Της Κλεάνθης Αποστόλου,
Στο πέρασμα των χρόνων, η κατάθλιψη ήταν και, δυστυχώς, παραμένει μία από τις σοβαρότερες και ευρύτερες διαταραχές ψυχιατρικής φύσεως. Δυστυχώς, στο παρελθόν, τις περισσότερες φορές δεν γινόταν αντιληπτή η σοβαρότητα της κατάστασης, ούτε προτείνονταν η κατάλληλη θεραπεία σε άτομα με καταθλιπτικές τάσεις. Στις μέρες μας, οι συνθήκες έχουν αλλάξει και γίνονται τεράστιες προσπάθειες αντιμετώπισης αυτής της «μάστιγας» του αιώνα μας! Βέβαια, τα τελευταία χρόνια, έχει παρατηρηθεί μία νέα μορφή της με ηπιότερα, αλλά χρόνια συμπτώματα, η λεγόμενη «δυσθυμία».
Η δυσθυμία (θυμικό=διάθεση & δυς=κακή) ως ψυχιατρικός όρος αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια και περιλαμβάνεται στις καταθλιπτικές διαταραχές, όπως η «μείζων κατάθλιψη» και η «μανιοκατάθλιψη». Η δυσθυμία χαρακτηρίζεται από τις λιγότερο επώδυνες, αλλά χρόνιες κλινικές εκδηλώσεις της κατάθλιψης. Σε αντίθεση με τη μείζονα μορφή, το άτομο δεν έχει τόσο έντονα μειωμένη λειτουργικότητα. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι τα συμπτώματα εκτείνονται στον χρόνο, καθιστά τη δυσθυμία ως μια σοβαρή διαταραχή χρόνιας φύσης.
Μπορεί να είναι μία σοβαρή κατάσταση και συχνά να δημιουργεί στον πάσχοντα την αίσθηση ότι είναι ανεπαρκής. Ο ασθενής παρόλο που αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινότητας, κάτι τον κρατάει από το να νιώσει ικανοποιημένος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι συνεχείς αρνητικές σκέψεις να μειώνουν σημαντικά την ποιότητα ζωής του. Έτσι, φαίνεται ότι τα συναισθήματα των ασθενών καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι αντιμετωπίζουν τον κόσμο. Οι πάσχοντες με δυσθυμία υποτιμούν τα θετικά και υπερτιμούν τα αρνητικά τους σημεία, οδηγώντας τον εαυτό τους σε μία κατάσταση μόνιμης ανασφάλειας.
Όσον αφορά τα γενετικά αίτια της δυσθυμίας, σίγουρα δεν είναι «απλώς μια χημική ανισορροπία», σύμφωνα και με τον Dr. Duman, νευροβιολόγο στο Πανεπιστήμιο Yale. Ειδικότερα, τα ανθρώπινα αισθήματα δημιουργούνται σε ένα νευρωνικό κύκλωμα που περιλαμβάνει σημαντικές εγκεφαλικές δομές, όπως ο ιππόκαμπος, η αμυγδαλή και ο προμετωπιαίος φλοιός. Η απουσία θετικών συναισθημάτων και η ανικανότητα άμβλυνσης των αρνητικών αποδίδεται στη δυσλειτουργία του προαναφερθέντος νευρωνικού κυκλώματος. Μετά από προσπάθειες μελέτης και τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου, αποδείχθηκε ότι στη δυσθυμία τα νευρωνικά κυκλώματα που είναι υπεύθυνα για τη διάθεση, τη σκέψη, τον ύπνο, την όρεξη και τη συμπεριφορά δεν λειτουργούν σωστά.
Επιπλέον, σημαντικό ρόλο για την εμφάνιση καταθλιπτικών τάσεων παίζει η ρύθμιση των κύριων νευροδιαβιβαστών για τη μεταβίβαση βασικών σημάτων στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι μονοαμίνες (ντοπαμίνη, νοραδρεναλίνη, σεροτονίνη), οι οποίες αποτελούν υποκατηγορία των νευροδιαβιβαστών, φαίνεται να δυσλειτουργούν, με πρωταγωνίστρια τη σεροτονίνη (βασική για την αίσθηση ευεξίας). Ειδικότερα, έχει παρατηρηθεί μετάλλαξη στο γονίδιο SERT, το οποίο ρυθμίζει τη δράση της σεροτονίνης και τη φυσιολογική της λειτουργία. Εκτός από όλα αυτά, οι μελέτες δείχνουν ότι εάν υπάρχει κάποιο ιστορικό συγγενούς με κατάθλιψη, η πιθανότητα εκδήλωσης δυσθυμίας διπλασιάζεται, αποκαλύπτοντας την κληρονομική της φύση.
Βέβαια, εκτός από τα παραπάνω αίτια, σημαντικοί είναι και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες σε ψυχιατρικού είδους νοσήματα. Μεταβλητές καταστάσεις όπως το άγχος, το χρόνιο στρες, η απώλεια, το πένθος, οι μεγάλες αλλαγές στη ζωή και τα ψυχικά τραύματα μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη, διαταράσσοντας την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών.
Εάν κάποιος πάσχει από δυσθυμία, θα επιβεβαιωθεί μετά τις κατάλληλες συνεδρίες με τον ψυχίατρο. Η διάγνωση θα προκύψει έπειτα από συζήτηση με τον ασθενή σχετικά με τις σκέψεις του, τη φύση, τη διάρκεια και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Κύρια συμπτώματα είναι η μειωμένη λειτουργικότητα, η θλίψη, η μείωση ή αύξηση της όρεξης, η συνεχής κόπωση, οι δυσκολίες στον ύπνο, η κοινωνική απομόνωση, η δυσκολία στη συγκέντρωση και η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Βασική προϋπόθεση είναι τα συμπτώματα να εμφανίζονται για τουλάχιστον δύο χρόνια. Μερικές φορές είναι δύσκολο να γίνει ορθή διάγνωση της δυσθυμίας, επειδή τα συμπτώματα είναι μακροχρόνια και πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι αποτελούν μέρος της προσωπικότητάς τους.
Στον τομέα της θεραπείας, προτείνεται συνδυασμός συχνής ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής. Οι συνεδρίες βοηθούν τον ασθενή να αλλάξει στάση και να προσεγγίζει με λιγότερη αρνητικότητα και αμφιβολία όποια δυσκολία της ζωής, προσφέροντας μακροχρόνια αποτελεσματικότητα. Όσον αφορά τα αντικαταθλιπτικά χάπια που χορηγούνται σε δυσθυμικούς ασθενείς, αυτά συνιστούν εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (Zoloft, Ladose), αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης (Cymbalta, Efexor), καθώς και τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (Minitran, Anafranil).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι είναι η δυσθυμία; Χρόνια κατάθλιψη, therapia.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Δυσθυμία: η νέα ασθένεια της εποχής μας, in.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Δυσθυμία, blog.doctoranytime.com. Διαθέσιμο εδώ
