Της Σταματίας Κουιμτζή,
To βαμβάκι, ή αλλιώς με την επιστημονική ονομασία, «γοσύπιο» ορίζεται ως ένα αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο φυτό, το οποίο εντάσσεται στην οικογένεια των Μαλαχοειδών. Έχει ύψος το 1,5 μέτρο αλλά και τα 6 μέτρα στις δενδροειδείς ποικιλίες. Τα γνωστότερα είδη είναι το Χνουδωτό (Gossypium hirsutum), το Ποώδες (Gossypium herbaceum), το Βαρβαδεινό (Gossypium barbadense) και το Δενδρώδες βαμβάκι (Gossypium arboreum), τα οποία καλλιεργούνται σε ζεστό κλίμα, γι’ αυτό και πρωταγωνιστές στην παραγωγή βαμβακιού είναι η Κίνα, η Ινδία, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στη 10η θέση.
Η Πορεία του βαμβακιού ανά τους αιώνες
Η ιστορία του βαμβακιού είναι τόσο σκοτεινή, όσο και η Προϊστορική Εποχή για την οποία οι ιστορικοί ακόμη αναζητούν πληροφορίες, ώστε να αποκτήσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για το ανθρώπινο γένος. Η γενέτειρα του βαμβακιού φαίνεται να είναι η Ινδία, όπου αρχαιολόγοι μετά από ανασκαφές ανακάλυψαν υφάσματα και σκοινιά από βαμβάκι, που χρονολογούνται στο 3000 π.Χ. Το έτος 1500 π.Χ. είναι ο επόμενος σημαντικός σταθμός στην ιστορία του βαμβακιού, καθώς, τότε, σε αρχαίο θρησκευτικό βιβλίο των Ινδών, σημειώνεται για πρώτη φορά η ύπαρξη του βαμβακιού. Δεν αργεί, όμως, να αναφερθεί στο βαμβάκι και ο Ηρόδοτος, ο πατέρας της Ιστορίας, ο οποίος λέει χαρακτηριστικά το 445 π.Χ. ότι «στην Ινδία φυτρώνουν άγρια δέντρα που παράγουν μαλλί πιο ωραίο και πιο εκλεκτό από το μαλλί των προβάτων» και επισημαίνει ότι οι Ινδοί είναι ενδεδυμένοι με βαμβακερά ρούχα (Hdt. 3.47, εἵματα ἀπὸ ξύλων πεποιημένα).
Το 325 π.Χ., την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το βαμβάκι φτάνει και στα ελληνικά χώματα και μνημονεύεται από σημαντικές προσωπικότητες, τον Αριστόβουλο, τον Κλέαρχο και τον Θεόφραστο. Τον 2ο μ.Χ. αιώνα ο Παυσανίας θεωρεί την Ηλεία ως πόλη του βαμβακιού, το οποίο τότε λέγεται «βύσσος». Ο Ιουστινιανός καθιερώνει τη λέξη «βαμβάκι» στην Ιουστινιάνεια νομοθεσία, λέξη που δημιουργήθηκε από το «βόμβυξ», όπως ονόμαζαν το μετάξι της Ασίας και τότε σηματοδοτείται η εποχή ακμής, η ευρεία διάδοσή του στην Ελλάδα.
Με την αύξηση της παραγωγής του βαμβακιού και τη διάδοσή του σε όλο τον κόσμο, αναδείχθηκε μελλοντικά η ανάγκη για τη δημιουργία μιας Παγκόσμιας ημέρας, ώστε να τιμηθεί αυτό το προϊόν. Η “World Day Cotton” καθιερώθηκε από τον Ο.Η.Ε. στις 30 Αυγούστου του 2021 και γιορτάστηκε την περσινή χρονιά με τέτοιο τρόπο, ώστε να τονιστούν τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από τη χρήση του βαμβακιού.
Οι χρήσεις του βαμβακιού και η κατάλυση της φτώχειας
Το βαμβάκι αποτελεί την πλήρη απόδειξη του κανόνα, που ορίζει πως ένα φυτό μπορεί να αλλάξει την ανθρωπότητα και ότι όταν ο άνθρωπος σέβεται τη φύση, μόνο οφέλη μπορεί να αποκομίσει από αυτήν.
Το πρωταρχικό πλεονέκτημα, που απέκτησε ο άνθρωπος χάρη στην ανακάλυψη του βαμβακιού, ήταν η απόκτηση ενός ποιοτικού ενδύματος, καθώς το βαμβάκι, λόγω των απαλών ινών αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες πρώτες ύλες σε παγκόσμια κλίμακα. Παράλληλα, είναι υποαλλεργικό, ανθεκτικό, ενώ απορροφά τον ιδρώτα, διευκολύνοντας την άσκηση και την εργασία. Στο ίδιο πλαίσιο, πρέπει να προστεθεί ότι όταν η επεξεργασία γίνεται με τον σωστό τρόπο, χωρίς να υπονομεύεται ο σεβασμός στα δικαιώματα του ατόμου από τις βιομηχανίες, το βαμβάκι είναι οικολογικό, καθώς οι ίνες του είναι φυσικές και όχι τεχνητές, όπως συμβαίνει με τον πολυεστέρα και το ρεγιόν, ανοίγοντας τον δρόμο για ένα πιο οικολογικό μέλλον.
Αν, όμως, αξιοποιηθεί με τον κατάλληλο τρόπο, θα μπορούσε να εξαλειφθεί σε μεγάλο βαθμό και η φτώχεια, καθώς με το βαμβάκι παράγεται μια πληθώρα προϊόντων και σε μεγάλες, μάλιστα, ποσότητες. Από το σπόρο του βαμβακιού δημιουργείται λάδι, ένα προϊόν κυρίαρχο στη μεσογειακή διατροφή, απαραίτητο για όλους τους ανθρώπους και συστατικό σε όλα τα φαγητά. Ακόμα, απίστευτο αλλά αληθινό είναι ότι με το βαμβάκι παράγονται τα πολυαγαπημένα πατατάκια, σνακς, δημητριακά, αλλά και η βαμβακόπιτα, χρήσιμη τροφή για τα ζώα.
Η καθημερινότητα βελτιώνεται, καθώς το βαμβάκι χρησιμοποιείται επίσης για την κατασκευή των αλιευτικών διχτυών, των φίλτρων καφέ, των σκηνών, του χαρτιού, των χαρτονομισμάτων και πολλών άλλων προϊόντων. Δεν πρέπει να λησμονηθεί και η προσφορά του βαμβακιού στην υγεία του ατόμου, καθώς αποτελεί τον βοηθό για την επούλωση των πληγών, ακόμη και των δυσκολότερων τραυματισμών. Τέλος, τα αριθμητικά δεδομένα μιλούν από μόνα τους και καταδεικνύουν την άνοδο, που μπορεί να επιφέρει το προϊόν αυτό ως προς το βιοτικό επίπεδο, και πιο συγκεκριμένα ένα δέμα 227 κιλών από βαμβάκι μπορεί να παράξει: 2.100 ζεύγη σορτς για μποξέρ, 3.000 πάνες, 215 τζιν παντελόνια, 1.200 μπλουζάκια, 4.300 ζεύγη κάλτσες, 250 σεντόνια, 765 πουκάμισα και 1.260 μαξιλαροθήκες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Παγκόσμια Ημέρα Βάμβακος, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Βαμβάκι: Το φυτό και οι χρήσεις του, wikifarmer.com, διαθέσιμο εδώ
- Βαμβάκι, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Χρήσεις του Βαμβακιού – Προϊόντα από βαμβάκι, hca.org.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τα Προτερήματα του Βαμβακιού, hca.org.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ρούχα από Βαμβάκι, hca.org.gr, διαθέσιμο εδώ
