Του Χάρη Κουρή,
Η οργάνωση πραξικοπήματος είναι ένας συνηθισμένος τρόπος έκφρασης δυσαρέσκειας από μία κοινωνική ομάδα προς ένα ασταθές κράτος. Πολλά αφρικανικά κράτη παρουσιάζουν συμπτώματα αστάθειας ήδη από τον πρώτο καιρό της ανεξαρτησίας τους, και η Μπουρκίνα Φάσο, με δύο πραξικοπήματα φέτος, αποτελεί ένα από αυτά.
Το βράδυ της Παρασκευής 29 Σεπτεμβρίου, στρατιώτες εμφανίστηκαν στην κρατική τηλεόραση, για να ανακοινώσουν ότι ο Πρόεδρος (και αντισυνταγματάρχης) Paul-Henri Sandaogo Damiba καθαιρέθηκε, και αντικαταστάθηκε από τον λοχαγό Ibrahim Traoré. Αυτή η ανακοίνωση ήταν το αποκορύφωμα μίας πυρετώδους μέρας, κατά τη διάρκεια της οποίας σημειώθηκαν πυροβολισμοί κοντά σε ένα στρατόπεδο στην πρωτεύουσα Wagadugu, καθώς και μία έκρηξη στο προεδρικό μέγαρο.
Η στρατιωτική αποστασία είναι ένα σύνηθες φαινόμενο στη δυτική και την κεντρική Αφρική, καθώς οι τοπικές κυβερνήσεις είναι αρκετά αδύναμες για να καταπολεμήσουν τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα και τους επαναστάτες που ασπάζονται πιο ακραία ρεύματα του Ισλάμ. Όλη αυτή η πολιτική αστάθεια έχει οδηγήσει σε αρκετά πραξικοπήματα από το 2020, σε χώρες όπως το Μαλί, το Τσαντ και η Γουινέα, κάτι που έχει απογοητεύσει αρκετούς αναλυτές που είχαν εκπλαγεί θετικά από την πρόοδο της περιοχής στο θέμα του εκδημοκρατισμού.
Λόγω αυτής της αστάθειας, μία μερίδα στρατιωτών, που βοήθησε τον Damiba τον Ιανουάριο να διώξει τον πρόεδρο Roch Kaboré, αποφάσισε να κάνει δικό της πραξικόπημα. Σύμφωνα με την τωρινή κυβέρνηση, η προηγούμενη ηγεσία αγνόησε τις εκκλήσεις πολλών αξιωματικών για αναδιοργάνωση του στρατού και άφησε άθικτη τη δομή, οδηγώντας στην πτώση του καθεστώτος του Kaboré. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι πολλοί πολίτες στο παρελθόν έχουν ελπίσει ότι μία στρατιωτική κυβέρνηση θα μπορούσε να λύσει τα πιο σημαντικά προβλήματα με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από ότι μία πολιτική κυβέρνηση, οι ελπίδες αυτές έχουν διαψευσθεί.
Παράλληλα με τις προσπάθειες της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (Economic Community of West African States – ECOWAS) να πείσει τη στρατιωτική ηγεσία να επιστρέψει την εξουσία στα χέρια των πολιτικών μέχρι τον Ιούλιο του 2024 (άποψη την οποία συμμερίζεται και η Αφρικανική Ένωση), υπάρχει και ένα άλλο πρόβλημα. Ο τέως πρόεδρος δεν έχει αποδεχθεί ότι έχει χάσει την εξουσία, με αποτέλεσμα οι πολίτες της χώρας να μην είναι σίγουροι σχετικά με το ποιος είναι στην πραγματικότητα ο επικεφαλής. Ο τωρινός πρόεδρος κατηγόρησε τη Γαλλία ότι υποστηρίζει τον προκάτοχό του και του προσέφερε άσυλο σε μία γαλλική βάση, αλλά η δεύτερη αρνήθηκε τις κατηγορίες, με αποτέλεσμα ο πρώτος να αποσύρει τις κατηγορίες του. Αυτή η άρνηση, όμως, δεν εμπόδισε πολλούς πολίτες από το να διαδηλώσουν έξω από τη γαλλική πρεσβεία, και κάποιους να πετάξουν ακόμα και πέτρες ή αυτοσχέδιες βόμβες. Σε μία δήλωσή του στο Facebook, ο Damiba παρακάλεσε τον Traoré και τους υποστηρικτές του να σκεφθούν λογικά και να παραιτηθούν από τις αξιώσεις τους, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος εμφυλίου πολέμου. Ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση έχει προκαλέσει μία δήλωση από τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου το απόγευμα του Σαββάτου, σύμφωνα με την οποία το πραξικόπημα απέτυχε, και ο Damiba βρίσκεται ακόμα στην εξουσία!
Από ό,τι φαίνεται, όμως, τα συνεχή πραξικοπήματα δεν βοηθούν την κατάσταση. Αυτό γίνεται, επειδή ο στρατός αποσταθεροποιείται, με αποτέλεσμα οι διάφορες επαναστατικές ομάδες να ενθαρρύνονται από την αστάθεια και το κράτος να είναι ανήμπορο να κάνει το οτιδήποτε. Ακόμα και η στήριξη πάνω σε ξένες δυνάμεις, όπως η Γαλλία, η Ρωσία, και η Ακτή Ελεφαντοστού -σε αντίθεση με το Μάλι, που στράφηκε αποκλειστικά προς τη Ρωσία μετά από ένα πρόσφατο πραξικόπημα-, που θεωρητικά μπορεί να βοηθήσει σε αυτό το θέμα, έχει εξοργίσει μία μερίδα του πληθυσμού, η οποία θέλει στροφή μόνο προς τη Ρωσία.
Είναι προφανές ότι αν δεν αλλάξει κάτι, και η τωρινή κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να βοηθήσει με κάποιον τρόπο. Άλλωστε, τα προβλήματα δεν είναι λίγα. Οι τζιχαντιστικές ομάδες έχουν καταλάβει μέχρι και το 40% του εδάφους της χώρας, ενώ, σύμφωνα με αναφορά των Ηνωμένων Εθνών, ένας στους δέκα κατοίκους έχει εκτοπιστεί, ενώ το ένα πέμπτο του πληθυσμού χρειάζεται επειγόντως ανθρωπιστική βοήθεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Burkina Faso coup: Gunshots in capital and roads blocked, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Second Day of Tensions in Burkina Faso Adds Doubts to Who Is in Power, NYT, διαθέσιμο εδώ
- Burkina Faso soldiers announce overthrow of military government, Reuters, διαθέσιμο εδώ
