτυχές και εθνικότητες της Tέχνης. Αξιοσημείωτο κομμάτι του αποτελεί η διαδικτυακή πλατφόρμα Rijksstudio, μέσω της οποίας οι λάτρεις της Tέχνης μπορούν να αναζητήσουν πληθώρα εικόνων των εκθεμάτων σε υψηλή ανάλυση.
Από τις 30 Σεπτεμβρίου του 2022, το Rijksmuseum έχει τηv τιμή να ανοίγει τις πύλες του στην πολυσυζητημένη διπλή έκθεση “Clara and Crawly Creatures”. Πρόκειται για μια έκθεση 200 έργων, που εστιάζουν κυρίως στον πολυσύνθετο κόσμο των εντόμων, με εξαίρεση το έκθεμα του ρινόκερου με το όνομα Κλάρα, που φέρει την υπογραφή της Rossella Biscotti. Στόχος της έκθεσης αποτελεί κυρίως η παρουσίαση της μεταβολής των αντιλήψεων σχετικά με τα έντομα στην πάροδο του χρόνου. Η Τέχνη που συσχετίστηκε με την παραπάνω έρευνα ονομάστηκε sottobosco και επιδιώκει να καταρρίψει την άποψη που έθετε τα έντομα ως τρομακτικά σύμβολα θανάτου. Οι καλλιτέχνες που αποτελούν τους εκφραστές της παραπάνω Τέχνης και στους οποίους ανήκουν τα εκθέματα είναι οι Tomas Saraceno και Rafael Gomezbarros.
Αξιοσημείωτο σημείο της έκθεσης είναι το έργο του Αργεντίνου καλλιτέχνη Tomas Saraceno. Πρόκειται για ένα γλυπτό εντός ενός σκοτεινού δωματίου, αποτελούμενο από μετάξι. Το γλυπτό αυτό υφάνθηκε από τέσσερα διαφορετικά είδη αράχνης, τα οποία βρίσκονται στο στούντιο του Tomas Saraceno στο Βερολίνο. Ο ίδιος αναγνωρίζει ως δημιουργούς του συγκεκριμένου έργου τις ίδιες τις αράχνες, επιμένοντας στην άποψή του πως η φύση παράγει Τέχνη και εμείς μαθαίνουμε από εκείνη. Χάρη στην αγάπη του για τα μικρά αυτά πλάσματα, ο καλλιτέχνης γνώρισε και έμαθε τη μέθοδο της αραχνομαντείας και επέλεξε τις αράχνες ως συνοδοιπόρους και συνδημιουργούς της Τέχνης του. Έχοντας στρέψει το ενδιαφέρον του στις αράχνες, o Tomas Saraceno δεν αφιέρωσε μόνο την Τέχνη του σε αυτές, αλλά, σε συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονες, ίδρυσε τον διαδικτυακό ιστότοπο Arachnophilia, φέρνοντας σε επαφή τους οπαδούς των 40 χιλιάδων ειδών αράχνης που βρίσκονται στον κόσμο.
Σε ό,τι αφορά την έκθεση “Clara and Crawly Creatures”, θαυμάζοντας το καλλιτεχνικό πνεύμα των αραχνών, ο καλλιτέχνης αιτήθηκε από τους υπεύθυνους το μουσείο να διατηρήσει τη συσσώρευση ιστών αράχνης στα διάφορα σημεία που αυτές θα εμφανιστούν, επιμένοντας πως εκείνες αποτελούν μέρος της έκθεσης. Στόχος του είναι η ομαλή συνύπαρξή μας με αυτά τα μικρά ζωύφια ως μέρη ενός κοινού κόσμου. Η Julia Kantelberg, βοηθός επιμελήτρια της έκθεσης, αναφέρει πως η νέα αυτή πρακτική τη βρίσκει να εξετάζει το τόσο γνώριμο κτίριο του μουσείου με έναν τρόπο εντελώς διαφορετικό πλέον. Μία επιστολή του καλλιτέχνη για τα δικαιώματα των αραχνών τοποθετήθηκε δίπλα από έναν ιστό που εμφανίστηκε στο μουσείο. Ο Tomas Saraceno αναφέρει πως με αυτή τη μέθοδο, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να συναισθανθούν τη μαγεία της συνύπαρξής τους με τους μικροσκοπικούς καλλιτέχνες.
Η έκθεση θα βρίσκεται σε λειτουργία έως τις 15 Ιανουαρίου 2023 και μας καλεί να την επισκεφτούμε, ώστε να βρεθούμε ένα βήμα πιο κοντά στη φύση. Οι αντιλήψεις σχετικά με τον αρνητικό χαρακτήρα που λάμβαναν τα μικροσκοπικά αυτά ζωύφια έχουν εκσυγχρονιστεί. Όμως, ακόμη δεν είμαστε όλοι εξοικειωμένοι με τη συνύπαρξή μας με αυτά. Η “Clara and Crawly Creatures” έρχεται, λοιπόν, να αντιμετωπίσει κάθε συναίσθημα που μας κρατάει αποστασιοποιημένους από τα έντομα και ειδικότερα τις αράχνες, παρουσιάζοντας έναν ολόκληρο άγνωστο κόσμο μπροστά στα μάτια μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Cleaners at Amsterdam gallery ordered to let insects run wild in name of art, theguardian.com, διαθέσιμο εδώ.
- CRAWLY CREATURES, rijkmuseum.nl, διαθέσιμο εδώ.
- Arachnofilia, arachnofilia.net, διαθέσιμο εδώ.
- Arachnofilia, arachnofilia.net, διαθέσιμο εδώ.
- Ο Tomás Saraceno με τις εγκαταστάσεις του από ιστούς αράχνης θέλει να αλλάξει τον κόσμο, olafaq.gr, διαθέσιμο εδώ.
