Της Ισιδώρας Ανδρέου,
Ένας από τους γνωστότερους Θεούς του Ολύμπου κατά την αρχαιότητα είναι ο Απόλλωνας, ενώ πολλοί είναι οι ναοί που είναι αφιερωμένοι σε αυτόν. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η γέννησή του πραγματοποιήθηκε σε ένα μικρό νησί, την Ορτυγία, που σήμερα ταυτίζεται με το νησί της Δήλου. Μητέρα του ήταν η Θεά της έναστρης νύχτας, Λητώ, η οποία υπήρξε γυναίκα του Δία πολύ πριν από την Ήρα. Λόγω της μεγάλης ζήλειας της δεύτερης για τη Λητώ, κανένας τόπος δεν τη δεχόταν για να γεννήσει, εκτός από το νησί της Ορτυγίας, το οποίο ήταν ένα νησί ελεύθερο στα κύματα και συνεπώς θα ήταν πολύ δύσκολο για την Ήρα να το εντοπίσει, αν κατέφευγε εκεί η Λητώ.
Αργότερα, ο Δίας σταθεροποίησε το νησί κρυφά από την Ήρα, ώστε να πραγματοποιηθεί η γέννηση του Θεού Απόλλωνος. Σύμφωνα με τον μύθο, οι πόνοι του τοκετού διήρκεσαν 9 ημέρες και 9 νύχτες και τότε η Ειλειθυία, η μαμή που η Ήρα κρατούσε επίτηδες κοντά της, κατάφερε να διαφύγει, ώστε να βοηθήσει την ετοιμόγεννη Λητώ. Πρώτα γεννήθηκε η δίδυμη αδερφή του Απόλλωνα, η Άρτεμις, και ύστερα ο ίδιος, ενώ το νησί της Ορτυγίας ονομάστηκε Δήλος, αφού εκεί αποκαλύφθηκε, έγινε, δηλαδή, δήλος, φανερός, ο Θεός Απόλλωνας.
Το χάλκινο αγαλμάτιο με το οποίο θα ασχοληθούμε ανήκει στη Δαιδαλική Περίοδο, καθώς και στην Ανατολίζουσα και αποτελεί βοιωτική μορφή. Μιλάμε, δηλαδή, για τις αρχές του 7ου αι., ενώ πληροφορίες αντλούμε και από την επιγραφή που βρέθηκε στον μηρό του αγάλματος: «Ο Μάντικλος με ανέθεσε στον αργυρότοξο Απόλλωνα ως δεκάτη, κι εσύ Φοίβε δώσ’ του όμορφη ανταμοιβή». Έχουμε αναφορά στο έθιμο της Δεκάτης, την προσφορά, δηλαδή, του 1/10 από το ετήσιο εισόδημα στους Θεούς, με τη μορφή ενός αναθήματος, όπως το παραπάνω, με σκοπό να κατευναστεί ο ενδεχόμενος φόβος του.
Το σωζόμενο χάλκινο αγαλμάτιο έχει ύψος 20 εκ. και παριστάνει μία όρθια, ανδρική μορφή με μακριά, καλοχτενισμένα μαλλιά και προτεταμένο το αριστερό χέρι. Η μορφή είναι πιο κοντά σε γεωμετρικά πρότυπα από τον 8ο αι. και θυμίζει αρκετά τις σχηματοποιημένες μορφές των γεωμετρικών αγγείων, κάτι που την τοποθετεί χρονολογικά στον 7ο αι. Είναι ιδιαίτερα ραδινή, με ψηλό λαιμό και στενή μέση, αλλά και πιο πλαστικά αποδομένη σε σχέση με τα ειδώλια της προηγούμενης περιόδου. Το σημαντικότερο, όμως, στοιχείο που φέρει είναι η μακρά επιγραφή του, χαραγμένη βουστροφηδόν, δηλαδή με κάθε στίχο αρχίζει εναλλάξ από αριστερά ή δεξιά πάνω στους μηρούς της μορφής, ενώ μας δίνει πληροφορίες τόσο για τον αναθέτη και τον αποδέκτη του αγάλματος όσο και για τους λόγους της ανάθεσης.
Έχουμε φυσιοκρατική απόδοση της μορφής, με έντονη πλαστικότητα και λεπτομέρεια τόσο στο σώμα όσο και το πρόσωπο. Η πλαστική ένταση είναι ιδιαίτερα αισθητή, ενώ η μορφή παρουσιάζεται κλειστή στον εαυτό της, με το αριστερό χέρι προτεταμένο, το οποίο, σύμφωνα με πληροφορίες, έφερε ένα τόξο. Το αγαλμάτιο φέρει χαρακτηριστική έντονη σχηματοποίηση που βασίζεται σε γεωμετρικά σχήματα και απεικονίζει τον ίδιο τον Θεό. Πρόκειται για στερεομετρικό σώμα με οριζόντιους και κάθετους άξονες. Η απόδοση των μυών γίνεται με πλαστικότητα, ενώ βλέπουμε πως στο αγαλμάτιο δεν υπάρχει καθόλου λεκάνη. Έχουμε, δηλαδή, τμήση, αφού το σώμα χωρίζεται σε δύο ξεχωριστά μέρη, με την άνω κινημένη περιοχή των σκελών, λόγω του προτεταμένου χεριού και την κάτω, ακίνητη περιοχή. Παρατηρούμε πως στη μέση της μορφής υπάρχει και μια ζώνη με συμβολικό χαρακτήρα, αφού η μορφή απεικονίζεται γυμνή. Τέλος, υπάρχει ένας κατακόρυφος άξονας, ενώ η κεφαλή μαζί με την κώμη του αγαλμάτιου είναι μεγαλύτερες. Ο κορμός μακραίνει αφύσικα, ενώ έχουμε απόδοση της αύλακας της σπονδυλικής στήλης.
Είναι, πράγματι, αξιοθαύμαστο το πόσες λεπτομέρειες παρατηρούμε σε ένα τόσο μικρό αγαλματίδιο, το οποίο λαξεύτηκε με προσοχή από τον γλύπτη του, αποδίδοντας έτσι μία ανδρική θεϊκή μορφή. Ο λόγος της δημιουργίας του ήταν τελετουργικός και σκόπευε στην απόδοση τιμών με τη μορφή σπονδής προς τον Θεό Απόλλωνα. Αν και μικρό, το εν λόγω χάλκινο άγαλμα φανερώνεται δύσκολο ως προς τη δημιουργία του και λεπτομερές ως προς την εμφάνισή του. Οι βόστρυχοι είναι λαξευμένοι αδρά και με πλαστικό τρόπο. Μας δίνει, τέλος, πληροφορίες για την πλαστική του 7ου αι. και στέκει θαυμαστό μέχρι και σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Απόλλων του Μαντίκλου, greek-language.gr, διαθέσιμο εδώ
