Του Μενέλαου Γιώτη,
Το Χρονικό του Σκανδάλου Siemens
Το σκάνδαλο Siemens θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στην μεταπολιτευτική περίοδο. Χρονολογείται την δεκαετία του 1990 έως το 2006. Εμπλεκόμενοι σε αυτή την υπόθεση υπήρξαν δίχως αμφιβολία πολιτικοί, αλλά κυρίως κορυφαία στελέχη της Siemens, συμπεριλαμβανομένου του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας στην Ελλάδα, Μιχάλη Χριστοφοράκου. Το σκάνδαλο αυτό άρχιζε να καλπάζει ανεξέλεγκτα την περίοδο της διακυβέρνησης του Κώστα Σημίτη. Αυτό που με απλά λόγια συνέβη την περίοδο εκείνη ήταν Έλληνες πολιτικοί και διάφορα στελέχη δημoσίων οργανισμών να δωροδοκούνται από τη γερμανική εταιρία Siemens. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός δημόσιου οργανισμού που τα στελέχη του χρηματίζονταν αποτέλεσε ο Ο.Τ.Ε. Από τον πολιτικό χώρο, πρόσωπα που παραδέχτηκαν την ενοχή τους ανοιχτά ήταν οι Θεόδωρος Τσουκάτος και Τάσος Μαντέλης, οι οποίοι εκείνη την εποχή ήταν μέλη της κυβέρνησης Σημίτη.
Οι επιπτώσεις του σκανδάλου στην οικονομία
Όταν κάποιος αναφέρεται στον Σκάνδαλο Siemens, δίνει συνήθως έμφαση στο πολιτικό σκέλος της κριτικής και των κατηγοριών. Η πραγματικότητα, ωστόσο, έχει και άλλη οπτική, πέρα από τις πολιτικές ευθύνες της υπόθεσης. Το σκάνδαλο Siemens είχε μεγάλη επίδραση τόσο στην οικονομία της Ελλάδας όσο και της Ευρώπης, κοιτάζοντας μακροχρόνια. Τα πρώτα σημάδια ότι κάτι ύποπτο και εγκληματικό μπορεί να συνέβαινε με την Siemens άρχισε να φαίνεται από τις έντονες αυξομειώσεις που είχε η τιμή της μετοχής της στο χρηματιστήριο.
Στις αρχές του 2006 γίνονται τα «αποκαλυπτήρια» του σκανδάλου, καθώς η τιμή της μετοχής σημειώνει μια άνοδο κοντά στο 1%, δηλαδή από 74,66 ευρώ σε 79,97. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους κατρακυλά στα 60,81 ευρώ για να ακολουθήσει αργότερα μια εξαιρετικά έντονη ανοδική πορεία. Αυτές οι αυξομειώσεις σήμαιναν δύο πράγματα. Πρώτον, οι αγορές είχαν αρχίσει να μην εμπιστεύονται την εταιρεία Siemens και τους εκπροσώπους της. Δεύτερον, η δικαιοσύνη θα είχε αρκετές ενδείξεις, έτσι ώστε να εξετάσει το ενδεχόμενο να συντελούνται έκνομες οικονομικές δραστηριότητες. Ήδη από το 2005 η ελληνική δικαιοσύνη ασχολούνταν με την υπόθεση, όμως σε καμία περίπτωση δεν περίμενε πόσο μεγάλο εύρος θα είχε και πόσο χρονοβόρα θα ήταν η διαδικασία.
Αυτό που σόκαρε την κοινή γνώμη, αλλά και όσους ασχολήθηκαν με το σκάνδαλο, ήταν το μέγεθος της διαφθοράς, τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Στην ουσία, είχαμε να κάνουμε με έναν παρακρατικό μηχανισμό που λεηλατούσε την ήδη προβληματική και εύθραυστη ελληνική οικονομία. Αυτός ο μηχανισμός οδηγούσε τεράστια χρηματικά ποσά δημοσίου χρήματος στα λεγόμενα «μαύρα ταμεία». Σε ευρωπαϊκό επίπεδο πάνω από 1,3 δις ευρώ που έδωσε η Siemens πήγαν στα «μαύρα ταμεία» διαφόρων χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Από αυτά 130 εκατ. μάρκα κατέληξαν στη χώρα μας. Με αυτά και με επιπλέον στοιχεία που παρουσιάστηκαν κατά την διάρκεια της έρευνας, το αποτέλεσμα ήταν η βαριά καταδίκη του τότε επικεφαλής της Siemens στην Ελλάδα Μιχάλη Χριστοφοράκου, ο οποίος κατάφερε να διαφύγει στο εξωτερικό με αμφιλεγόμενο τρόπο λίγο πριν την έκδοση του εντάλματος συλλήψεώς του. Αργότερα, καταδικάστηκαν και οι δύο πρώην υπουργοί Τσουκάτος και Μαντέλης.
Κριτική Προσέγγιση
Το σκάνδαλο Siemens είναι αναμφίβολα ένα από τα μεγαλύτερα ελληνικά σκάνδαλα των τελευταίων δεκαετιών. Οι οικονομικές επιπτώσεις ήταν εξαιρετικά απρόβλεπτες για την ήδη προβληματική ελληνική οικονομία. Η αλήθεια είναι πως ένα τέτοιο σκάνδαλο, στο οποίο μπλέκονται πολιτικοί, οικονομικοί και εξωτερικοί παράγοντες, μπορεί να αποδειχθεί πολύ επικίνδυνο. Επιπλέον, σε συνδυασμό με την παγκόσμια οικονομική κρίση που ήταν έτοιμη να ξεσπάσει, καμία εθνική οικονομία δεν είχε την πολυτέλεια να υποστεί και να διαχειριστεί μια τόσο μεγάλη υπόθεση, πόσο μάλλον η Ελλάδα, η οποία είχε από τις πιο αδύναμες και εξαρτημένες οικονομίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα σκάνδαλα αυτού του μεγέθους ξεκινάνε οργανωμένα και με απόλυτη εχεμύθεια. Δεν εκδηλώνονται σύντομα τα «συμπτώματα» και οι συνέπειες, αλλά, μόλις αρχίζουν να εκδηλώνονται, η ζημιά στην οικονομία θα έχει ήδη συμβεί και νομοτελειακά θα συνδυαστεί με ποικίλες κοινωνικές αντιδράσεις που απειλούν να ανατρέψουν με κάθε τρόπο το οικονομικο-κοινωνικό σύστημα. Οι γραμμές που χωρίζουν σε αυτές τις περιπτώσεις τον καπιταλισμό και την ελεύθερη αγορά από τη διαφθορά είναι πολύ λεπτές, αν όχι αόρατες. Αυτό διότι εκείνοι που εξυμνούν την αφηρημένη πολλές φορές έννοια της ελεύθερης αγοράς και του λιγότερου κράτους είναι εν τέλει οι ίδιοι που βασίζονται και χρησιμοποιούν καίριους μηχανισμούς του κράτους για να κάνουν την όποια «βρόμικη» δουλειά, με τη στήριξη ή την ανοχή των κυβερνήσεων.
Εδώ φαίνεται για άλλη μια φορά η αποτυχία του μηχανισμού της καπιταλιστικής ελεύθερης οικονομίας. Ο πιο αποτελεσματικός, εάν όχι ο μοναδικός, παράγοντας που μπορεί να εγγυηθεί ένα είδος δικαιοσύνης στην οικονομία είναι ένα αποτελεσματικό και ισχυρό κράτος που θα θέτει και θα επιβάλλει τους κανόνες στην οικονομία. Μέσα από ισχυρούς θεσμούς και ελεγκτικούς μηχανισμούς θα δρα γρήγορα και αποτελεσματικά για να αποτρέπει μεγάλα σκάνδαλα, όπως αυτό της Siemens, με σκοπό να μη δημιουργούνται ανεπανόρθωτες ζημιές στην οικονομία και να μη δοκιμάζεται τελικά η ευρυθμία της κοινωνίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Οι πρώτες οδυνηρές επιπτώσεις από το σκάνδαλο της Siemens, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τα 11 μεγαλύτερα επιχειρηματικά σκάνδαλα στην ιστορία, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
