Του Ελευθέριου Χονδρού,
Για χιλιάδες χρόνια η μετανάστευση αποτελούσε ένα σημαντικό εργαλείο που βοηθούσε τους ανθρώπους να μετακινηθούν σε όλη την υφήλιο. Η μετανάστευση παρείχε ιστορικά στις χώρες οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά οφέλη. Ήταν, τελικά, η πηγή των πολυπολιτισμικών κοινωνιών παγκοσμίως.
Τα πρότυπα μετανάστευσης, όμως, έχουν αλλάξει ριζικά με την πάροδο του χρόνου για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων του αποικισμού και της επιδίωξης οικονομικών και θρησκευτικών ελευθεριών. Αρχικά, η ανθρώπινη μετανάστευση δεν μπορούσε να ελεγχθεί και επηρεαζόταν από πολλούς παράγοντες. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το κύμα των προσφύγων τη δεκαετία του 1960, επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τα μοτίβα ανθρώπινης μετανάστευσης. Η μετανάστευση στην Ευρώπη αυξήθηκε δραστικά, γεγονός που οδήγησε σε πόλωση των απόψεων για αυτή μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Ορισμένες χώρες καλωσόρισαν τους μετανάστες και επιζητούσαν περισσοτέρους, ενώ άλλες άρχισαν να βάζουν ανώτατα όρια στα επίπεδα μετανάστευσης.
Από τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, που προκάλεσε τη μεγαλύτερη συρροή ανθρώπων στην Ευρώπη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μέχρι την εργαλειοποίηση της μετανάστευσης για πολιτικούς σκοπούς από το καθεστώς της Λευκορωσίας, μέσω πανδημίας και πρωτοφανών ταξιδιωτικών περιορισμών, παράλληλα με τη συνεχιζόμενη και ακόμη και αυξανόμενη πίεση στις παραδοσιακές μεταναστευτικές διαδρομές, η Ε.Ε. αντιμετώπισε τον τελευταίο χρόνο μια σειρά προκλήσεων, με σημαντικές επιπτώσεις στη μετανάστευση, το άσυλο και τη διαχείριση των συνόρων.
Σήμερα, μετά την επανεισαγωγή των συνοριακών ελέγχων, η Ε.Ε. είναι αντιμέτωπη με μια νέα δοκιμασία, αφού οι ηγέτες της Κεντρικής Ευρώπης συζητούν περαιτέρω μέτρα για τον αποκλεισμό μεταναστών, που χρησιμοποιούν τις χώρες τους ως οδούς διέλευσης προς την υπόλοιπη Ε.Ε. Τα μέτρα αυτά, όμως, ακολουθούνται από μια πληθώρα ανησυχιών.
Στο πλαίσιο, λοιπόν, των προσπαθειών ενίσχυσης των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. κατά των μεταναστών, οι ηγέτες της Ουγγαρίας και της Αυστρίας συμφώνησαν σε ένα σχέδιο με τη Σερβία να προσπαθήσουν να εμποδίσουν τους ανθρώπους να εισέλθουν παράνομα στην Ε.Ε. μέσω της Σερβίας. Ο Αυστριακός Kαγκελάριος, Karl Nehammer, δήλωσε τη Δευτέρα 3 Οκτωβρίου ότι οι τρεις χώρες θα ενισχύσουν την αστυνομική συνεργασία κατά μήκος των συνόρων τους, ενώ η Αυστρία και η Ουγγαρία θα «υποστηρίξουν άμεσα» τη Σερβία να απελάσει τους μετανάστες πίσω στις χώρες καταγωγής τους. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας, Peter Szijjarto, δήλωσε ότι η Ουγγαρία και η Αυστρία θα προμηθεύσουν τη Σερβία τόσο με εξοπλισμό όσο και με προσωπικό για την καλύτερη ασφάλεια των συνόρων της με τη Βόρεια Μακεδονία.
Υποψήφια για ένταξη στην Ε.Ε. χώρα, αλλά όχι ακόμη μέλος, η Σερβία έχει υποσχεθεί να ευθυγραμμίσει την πολιτική της για τις θεωρήσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, έτσι ώστε όσοι ελπίζουν να περάσουν στην Ε.Ε. παράτυπα από τη Σερβία, να είναι λιγότερο πιθανό να τους χορηγηθεί βίζα. «Θα αποτρέψουμε, έτσι, την κατάσταση όπου κάποιος χρησιμοποιεί τη Σερβία ως χώρα άφιξης… όχι λόγω των πραγματικών του αναγκών, αλλά για παράνομη μετανάστευση προς τη Δύση», δήλωσε ο Πρόεδρος της Σερβίας, Aleksandar Vucic, στη συνάντηση των ηγετών στη Βουδαπέστη.
Η συνάντηση της Δευτέρας στην ουγγρική πρωτεύουσα έγινε αμέσως μετά τις ανακοινώσεις της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Αυστρίας, την περασμένη εβδομάδα, ότι θα ξεκινήσουν προσωρινούς συνοριακούς ελέγχους στα περάσματά τους με τη Σλοβακία για να εμποδίσουν την είσοδο μεταναστών. Κατά τη συνάντηση, οι Υπουργοί Εσωτερικών ζήτησαν, επίσης, την επιστροφή των μεταναστών σε χώρες μέσω των οποίων εισήλθαν στην Ευρώπη, βάσει του λεγόμενου Κανονισμού του Δουβλίνου. Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν αυτή την εβδομάδα έδειξαν ότι ο αριθμός των απελάσεων από κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυξάνεται. Σχεδόν 100.000 άνθρωποι έλαβαν εντολή να εγκαταλείψουν τις χώρες του μπλοκ το δεύτερο τρίμηνο του 2022, σύμφωνα με την Eurostat.
Ενώ η Σερβία δεν είχε κανένα σημαντικό περιστατικό στον χειρισμό προηγούμενων μεταναστευτικών κυμάτων, η Ουγγαρία έχει κατηγορηθεί, πολλές φορές στο παρελθόν για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του ότι έγινε η μόνη χώρα της Ε.Ε. που νομιμοποίησε τις απωθήσεις, ορισμένες από τις οποίες ήταν βίαιες. Ο Orban είναι ένας από τους πιο αντιμεταναστευτικούς πολιτικούς στην Ευρώπη, γνωστός για το ότι χαρακτήρισε δημόσια τους μη Ευρωπαίους μετανάστες «Μουσουλμάνους εισβολείς» σε συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα Bild το 2018 και δήλωσε ότι η μετανάστευση ήταν «δηλητήριο» το 2016. Ο Ούγγρος ηγέτης επανέλαβε την πρόταση για διεκπεραίωση αιτήσεων ασύλου εκτός Ε.Ε. στα λεγόμενα κέντρα hot spot.
Η ιδέα, που επιδιώκεται εν μέσω ακραίων αντιπαραθέσεων από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Δανία, θα υπονόμευε την εθνική νομοθεσία ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών. Μεταξύ αυτών είναι η Γερμανία, η οποία έχει κατοχυρώσει στο Σύνταγμά της το δικαίωμα κάθε αλλοδαπού να υποβάλει αίτηση για πολιτικό άσυλο και να ελέγχεται ατομικά το αίτημά του κατά τη διαμονή του στη χώρα.
Σε κάθε περίπτωση, η Ε.Ε. έχει αποδειχθεί ικανή να αντιδρά γρήγορα, με αλληλεγγύη και αποτελεσματικό συντονισμό. Ωστόσο, αυτές οι εξελίξεις υπενθυμίζουν ότι απαιτούνται διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στο σύστημα ασύλου και μετανάστευσης για να εξοπλιστεί η Ε.Ε. κατάλληλα και να αντιμετωπίζει τόσο καταστάσεις κρίσης όσο και μακροπρόθεσμες τάσεις. Το περασμένο έτος έδειξε την ικανότητά της, τώρα, ως βασικό επόμενο βήμα, τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόσουν τον Εθελοντικό Μηχανισμό Αλληλεγγύης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Austria, Hungary vouch to support Serbia in border control, Euractiv, διαθέσιμο εδώ
- Hungarian-Serbian-Austrian migration summit pleads for joint measures, Hungary Today, διαθέσιμο εδώ
- Austria, Hungary equipping Serbia to curb border crossings, AP, διαθέσιμο εδώ
