Της Δήμητρας – Κωνσταντίνας Μπαλόκα,
100 χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, τα θλιβερά γεγονότα που σημάδεψαν την Ελληνική Ιστορία ξαναζωντανεύουν μέσα στο graphic novel 1922 – Το τέλος ενός ονείρου του Θανάση Πέτρου από τις εκδόσεις Ίκαρος. Το 1922 αποτελεί μια τρόπον τινά ιστορική συνέχεια του βιβλίου Όμηροι του Γκαίρλιτς, με θέμα τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εθνικό Διχασμό, αφού ακολουθεί μερικούς από τους ήρωες στον πηγεμό τους προς τη Μικρά Ασία.
Το εικονογραφημένο αφήγημα εξιστορεί με ακρίβεια τα γεγονότα που οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή. Συγκεκριμένα, από τη Συνθήκη των Σεβρών και τις νίκες του Ελληνικού Στρατού κατά το 1920, στην πτώση του Βενιζέλου την ίδια χρονιά. Από τον διχασμό μέσα στους κόλπους των ελληνικών στρατευμάτων και την εξαθλίωσή τους, έως την επάνοδο του βασιλιά Κωνσταντίνου στην εξουσία και, τελικώς, την υποχώρηση της Ελλάδας.
Τα ιστορικά γεγονότα ξεδιπλώνονται μέσα από τη διηγηματική εικονική τέχνη, η οποία κρατά αναπόσπαστη την προσοχή του αναγνώστη. Η γλαφυρότητα της εικονογράφησης αποκαλύπτει τα συναισθήματα των πραγματικών πρωταγωνιστών, των αποκαρδιωμένων και βασανισμένων απλών φαντάρων, το οποίο χάνεται στις πυκνογραμμένες σελίδες των ιστορικών εγχειριδίων. Ταυτόχρονα, δεν παραλείπεται η αναφορά στις ωμότητες και των δύο πλευρών έναντι του απλού ελληνικού και τουρκικού κόσμου. Το τέλος του ονείρου έρχεται με την οπισθοχώρηση του Ελληνικού Στρατού μετά τη διάλυση του Εσκί Σεχίρ – Αφιόν Καραχισάρ και τη μαζική άτακτη φυγή των Μικρασιατών. Τις πρώτες σελίδες του κόμικ έχει δημοσιεύσει η εκδοτική Ίκαρος και μπορείτε να το βρείτε εδώ.
Το 1922 – Το τέλος ενός ονείρου ακολουθεί το βιβλίο 1923 – Εχθρική Πατρίδα (εκδ. Ίκαρος) μας μεταφέρει στον Σεπτέμβρη του 1922 και στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά μαζί με τους ξεριζωμένους. Εξαθλίωση, πείνα, αρρώστιες, εκμετάλλευση εξιστορούνται μαζί με την κυβερνητική αστάθεια και το δύσκολο έργο της ένταξης.
Ένα άλλο ενδιαφέρον κόμικ είναι αυτό του Allain Glykos. Ο Μανώλης από τις Εκδόσεις Μικρός Ήρως αποκτά πρόσωπο με τα σχέδια του Antonin Dubuisson, για να ενσαρκώσει τη φυγή από ένα ολέθριο περιβάλλον, που προηγουμένως ξεχώριζε για τη γλωσσική και πολιτισμική του ποικιλία. Ο μικρός Μανώλης εγκατέλειψε τα Βουρλά της Μικράς Ασίας μετά τη βίαιη είσοδο των Τσετών στην εκεί περιοχή. Αυτός ο μικρός φανταστικός ήρωας δεν σηματοδοτεί κανέναν άλλο πέρα από τον πατέρα του Allain Glykos και τα προσφυγικά μονοπάτια, τα οποία αναγκάστηκε να ακολουθήσει.
Από την άλλη πλευρά, ακολουθώντας τις νοσταλγικές αφηγήσεις της Αιολικής Σχολής για την πατρίδα Μικρά Ασία, το graphic novel Αϊβαλί από τον Soloup συνδέει αντικρουόμενες εθνότητες (Έλληνες και Τούρκους), για να διηγηθούν τη δική τους ιστορία και ανιχνεύει μέσα από εκείνους σημαντικά ιστορικά δεδομένα. Πρωταγωνιστές δεν είναι άλλοι από τους Ηλία Βενέζη, Αγάπη Βενέζη-Μολυβιάτη, Φώτη Κόντογλου και Αχμέτ Γιορουλμάζ. Κατά αυτόν τον τρόπο, μέσα από τις μνήμες και την κουλτούρα του καθενός επαναπροσδιορίζεται η εικόνα για την πολυαγαπημένη και γοητευτική Ανατολή. Ένα έργο που ξεχωρίζει για την έκτασή του, ενώ έχει βραβευτεί και μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.
Τα ιστορικά αυτά graphic novels αξίζουν πολλαπλές αναγνώσεις, αποτελώντας πρωτότυπο τρόπο εκμάθησης και υπενθύμισης της Ιστορίας από άτομα κάθε ηλικίας. Η εγκυρότητά τους, άλλωστε, επιβεβαιώνεται και μέσα από την πλούσια βιβλιογραφία που περιέχει το καθένα από αυτά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κόμικς για τη Μικρασιατική Καταστροφή, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ.
- 1922 Το τέλος ενός ονείρου – Θανάσης Πέτρου, issuu.com, διαθέσιμο εδώ.
