Του Μάριου Κριτίδη,
Σε πανηγυρικούς ρυθμούς βρισκόταν ο Βραζιλιάνικος λαός την Κυριακή 2 Οκτωβρίου, ενόψει του πρώτου γύρου των Προεδρικών εκλογών της χώρας. Μετά το κλείσιμο των κάλπεων, στην αγωνιώδη και μακρά αναμονή για τα αποτελέσματα, οι υποστηρικτές του Lula da Silva είχαν ξεκινήσει ήδη τους πανηγυρισμούς στις πόλεις της χώρας. Πανηγυρισμοί δικαιολογημένοι, αν σκεφτούμε το γεγονός ότι ο πρώην Πρόεδρος της χώρας είχε εξασφαλίσει τεράστιο δημοσκοπικό πλεονέκτημα, έναντι του ακροδεξιού και αντιδημοφιλή ηγέτη της χώρας, Jair Bolsonaro. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις πριν την ψηφοφορία έδειχναν συντριπτική νίκη του Lula με διαφορά 10-15% έναντι του Bolsonaro και ποσοστό οριακά στο 50% των ψήφων, το οποίο θα εξασφάλιζε την νίκη στον Lula από τον πρώτο γύρο των εκλογών.
Δυστυχώς, οι νικητήριοι πανηγυρισμοί των υποστηρικτών της αριστεράς σταμάτησαν πρόωρα, όμως, δεν ήταν τελείως μάταιοι. Ο Lula da Silva κέρδισε τον πρώτο γύρο των εκλογών με μία διαφορά 5% έναντι του Bolsonaro, όμως, «γλίστρησε από τα χέρια» του η ευκαιρία για ξεκάθαρη νίκη, καθώς έχασε το νικητήριο ποσοστό του 50% για μόλις δύο μονάδες, εξασφαλίζοντας, δηλαδή, το 48.4% των ψήφων, σύμφωνα με τα καταληκτικά αποτελέσματα. Πλέον, οι δύο εκλογικοί και ιδεολογικοί αντίπαλοι θα αναμετρηθούν εκ νέου στον δεύτερο γύρο των εκλογών την Κυριακή 30 Οκτωβρίου, καθιστώντας τις εκλογές αυτές αγχωτικό αγώνα για τους υποστηρικτές του Lula και αναζωπυρώνοντας τις ελπίδες των υποστηρικτών της λαϊκιστικής ακροδεξιάς του Bolsonaro.
Ερωτήματα γεννιούνται, όμως, με την απόκλιση των δημοσκοπήσεων από τα πραγματικά αποτελέσματα, καθώς όλες οι εκτιμήσεις, ακόμα και οι πιο μετριοπαθείς, έδειχναν σημαντική διαφορά του Lula da Silva σε σχέση με τον Bolsonaro. Είναι γεγονός πως οι δημοσκοπήσεις έπεσαν μέσα ως προς τα ποσοστά του Lula για τον πρώτο γύρο, αφού κυμαινόταν συνήθως στο 49-50%, όμως από την άλλην υποτίμησαν σημαντικά τα ποσοστά του Bolsonaro έναντι των υπολοίπων μικρότερων υποψηφίων, καθώς οι δημοσκοπήσεις τον τοποθετούσαν κάτω του 40%. Υπάρχουν τρεις εξηγήσεις, οι οποίες πιθανόν να εξηγούν γιατί έπεσαν έξω οι δημοσκοπήσεις στα ποσοστά του Bolsonaro.
Πρώτη εξήγηση, αποτελεί το γεγονός ότι η Βραζιλία έχει να πραγματοποιήσει απογραφή πληθυσμού (census) από το 2010. Η προγραμματισμένη για το 2020 απογραφή δεν πραγματοποιήθηκε λόγω της πανδημίας, και έκτοτε η κυβέρνηση και τα θεσμικά όργανα χρονοτριβούν τις διαδικασίες για την διεξαγωγή της απογραφής. Αυτό σημαίνει πως οι υπεύθυνοι των δημοσκοπήσεων δεν έχουν ακριβή δεδομένα για τον Βραζιλιάνικο πληθυσμό και τις κοινωνικές μεταβολές από το 2010, μέχρι σήμερα, οπότε βασιζόμενη σε παρόμοιες έρευνες με μικρότερο δείγμα πληθυσμού, δημιουργείται αισθητό ρίσκο για πιθανές ανακρίβειες στις δημοσκοπήσεις. Επίσης, οι ίδιες οι θετικές εκτιμήσεις του Lula πριν τις κάλπες, μπορεί να λειτούργησαν εναντίον του, καθώς οι τεράστιες διαφορές που παρουσιάστηκαν της κλίμακας του 10-15% πιθανώς να κινητοποίησαν τους πιο αδρανείς υποστηρικτές του Bolsonaro, καθώς και ψηφοφόρους που σκόπευαν να ψηφίσουν άλλο υποψήφιο πέρα του Bolsonaro. Τέλος, παρατηρείται παρόμοιο φαινόμενο με αυτό των υποστηρικτών του Trump και στους υποστηρικτές του Bolsonaro, όπου σε μεγάλη κλίμακα είτε αποφεύγουν τις δημοσκοπήσεις είτε σπανιότερα δηλώνουν εσκεμμένα ψεύτικη πρόθεση ψήφου, κυρίως λόγω του αμφιλεγόμενου χαρακτήρα του Bolsonaro.
Παρά την αναπάντεχη έκπληξη των δημοσκοπήσεων, το προβάδισμα του Lula da Silva, είναι ξεκάθαρο και βρίσκεται σε άκρως πλεονεκτική θέση για την δεύτερη αναμέτρηση της τελευταίας Κυριακής του μήνα. Στο πλάι του πλέον βρίσκεται και η υποψήφιος που βγήκε τρίτη στην ψηφοφορία της Κυριακής (με ποσοστό 4.16%), Simone Tebet. Η Γερουσιάστρια, εκπρόσωπος της Πολιτείας, Mato Grosso, δήλωσε στις 5 Οκτωβρίου, την, κατά τ’ άλλα, αναμενόμενη στήριξή της για τον Lula da Silva για την αναμέτρηση της Κυριακής, ενώ σε ανακοίνωση του κόμματός της (MDB) στάλθηκε μήνυμα στους εκλογικούς αντιπάλους να σεβαστούν την δημοκρατική διαδικασία. Επίσης, και ο τέταρτος κατά σειρά στην αναμέτρηση της περασμένης Κυριακής, Ciro Gomez, του Εργατικού Κόμματος, δήλωσε με την σειρά του την στήριξή του προς το πρόσωπο του Lula da Silva.
Ο συγκεκριμένος εκλογικός αγώνας παραμένει αγχώδης και για τις δύο μεριές, από την μία οι «στρατιές» του Bolsonaro, προσπαθούν να καλύψουν την σημαντική διαφορά εις βάρος τους, και από την άλλη, οι υποστηρικτές του Lula δεν πρέπει να επαναπαυτούν για να μην έχουν δυσάρεστες εκπλήξεις την νύχτα του δεύτερου γύρου. Ανησυχία προκαλεί, όμως, και η στάση του Bolsonaro απέναντι στα επικείμενα αποτελέσματα των εκλογών και τι θα πράξει σε περίπτωση ήττας του. Όπως φαίνεται, ο ίδιος ακολουθεί κατά γράμμα την ρητορική που ακολούθησε ο Trump στις προεδρικές εκλογές του 2020, καθώς ο Bolsonaro επανειλημμένα έχει εκφράσει τις ανησυχίες του και τις ενστάσεις του για τα συστήματα καταμέτρησης ψήφων, τα μέσα ενημέρωσης και τις δημοσκοπήσεις, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που έχει δηλώσει πως δεν θα εγκαταλείψει την θέση του, σε περίπτωση που χάσει τις εκλογές. Όλη αυτή η ρητορική προκαλεί ανησυχία στους Βραζιλιάνους και τους εξωτερικούς παρατηρητές της πολιτικής της χώρας, ανησυχία μήπως υπάρξουν γεγονότα αντίστοιχα ή και χειρότερα με αυτά της Εισβολής στο Καπιτώλιο στις ΗΠΑ την 6η Ιανουαρίου του 2021.
Όπως και να ‘χει, τα δεδομένα δείχνουν μία ελάχιστα περιπετειώδη πορεία προς τον θρίαμβο για τον Lula, ο οποίος μετά την αποφυλάκισή του πιθανώς να αναλάβει για την τρίτη φορά τα ηνία της χώρας, και σύμφωνα με δικιά του πρόσφατη δήλωση «Ελπίζω να επιστρέψει η χώρα μου στην κανονικότητα. Δεν θέλουμε μίσος, διχόνοια. Θέλουμε μία ειρηνική χώρα.»
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Poll Tracker: Brazil’s 2022 Presidential Election, AS-COA.org, Διαθέσιμο εδώ
- Brazil election: Lula overtakes Bolsonaro, heads to runoff — as it happened, Deutsche Welle, Διαθέσιμο εδώ
- Brazil polling firms among big losers in first-round election, Reuters, Διαθέσιμο εδώ
- Lula, Bolsonaro seek new allies for tight Brazil runoff, Reuters, Διαθέσιμο εδώ
- In pictures: Brazilians vote in hotly contested presidential elections, CNN, Διαθέσιμο εδώ
- Tebet declara hoje apoio a Lula; Temer deve escolher Bolsonaro, G1 Globo.com, Διαθέσιμο εδώ
- Brazil election 2022: live results from the presidential race, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
- Brazil: Ciro Gomes’ party to vote for Lula in runoff, Merco Press, Διαθέσιμο εδώ
