Του Δημήτρη Κόλια,
Η Βραζιλία βρίσκεται στη μέση κρίσιμων, για αυτήν, εκλογών. Εκλογών που τώρα οδεύουν σε δεύτερο γύρο και εκτός μιας πληθώρας κοινωνικών πολιτικών και οικονομικών ζητημάτων, θα είναι και οι πιο κρίσιμες στη σύγχρονη Ιστορία της χώρας, για την προστασία ή μάλλον την επιβίωση του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, του «πνεύμονα», όπως αποκαλείται, του πλανήτη.
Κατά τη θητεία της τωρινής ακροδεξιάς κυβέρνησης του Bolsonaro, τόσο οι πυρκαγιές όσο και οι ρυθμοί αποψίλωσης στο τροπικό δάσος βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Η ίδια κυβέρνηση έχει φροντίσει να μειώσει σημαντικά τη χρηματοδότηση περιβαλλοντικών οργανώσεων, ενώ, ταυτόχρονα, έχει καταργήσει ή συγχωνεύσει άλλες.
Οι κινήσεις αυτές δυσχεραίνουν την επιτήρηση και τις έρευνες στην περιοχή, με τελικό αποτέλεσμα την αδυναμία υπολογισμού του πραγματικού μεγέθους της καταστροφής τα τελευταία χρόνια. Στις συνθήκες αυτές έρχονται να προστεθούν έρευνες που αναφέρουν την ύπαρξη σημείων καμπής στην καταστροφή του Αμαζονίου, ποσοστών, δηλαδή, αποψίλωσης που αν ξεπεραστούν, τότε το οικοσύστημα θα χάσει τη δυνατότητα ανάκαμψης. Με άλλα λόγια το μεγαλύτερο δάσος του κόσμου θα ξεκινήσει, μη αναστρέψιμα, να πεθαίνει.
Το ποσοστό αυτό υπολογίζεται στο εύρος του 20% με 25% και με βάση τις τελευταίες μετρήσεις, θα το ξεπεράσουμε σύντομα, αφού το 2021 υπολογίστηκε πως μόνο το 80,1% του δάσους παραμένει άθικτο, με το 0,2%-0,3% να καταστρέφεται κάθε χρόνο. Είναι φυσικό να αναρωτηθεί κανείς γιατί υπάρχουν αυτά τα σημεία καμπής.
Πώς γίνεται ένα οικοσύστημα στο μέγεθος του Αμαζονίου να «καταδικάζεται» σε αφανισμό από την απώλεια μόλις του ενός πέμπτου του (1/5);
Η απάντηση έχει να κάνει με το πώς δημιουργήθηκε το τροπικό δάσος του Αμαζονίου εξαρχής. Με λίγα λόγια, το δάσος αυτό είναι πολύ παλιό. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι υπάρχει τουλάχιστον 55 εκατομμύριά χρόνια, με τη δημιουργία του να τοποθετείται στην Ηωκαινή περίοδο. Την περίοδο αυτή, το κλίμα του πλανήτη ήταν ριζικά διαφορετικό από ότι σήμερα και χαρακτηριζόταν, εκτός πολλών άλλων, από αρκετά υψηλότερες θερμοκρασίες και πολύ μεγαλύτερα ποσοστά υγρασίας και βροχοπτώσεων από ό,τι σήμερα. Τις τέλειες συνθήκες, δηλαδή, για ένα τροπικό δάσος. Οι συνθήκες αυτές, βέβαια, δεν υπάρχουν πλέον, με το δάσος του Αμαζονίου να επιβιώνει και να ακμάζει υπό φυσιολογικές συνθήκες λόγω του μεγέθους του.
Πώς συμβαίνει αυτό;
Το δάσος του Αμαζονίου καταλαμβάνει αρκετά μεγάλη έκταση, ώστε να δημιουργεί το δικό του μικρόκλιμα, άρα όσο η έκταση που καλύπτεται από δάσος είναι επαρκής, το κλίμα της περιοχής θα ευνοεί την ύπαρξή του. Έτσι, βγάζει νόημα η έννοια του σημείου καμπής. Κάποια στιγμή στο σύντομο, αν δεν προσέξουμε, μέλλον το δάσος θα έχει μικρύνει αρκετά, ώστε, τελικά, να μην υποστηρίζει πλέον το δικό του μικρόκλιμα και, έτσι, θα ξεκινήσει η αμετάκλητη διαδικασία μετατροπής του σε ένα άλλου είδους σύστημα, σε αυτό της σαβάνας. Γνωρίζουμε ποια θα είναι η μετατροπή, διότι έναν ωκεανό μακριά, στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος, υπάρχει η αφρικανική σαβάνα, η οποία δημιουργήθηκε με παρόμοια διαδικασία, χωρίς, όμως, να έχει συμβάλλει στην προκειμένη ο άνθρωπος.
Η συνεχής καταστροφή του Αμαζονίου, του μεγαλύτερου «πνεύμονα» της Γης, είναι γεγονός εδώ και δεκαετίες. Στο ίδιο χρονικό διάστημα έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η διάσωση αυτού του οικοσυστήματος, που όμοιό του δεν θα ξανά-υπάρξει στον πλανήτη, είναι ύψιστης σημασίας. Βέβαια, με βάση τα νέα δεδομένα η ώρα για δράση ήταν χθες. Κάθε μέρα που περνάει και οι αποψιλώσεις συνεχίζονται, ερχόμαστε όλο και πιο κοντά στο σημείο από το οποίο δεν υπάρχει επιστροφή. Ελπίζω τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών στη Βραζιλία να δείξουν την ήττα της τωρινής κυβέρνησης, καθώς η νέα ίσως δώσει μια ανάσα στον Αμαζόνιο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Amazon rainforest ‘will collapse if Bolsonaro remains president’, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Amazon Rain Forest Nears Dangerous ‘Tipping Point’, Scientific American, διαθέσιμο εδώ
- Amazon rainforest reaching tipping point, researchers say, BBC, διαθέσιμο εδώ
