Του Δημήτρη Καψή,
Το πρόβλημα της καταστροφής του περιβάλλοντος δεν είναι τωρινό. Από την πρωτόγονη εποχή έως τα τελευταία χρόνια ο άνθρωπος έχει επιφέρει μικρές ή μεγάλες αλλοιώσεις και καταστροφές στον φυσικό χώρο που τον περιβάλλει (περιορισμός του πρασίνου και των δασικών εκτάσεων από τις εκχερσώσεις, τις πυρκαγιές, εξάντληση του εδάφους από την μονοκαλλιέργεια ή την υπερβόσκηση κ.λπ.). Σήμερα, υπάρχει, επί παραδείγματι, ολοένα επιταχυνόμενη υπερθέρμανση των αστικών κέντρων. Η θερμοκρασία των πόλεων του πλανήτη αυξάνεται με μέσο ρυθμό μισού (0,5) βαθμού Κελσίου ανά δεκαετία, συγκεκριμένα κατά 0,56 βαθμούς τη μέρα και 0,43 τη νύχτα. Η αύξηση αυτή είναι 29% ταχύτερη σε σχέση με την μέση άνοδο της θερμοκρασίας ανά δεκαετία στις περιοχές της υπαίθρου (0,4 βαθμοί τη μέρα και 0,37 τη νύχτα), δείχνει μια νέα διεθνής επιστημονική έρευνα.
Ο Karl Marx μίλησε για αυτό που ο John Bellamy Foster μετέπειτα ονόμασε «ρήξη στον μεταβολισμό» (Metabolic rift) που προκύπτει στον καπιταλισμό ανάμεσα στην ανθρώπινη δραστηριότητα και τη φύση. Κοντολογίς, περιέγραψε πως ενώ οι άνθρωποι είναι ένα κομμάτι της φύσης, με τον τρόπο που λειτουργεί η καπιταλιστική οικονομία, καταναλώνουν πολύ μεγαλύτερη ενέργεια από αυτή που επιστρέφουν στη φύση, και με αυτό τον τρόπο δημιουργούν ανεπανόρθωτες ανισορροπίες. Το ψευδοπρόβλημα που παρουσιάζεται συχνά είναι το εξής: πρέπει να εκβιομηχανιστούμε για να βελτιώσουμε τους όρους της ζωής μας, κι αυτό θα έχει αναπόφευκτα ορισμένες ολέθριες συνέπειες στο περιβάλλον μας, άρα είμαστε όλοι υπεύθυνοι και οφείλουμε κατά συνέπεια να πληρώσουμε την τιμή αυτής της εκβιομηχάνισης. Η αντικειμενική αλήθεια βέβαια είναι η εξής: η εκβιομηχάνιση αυτή δεν προορίζεται να αναπτύξει τους όρους ζωής για όλους· ο σκοπός της είναι η επιδίωξη του μέγιστου κέρδους για μερικούς.
Οι εκστρατείες πληροφόρησης και δράσης που αναπτύσσονται με την πρωτοβουλία των μαζών για να σώσουν τη φύση, προϋποθέσεις της αυριανής δημοκρατίας, δεν θα πάρουν όλη τους τη σημασία και όλη τους την αποτελεσματικότητα, παρά μόνον όταν ο λαός θα διαθέτει την πολιτική εξουσία. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι για περισσότερο από έναν αιώνα η καπιταλιστική ιδεολογία υπό τη θετικιστική της μορφή έκανε τις μάζες να πιστέψουν ότι η αύξηση των τεχνικών γνώσεων και η βιομηχανική ανάπτυξη μεταφράζονταν αυτόματα σε μια ποιοτικά ανώτερη ζωή, ενώ, σήμερα, ορισμένοι έρχονται να αμφισβητήσουν την τεχνική και βιομηχανική ανάπτυξη. Αφού οι επιπτώσεις από τις ανθρώπινες δραστηριότητες εκτείνονται στον χρόνο και στον χώρο, είναι φανερό ότι μια οικονομία που βασίζεται στην έννοια της κατά τομέα αποδοτικότητας και σε βραχυπρόθεσμη προοπτική, βρίσκεται σε βασική αντίφαση με μια επιστημονική εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου.
Η Νέα Δημοκρατία προσπάθησε να συμβάλλει στη διαιώνιση της αλλοίωσης του περιβάλλοντος με το τελευταίο πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με 11 περιβαλλοντικές οργανώσεις να αντιδρούν σε αυτό και να τονίζουν ότι με το προαναφερθέν υποβαθμίζεται σημαντικά το θεσμικό πλαίσιο προστασίας του περιβάλλοντος και διατήρησης της βιοποικιλότητας. Σε μία παράγραφο το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας συμπυκνώνει τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου: «Το προτεινόμενο νομοσχέδιο επιτυγχάνει το ακατόρθωτο. Συνδυάζει την πλήρη εξουδετέρωση των ήδη ανεπαρκών περιορισμών για τη διαφύλαξη των περιοχών απόλυτης προστασίας της φύσης Natura, ζωνών διαχείρισης ειδών και οικοτόπων κ.λπ. με την απαξίωση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης και την κατάφωρη παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας αλλά και των συνταγματικών διατάξεων για την προστασία του περιβάλλοντος και τις αρμοδιότητες της Δημόσιας Διοίκησης (άρθρα 24 και 26)».
Λόγω των αντιδράσεων, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας απέσυρε το Κεφάλαιο Γ’ του νομοσχεδίου που αφορούσε τις περιοχές NATURA 2000. Σε σχετική ανακοίνωσή του το WWF χαρακτήρισε «σωστή» την απόφαση του υπουργείου. Επεσήμανε, ωστόσο, ότι «εάν θέλουμε πραγματικά να μιλάμε για αποτελεσματική θωράκιση των προστατευόμενων περιοχών της χώρας μας, είναι επιτακτική ανάγκη να ολοκληρωθούν ορθά το ταχύτερο δυνατό οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και να εκδοθούν τα προεδρικά διατάγματα και τα σχέδια διαχείρισης, ώστε οι προστατευόμενες περιοχές να αποκτήσουν επιτέλους το προστατευτικό καθεστώς που αρμόζει στη σημασία τους, σε πλήρη συμμόρφωση με τις ενωσιακές υποχρεώσεις της χώρας».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Biolat Guy, Μαρξισμός και περιβάλλον, Αλφειός, 1984
- Παγκόσμια άνοδος θερμοκρασίας: Οι πόλεις βιώνουν πολύ πιο ακραία την κλιματική αλλαγή από την ύπαιθρο, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κυβέρνηση Μητσοτάκη / Αντιπεριβαλλοντικό και αντιεπιστημονικό το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, avgi.gr, διαθέσιμο εδώ
