Της Παναγιώτας Βέργου,
Το «μίνι» εγκεφαλικό που υπέστη η Hailey Bieber πριν μερικούς μήνες έφερε στην επιφάνεια ένα καρδιολογικό ζήτημα που μπορεί να απασχολήσει δυνητικά έως και το 15% του πληθυσμού. Αυτό δεν είναι άλλο από το Ανοιχτό Ωοειδές Τρήμα.
Ας δούμε, όμως, συνοπτικά πώς λειτουργεί η ανθρώπινη καρδιά. Η καρδιά ενός ενήλικα, φυσιολογικά, αποτελείται από τέσσερις κοιλότητες: τον δεξιό και αριστερό κόλπο και τη δεξιά και αριστερή κοιλία. Αρχικά, το αίμα εισέρχεται στον δεξιό κόλπο, μετά στη δεξιά κοιλία, έπειτα οξυγονώνεται στους πνεύμονες μέσω της πνευμονικής κυκλοφορίας και τέλος, εισέρχεται στον αριστερό κόλπο και την αριστερή κοιλία, προκειμένου να κατανεμηθεί σε ολόκληρο το σώμα μέσω της συστηματικής κυκλοφορίας.
Κατά την εμβρυική ηλικία, οι πνεύμονες δεν είναι λειτουργικά ώριμοι ώστε να οξυγονώσουν αποτελεσματικά το αίμα, συνεπώς, η πνευμονική κυκλοφορία παρακάμπτεται και το έμβρυο δέχεται οξυγονωμένο αίμα από τη μητέρα μέσω του ομφάλιου λώρου απευθείας στον δεξιό κόλπο. Το αίμα φθάνει τελικά στον αριστερό κόλπο ώστε να συνεχίσει το ταξίδι του στο υπόλοιπο σώμα μέσω δύο εμβρυικών επικοινωνιών: του ωοειδούς τρήματος και του βοτάλειου (αρτηριακού) πόρου. Το ωοειδές τρήμα αποτελεί ουσιαστικά μια επικοινωνία μεταξύ των δύο κόλπων, μια «τρύπα» στο μεσοκολπικό διάφραγμα, μέσω του οποίου διαχωρίζονται.
Μετά τον τοκετό και την έκπτυξη των πνευμόνων, το τρήμα κλείνει κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους ζωής του νεογνού, εφόσον πλέον δεν είναι απαραίτητο. Ωστόσο, σε ένα ποσοστό 10%-15% του πληθυσμού το τρήμα παραμένει ανοιχτό ή δεν συμπτύσσεται πλήρως. Συνήθως, δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα στους ανθρώπους που το φέρουν, δεν χρήζει φαρμακευτικής αντιμετώπισης, δεν δίνει συμπτώματα και δεν γίνεται αντιληπτό παρά ως τυχαίο εύρημα στο πλαίσιο κάποιας καρδιολογικής εξέτασης ή στον υπέρηχο καρδιάς.
Παρόλα αυτά, ορισμένες συνθήκες, όπως είναι οι διαταραχές πήξης του αίματος, η μεγάλης διάρκεια ακινησία, τυχόν αγγειακοί τραυματισμοί, ακόμη και οι πολύωρες και βαθιές καταδύσεις σε συνδυασμό με το καρδιολογικό υπόβαθρο ανοιχτού ωοειδούς τρήματος του ασθενούς μπορούν να οδηγήσουν στα λεγόμενα «κρυπτογενή» αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Πρόκειται για ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, παροδικά ή μη, σε άτομα κάτω των 65 ετών, στα οποία δεν ανιχνεύεται κάποια προφανής αιτία, όπως υπέρταση, κολπική μαρμαρυγή ή νόσος των καρωτίδων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μικροί θρόμβοι μπορεί να σχηματιστούν στις φλέβες κυρίως των κάτω άκρων, να αποκολληθούν και να οδηγηθούν μέσω της κυκλοφορίας στον δεξιό κόλπο της καρδιάς. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι θρόμβοι αυτοί θα μεταφέρονταν στη δεξιά κοιλία και από εκεί στους πνεύμονες για να διαλυθούν. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις ανοιχτού ωοειδούς τρήματος, οι θρόμβοι αυτοί μπορεί να περάσουν στον αριστερό κόλπο και από εκεί στον εγκέφαλο, προκαλώντας ισχαιμικό επεισόδιο.
Έχοντας αποκλείσει άλλα πιθανά αίτια εγκεφαλικών επεισοδίων, οι ασθενείς ελέγχονται πιο εξειδικευμένα για τυχόν ύπαρξη ανοιχτού ωοειδούς τρήματος μέσω δύο κυρίως μεθόδων:
- Μελέτη Φυσαλίδων: Διενεργείται κατά τη διάρκεια έγχρωμου διθωρακικού υπερηχογραφήματος. Μέσω της ενδοφλέβιας χορήγησης φυσιολογικού ορού, σχηματίζονται μικροφυσαλίδες, οι οποίες αν εμφανιστούν στον αριστερό κόλπο μετά την εμφάνισή τους στον δεξιό σε 3 διαδοχικούς καρδιακούς κύκλους, επιβεβαιώνεται η ύπαρξη επικοινωνίας μεταξύ των δύο κόλπων.
- Διοισοφάγειο υπερηχογράφημα καρδιάς: Απεικονίζει με απόλυτη λεπτομέρεια τα χαρακτηριστικά του ανοιχτού ωοειδούς τρήματος και τη ροή του αίματος μεταξύ των δύο κόλπων. Παρουσιάζει ομοιότητες με τη γαστροσκόπηση, κατά την οποία λαμβάνονται εικόνες του οισοφάγου πολύ κοντά στην καρδιά με τη χρήση υπερήχων.
Το ανοιχτό ωοειδές τρήμα απαιτεί ιατρική αντιμετώπιση μόνο σε περιπτώσεις που κάποιο εγκεφαλικό επεισόδιο αποδοθεί στην ύπαρξή του, έπειτα από σχετικό έλεγχο, ή διαπιστωθεί ότι η έκταση του τρήματος είναι μεγάλη. Στον ασθενή μπορεί να χορηγηθεί αντιπηκτική ή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή για την αποφυγή σχηματισμού θρόμβων ή μπορεί ο ίδιος να υποβληθεί σε επέμβαση σύγκλεισης του ωοειδούς τρήματος. Η σύγκλειση μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε χειρουργικά είτε διαδερμικά με τοπική αναισθησία. Πιο συγκεκριμένα, ένας μικροκαθετήρας, κατευθυνόμενος μέσω διοισοφάγειου υπέρηχου, μεταφέρει τα κατάλληλα εργαλεία μέσω της μηριαίας αρτηρίας στο ωοειδές τρήμα. Στην περιοχή της επικοινωνίας τοποθετείται ειδική συσκευή που ομοιάζει με ομπρέλα, σφραγίζοντάς την οριστικά. Έχει διαπιστωθεί μέσω ανάλογων μελετών ότι η σύγκλειση ανοιχτού ωοειδούς τρήματος σε νεαρούς ασθενείς με κρυπτογενή εγκεφαλικά επεισόδια προστατεύει από την επανεμφάνιση νέου σε ποσοστό 80%.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σύγκλειση ανοιχτού ωοειδούς τρήματος (PFO), kolyviras.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Patent Foramen Ovale (PFO), clevelandclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
- Practice Advisory Update Summary: Patent Foramen Ovale and Secondary Stroke Prevention, n.neurology.org. Διαθέσιμο εδώ
- Cryptogenic Stroke and Patent Foramen Ovale, jacc.org. Διαθέσιμο εδώ
