Της Φαίδρας Βιτζηλαίου,
Νέο δημοψήφισμα για την αποδοχή ή όχι της γαλλικής πρότασης περί συμφωνίας μεταξύ Βουλγαρίας και Βορείου Μακεδονίας, για την ένταξη της τελευταίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) αιτήθηκε το αριστερό, αντιπολιτευτικό κόμμα Levica της Βορείου Μακεδονίας.
Στις 23 Σεπτεμβρίου, το μικρό αντιπολιτευτικό κόμμα Levica, με ηγέτη τον Dimitar Apasiev, ανακοίνωσε στο Κοινοβούλιο πως θα εκκινήσει τη διαδικασία με το συγκεκριμένο –αυτήν τη φορά– ερώτημα: «Είστε υπέρ της συνέχισης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην Ε.Ε., αποδεχόμενοι τα συμπεράσματα του κοινοβουλίου;». Απώτερος σκοπός του κόμματος, είναι η υπονόμευση της συμφωνίας, καθώς θεωρεί ότι είναι επιβλαβής για τη χώρα.
Το νέο προταθέν δημοψήφισμα είναι το δεύτερο που αιτείται στη χώρα εντός ενός μήνα, μιας και στα μέσα του Σεπτεμβρίου το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, VMRO-DPMNE με ηγέτη τον Hristijan Mickoski, είχε εκκινήσει τις διαδικασίες, ώστε να αποφασιστεί από το Κοινοβούλιο η διεξαγωγή δημοψηφίσματος που θα αφορούσε τον τερματισμό της Συνθήκης Φιλίας του 2017, την οποία το δεξιό κόμμα θεωρεί ρίζα όλων των εμποδίων, που έχει συναντήσει η Βόρεια Μακεδονία στην πορεία ένταξης της στην Ε.Ε.
Τότε ο Πρόεδρος της Βουλής της Βόρειας Μακεδονίας, Talat Xhaferi, απέρριψε την πρόταση αυτή, υποστηρίζοντας πως ένα δημοψήφισμα που έχει στόχο να θέσει τέλος στη Συνθήκη Φιλίας που είχαν υπογράψει η Βουλγαρία με τη Βόρεια Μακεδονία είναι αντισυνταγματικό, καθώς από το Σύνταγμα προβλέπεται πως οι διεθνείς συμφωνίες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εθνικής/εσωτερικής νομοθεσίας και άρα δεν δύναται να αλλάξουν.
Όσον αφορά το Levica, πρόκειται για ένα κόμμα, το οποίο κατέχει μόλις 2 από τις 120 έδρες της αντιπολίτευσης, ωστόσο είναι το μόνο που σημείωσε ραγδαία άνοδο στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές το 2021, με τα ποσοστά του να σημειώνουν άνοδο της τάξης του 3%. Αποτελεί, ακόμα, το μοναδικό αντιευρωπαϊκό και αντινατοϊκό κόμμα του κοινοβουλίου. Παρόλο που πρόκειται για ένα κατά βάση σοσιαλιστικό κόμμα, επιχείρησε τον τελευταίο χρόνο να σχηματίσει πλειοψηφία με το δεξιό κόμμα VMRO-DPMNE, με στόχο να ανατρέψουν την κυβέρνηση του Zoran Zaev. Ακόμα, το κόμμα αρκετές φορές χρησιμοποιεί ακροδεξιά ρητορική και υποστηρίζει πως η συμφωνία που προτείνει η Γαλλία, θα βλάψει τα εθνικά συμφέροντα της Βορείου Μακεδονίας και θα την οδηγήσει στον «εκβουλγαρισμό» της.
Το ιστορικό της υπόθεσης, ξεκινά από πολύ παλιά, αλλά εστιάζοντας στα πιο πρόσφατα συμβάντα, η κατάσταση έχει ως εξής: πριν από 2 χρόνια, η Βουλγαρία άσκησε βέτο στην είσοδο της Βορείου Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση επικαλούμενη γλωσσικές και εθνολογικές διαφορές (συγκεκριμένα πως η βορειομακεδονική ταυτότητα και γλώσσα έχουν βουλγαρικές ρίζες). Έπειτα από διαμεσολάβηση της Γαλλίας τέθηκε στο προσκήνιο η προοπτική του συμβιβασμού.
Η Γαλλία πρότεινε στη Βουλγαρία να άρει το βέτο, με την προϋπόθεση η Βόρεια Μακεδονία να τροποποιήσει το Σύνταγμά της, έτσι ώστε να συμπεριλάβει τους Βούλγαρους στις αναγνωρισμένες εθνικές ομάδες της και να θέσει σε εφαρμογή τη Συνθήκη Φιλίας του 2017, που είχε στόχο να εξαλειφθούν οι ρητορικές μίσους ανάμεσα στις δύο χώρες. Έπειτα από δαιδαλώδεις διαπραγματεύσεις, το βουλγαρικό κοινοβούλιο αποδέχτηκε την πρόταση της Γαλλίας και απέσυρε το βέτο, με 170 ψήφους υπέρ, έναντι 37 κατά και με 21 αποχές.
Από την άλλη, το βορειομακεδονικό κοινοβούλιο, έχει επίσης αποδεχτεί την πρόταση της Γαλλίας, ωστόσο για την τροποποίηση του Συντάγματος απαιτείται η ενισχυμένη πλειοψηφία (2/3) των βουλευτών, κάτι που φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να πραγματοποιηθεί. Παράλληλα, όπως αναγράφεται και στη συμφωνία που και οι δύο χώρες υπέγραψαν, η Βουλγαρία μπορεί να ανακαλέσει την άρση του βέτο, αν διαπιστώσει πως τα Σκόπια έχουν αποτύχει να κάνουν πρόοδο, εκπληρώνοντας αποτελεσματικά το δικό τους κομμάτι της διμερούς συμφωνίας. Βέτο μάλιστα της είχε ασκήσει και η Ελλάδα στο παρελθόν, ζήτημα το οποίο τελικά επιλύθηκε με τη Συμφωνία των Πρεσπών το 2018.
Η ένταξη της Βορείου Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συνεχίζει ακόμη και μετά από τόσα χρόνια να είναι δύσκολη, αν όχι αδύνατη. Η χώρα ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την ένταξη της πριν από 17 ολόκληρα χρόνια. Οπότε το ερώτημα παραμένει: θα καταφέρει, άραγε, η Βόρεια Μακεδονία να υπερπηδήσει τα εμπόδια και να γίνει μέλος της Ε.Ε;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- North Macedonia Opposition Party Pushes New Referendum Question, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
- Ε.Ε.: Αρση του βέτο από Βουλγαρία για Βόρεια Μακεδονία, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Βόρεια Μακεδονία – Βουλγαρία: Στα άκρα οι σχέσεις για «μακεδονική γλώσσα» και ένταξη στην Ε.Ε., Έθνος, διαθέσιμο εδώ
- North Macedonia Speaker Angers Opposition by Rejecting Referendum Motion, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
