Του Αντώνη Ξυλόκοττα,
Πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκαν τα ονόματα των ατόμων και των οργανώσεων που έλαβαν τα φετινά Βραβεία Νόμπελ. Πολλοί επιστήμονες έφτασαν κοντά σε αυτή τη διάκριση, αλλά λίγοι τιμήθηκαν. Τι και αν έχουν βραβευτεί χιλιάδες άνθρωποι με αυτό το βραβείο; Δεν παύει να το κατέχει ένα πάρα πολύ μικρό ποσοστό που κατάφερε να φτάσει σε αυτή τη σπουδαία διάκριση.
Η καθιέρωση του Βραβείου Νόμπελ έγινε το 1895, ύστερα από αίτημα στη διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ. Τα πρώτα βραβεία δόθηκαν από τη Σουηδική Ακαδημία το 1901 στους τομείς της Φυσικής, της Χημείας, της Λογοτεχνίας και της Ιατρικής, καθώς και στον πολύ σπουδαίο τομέα της Ειρήνης. Ύστερα από κάποια χρόνια προστέθηκε και ο τομέας των Οικονομικών Επιστημών. Ωστόσο, αξιοπερίεργο είναι ότι δεν υπάρχει Νόμπελ στην επιστήμη των Μαθηματικών. Το βραβείο Νόμπελ, από πρακτικής άποψης, προσφέρει στον αποδεκτή του ένα χρυσό μετάλλιο και ένα ποσό το οποίο αποφασίζεται από την Ακαδημία, που τα τελευταία χρόνια είναι μικρότερο του 1.000.000 ευρώ.
Όμως, τι πραγματικά κρύβει αυτό το χρυσό μετάλλιο και είναι τόσο σπουδαίο στο μυαλό όλων μας; Μήπως η σπουδαιότητα που πιστεύουμε ότι έχει στον κόσμο των θετικών επιστημών είναι αρκετά μικρότερη από αυτήν που πραγματικά έχει;
Στον επιστημονικό κόσμο υπάρχουν αρκετά σπουδαία βραβεία. Ωστόσο, το βραβείο Νόμπελ είναι το πιο διάσημο στο ευρύ κοινό. Επιπλέον, ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι έναν διάσημο επιστήμονα του παρελθόντος που έχει πάρει Νόμπελ τον θεωρούμε αυθεντία, αλλά δεν προσέχουμε ούτε ποιος λαμβάνει το Νόμπελ κάθε χρόνο στη σύγχρονη εποχή, ούτε γνωρίζουμε το ελάχιστο για το επιστημονικό έργο το οποίο βραβεύτηκε. Λόγω αυτής της διασημότητάς του, το βραβείο συνοδεύεται από κοινωνική καταξίωση του βραβευμένου επιστήμονα. Έτσι, ο επιστήμονας ενώ πριν ανακοινωθούν τα ονόματα των νέων κατόχων του βραβείου Νόμπελ ήταν άγνωστος στον λαό, σε μια στιγμή γίνεται αυθεντία στον τομέα του στα μάτια του απλού κόσμου. Από εκεί που βρισκόταν σε μία κατάσταση απόλυτης αφάνειας στο εργαστήριό του, ο επιστήμονας πλέον βλέπει το όνομά του να κοσμεί τα βιβλία της παγκόσμιας Ιστορίας της Επιστήμης. Αυτή η μετάβαση νομίζω είναι ένα σπουδαίο επίτευγμα για τον κάθε επιστήμονα ή μήπως όχι;
Το να φτάσει ένας επιστήμονας στο επίπεδο να καταφέρει έστω και να βάλει στα χαρτιά της Σουηδικής Ακαδημίας το όνομά του είναι μια αναγνώριση, αλλά όχι ο αυτοσκοπός. Κανείς από αυτούς τους επιστήμονες που έχουν βραβευτεί δεν το έχει κάνει για να βάλει σε μία προθήκη ένα χρυσό μετάλλιο. Το βραβείο Νόμπελ συνήθως ανταμείβει έρευνες ζωής κοσμοϊστορικής σημασίας για τις επιστήμες και θα ήταν γελοίο να πιστεύει κάποιος ότι έρευνες τόσων ετών έγιναν για ένα αντικείμενο, ακόμα και αν αυτό φέρνει πολλά ακόμα προτερήματα μαζί του. Αυτήν την άποψη θα μπορούσε μόνο να την έχει κάποιος ο όποιος δεν έχει την παραμικρή ιδέα του τι σημαίνει επιστημονική έρευνα.
Το ιδιαίτερο με αυτό το βραβείο, όμως, δεν είναι το επιστημονικό έργο. Το επιστημονικό έργο δεν χρειάζεται να πάρει κάποιο βραβείο για να βοηθήσει άμεσα τον κόσμο. Αν ο Φλέμινγκ δεν είχε πάρει Νόμπελ το 1945, η πενικιλίνη πάλι θα είχε σώσει χιλιάδες ζωές. Γνωρίζατε ότι παρόλο που όλοι θυμόμαστε μόνο τον Φλέμινγκ για την πενικιλίνη, το βραβείο το πήρε μαζί με άλλους δυο επιστήμονες, των οποίων τα ονόματα οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε καν; Πιστεύετε, λοιπόν, πως το βραβείο έχει νόημα; Κατά τη γνώμη μου, η απάντηση είναι όχι. Η έρευνα γίνεται για το κοινό καλό και όχι για την προσωπική ανάδειξη. Αυτό είναι το υπέροχο με την επιστημονική κοινότητα αυτού του επιπέδου. Δεν τους ενδιαφέρει πού θα γραφτεί το όνομα τους, αφού αγωνίζονται κάθε μέρα της ζωής τους για να πάει μπροστά ο κόσμος. Πόσο μεγάλη ιδέα μπορεί να είναι κάτι τέτοιο;
Έτσι λοιπόν, σε μια κοινωνία όπου τα πρότυπα αλλάζουν κάθε μέρα, η ενασχόληση με τις επιστήμες είναι πυλώνας αδιάσειστος στον κόσμο. Ξέρω, μπορεί να φαίνεται κάπως λιγότερο θελκτικός στόχος για πολλούς, αλλά ως κοινωνία αυτόν θα πρέπει να έχουμε ως σκοπό: να μάθουμε πώς μπορεί κάποιος να φτάσει μπροστά δουλεύοντας σκληρά και να προσφέρει στην ανθρωπότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Βραβείο Νόμπελ, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
