Της Δήμητρας Αδελαΐδας Αργυρίου,
Πολλοί άνθρωποι έχουμε έντονες και χαρούμενες αναμνήσεις από τη συναναστροφή μας με ζώα, είτε αυτά είναι ζώα συντροφιάς είτε είναι ζώα φάρμας. Η συναναστροφή μας με έναν χνουδωτό φίλο αποτελεί μία εξαιρετικά ευχάριστη, καταπραϋντική και ζεστή εμπειρία. Τα ζώα, εν αντιθέσει με τους ανθρώπους, γνωρίζουν πάντα και επιδεικνύουν την τρυφερότητα, την ευγνωμοσύνη, αλλά και τη φροντίδα προς εμάς. Ο αγαπημένος μας σκύλος θα μας φέρει τα παιχνίδια του ως μια ένδειξη αγάπης, ενώ οι γάτες μας, αντιστοίχως, θα έρθουν στην αγκαλιά μας, απολαμβάνοντας τα χάδια και τη θαλπωρή αυτής. Όσοι είναι κάτοχοι κατοικιδίων θα συμφωνήσουν πως το ζωάκι τους είναι κάτι παραπάνω από φίλος – είναι οικογένεια. Ας μην ξεχνάμε το συναίσθημα και την αλλαγή στη διάθεσή μας με το που περνάμε την πόρτα του σπιτιού, επιστρέφοντας από μία απαιτητική μέρα.
Η σύνδεση της συμβίωσης και της συναναστροφής μας με τα ζώα συντροφιάς και την υγεία έχει αποτελέσει ερευνητικό θέμα ανά τα έτη. Από τα αποτελέσματα προέκυψε ότι πράγματι υπάρχει σύνδεση και μάλιστα σημαντική. Τα ζώα συντροφιάς μπορούν να αξιοποιηθούν σε πληθώρα καταστάσεων, όχι μόνο ψυχικής και σωματικής υγείας, αλλά και της γενικότερης προαγωγής της υγείας, της ευεξίας και της ποιότητας ζωής των ανθρώπων.
Ως προς την υγεία, τα ζώα συντροφιάς μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο, είτε κατά τη διάρκεια της θεραπείας, με τη συμμετοχή και την εμπλοκή τους στις θεραπευτικές παρεμβάσεις, είτε στην ανακούφιση ή/και την υποβοήθηση των ατόμων που το έχουν ανάγκη. Επιπλέον, καθοριστικός είναι ο ρόλος τους και σε ζητήματα της παιδικής ανάπτυξης κα της καλλιέργειας δεξιοτήτων, ενώ προάγεται η υιοθέτηση περισσότερο υγιεινών τρόπων ζωής και συνηθειών, με αποτέλεσμα τη συντήρηση της υγείας, σωματικής και ψυχικής.
Πιο συγκεκριμένα, τα ζώα συντροφιάς που επιλέγονται συνηθέστερα για τη συμμετοχή και την εμπλοκή τους σε θεραπευτικά προγράμματα και προγράμματα αποκατάστασης είναι οι σκύλοι, τα άλογα, οι γάτες και τα κουνέλια. Η φροντίδα των ζώων αποτελεί θεραπεία, εάν ορίσουμε ως θεραπεία όχι μόνο την αποκατάσταση του ατόμου σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο, αλλά και την ενεργητική εμπλοκή του σε δραστηριότητες και ρουτίνες καθημερινής ζωής. Στα πλαίσια της θεραπείας και της αποκατάστασης, οι σκύλοι πολύ συχνά λειτουργούν ως σκύλοι – οδηγοί για άτομα με αναπηρίες (π.χ. κατά τη μερική ή ολική απώλεια όρασης). Τα προγράμματα θεραπευτικής ιππασίας έχουν αποδειχτεί εξαιρετικά αποτελεσματικά σε άτομα με νευρομυϊκές και νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Οι γάτες αποτελούν ιδανική λύση για κατ’ οίκον παρεμβάσεις ή ακόμα και για παρεμβάσεις σε εσωτερικούς χώρους, π.χ. κλινικές, ειδικά σχολεία κ.λπ., προσφέροντας ένα αίσθημα ηρεμίας και χαλάρωσης στο περιβάλλον, ενώ τα κουνέλια είναι ζώα ήσυχα και εύκολα στη μεταφορά τους σε διαφορετικούς χώρους και πλαίσια.
Τα κατοικίδια ζώα μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά την ψυχική υγεία, αναχαιτίζοντας -εφόσον υπάρχει η κατάλληλη θεραπευτική πλαισίωση- ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες. Συχνά, η υιοθέτηση και ενασχόληση με ζώα συντροφιάς προτείνεται σε άτομα που πάσχουν από μείζονα κατάθλιψη, βοηθώντας τους να αυξήσουν το κίνητρό τους για συμμετοχή στην καθημερινότητα και τη φροντίδα τόσο του εαυτού τους όσο και του τετράποδου φίλου τους. Επιπλέον, μπορούν να ενισχύσουν συναισθήματα όπως χαρά, ασφάλεια, αυτοεκτίμηση, μειώνοντας συναισθήματα μοναξιάς και αποξένωσης. Μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη παιδιών και εφήβων αλλά και στα συμπτώματα ηλικιωμένων ατόμων που πάσχουν από άνοια.
Ως προς τη σωματική υγεία, έρευνες έχουν αποδείξει πως η υιοθέτηση και η φροντίδα ενός κατοικιδίου ζώου, όπως για παράδειγμα, το να βγάλουμε βόλτα τον σκύλο μας, βοηθά σε προβλήματα παχυσαρκίας, καρδιαγγειακών νοσημάτων και νευρολογικών διαταραχών (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας). Τα παραπάνω συμβαίνουν, διότι η φροντίδα ενός ζώου απαιτεί κίνηση και μετακίνηση, άρα εκγύμναση με διαφορετικό θετικό αποτύπωμα σε κάθε νόσο.
Η αποτελεσματικότητά τους έχει διαφανεί από σχετικές έρευνες και στη διαχείριση του πένθους, της απώλειας (π.χ. διαζύγιο), στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, στη διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης και στην υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, στην ανάπτυξη ρουτίνας και στην εξοικείωση με την ανάληψη ευθυνών και λειτουργικών ρόλων στο σπίτι (ιδίως σε άτομα που διανύουν την παιδική και εφηβική ηλικία) καθώς και στην ευόδωση του αισθήματος της σταθερότητας και της υποστήριξης.
Παρά του ότι πράγματι, τα οφέλη είναι πολλαπλά και η συντροφιά ενός ζώου προξενεί πολύ όμορφα συναισθήματα, δε θα πρέπει να ξεχνάμε και την ευθύνη που επιφέρει η υιοθέτηση ενός κατοικιδίου. Πέραν των οικονομικών υποχρεώσεων, είναι απαραίτητα η φροντίδα τους και η κάλυψη των αναγκών τους σε καθημερινό επίπεδο. Άτομα που ταξιδεύουν συχνά, ενδεχομένως μετά την υιοθέτηση ενός ζώου συντροφιάς να πρέπει να περιορίσουν τη συχνή απουσία τους, ενώ οι προτεραιότητες αλλάζουν. Η λήψη της απόφασης για την υιοθέτηση ενός ζώου θα πρέπει να γίνει ώριμα και υπεύθυνα, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα εγκατάλειψης ή/και παραμέλησης αυτών. Τα ζώα, οικόσιτα και μη, κατέχουν δικαιώματα και προστατεύονται από σχετικές νομοθεσίες. Εάν, λοιπόν, αναρωτιέστε για το αν θα σας βοηθούσε στην καθημερινότητά σας η συναναστροφή με ένα ζώο συντροφιάς, η απάντηση είναι πως σίγουρα ναι. Εξάλλου, τα κατοικίδιά μας δεν είναι απλοί συγκάτοικοι· είναι η οικογένειά μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Effect of Pets on Human Mental Health and Wellbeing during COVID-19 Lockdown in Malaysia, Animals 2021. Διαθέσιμο εδώ
- The Benefit of Pets and Animal-Assisted Therapy to the Health of Older Individuals, Hindawi Publishing Corporation (2014). Διαθέσιμο εδώ
- Pets’ Impact on Your Patients’ Health: Leveraging Benefits and Mitigating Risk, 28 (4), J Am Board Fam Med (2015). Διαθέσιμο εδώ
- The spruce pets, 4 popular therapy animals, thesprucepets.com. Διαθέσιμο εδώ
- Πως τα ζώα επιδρούν στην υγεία;, BeStrong.org.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Γιατί να επιλέξω ένα ζώο συντροφιάς;, ΕΡΤ news. Διαθέσιμο εδώ
