Του Μάριου Κριτίδη,
Στις 15 Σεπτεμβρίου 2021, ο κόσμος βρέθηκε σε ανησυχία, καθώς Ηνωμένο Βασίλειο, Ηνωμένες Πολιτείες και Αυστραλία ανακοίνωσαν ένα έκτακτο τριμερές δελτίο τύπου με τους τρεις ηγέτες της κάθε χώρας. Οι υποθέσεις για το τι επρόκειτο να ανακοινωθεί ήταν ποίκιλες και πολλές με ανησυχητικό πρόσημο, κοινό σημείο αναφοράς όμως ήταν ότι η όποια ανακοίνωση θα αφορούσε σε κάποιο βαθμό την Κίνα. Και σ’ αυτό ήταν ακριβείς οι περισσότερες θεωρίες. Η συμμαχία AUKUS ανακοινώνεται και αποτελεί ένα φιλόδοξο εγχείρημα συνεργασίας, του οποίου τα σχέδιά του θα μπορούσε να καταστήσει την απομονωμένη χώρα της Αυστραλίας σε όχι μόνο τοπική, αλλά και σε υπολογίσιμη παγκόσμια δύναμη.
Το κύριο σχέδιο της συμμαχίας, εδώ και έναν χρόνο λειτουργίας της, αποτελεί ο εξοπλισμός της Αυστραλίας με 8 πυρηνικά υποβρύχια. Το σχέδιο αυτό είναι από τα πιο φιλόδοξα εξοπλιστικά σχέδια που έχουμε δει. Ο συγκεκριμένος εξοπλισμός, εφόσον εφοδιαστεί πλήρως με αυτόν η Αυστραλία, θα ξεπεράσει τον αντίστοιχο αυτών του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας. Τα πυρηνικά υποβρύχια είναι από τα πιο σύγχρονα οπλικά συστήματα που υπάρχουν και από μόνα τους αποτελούν ένα υπερόπλο το οποίο μπορεί να προσφέρει τεράστιες ικανότητες για βαλλιστικές επιθέσεις πάσης μορφής. Αυτό εξηγεί και το γιατί τα υποβρύχια αυτά θα προσφέρουν στην Αυστραλία (στον τομέα του ναυτικού έστω) μία θέση στις μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις του κόσμου.
Τα φιλόδοξα σχέδια, όμως, βρίσκουν απέναντί τους φιλόδοξες προκλήσεις. Και έναν χρόνο τώρα, η συνεργασία του AUKUS βρέθηκε με τη σειρά του σε μία πληθώρα προκλήσεων και αντιδράσεων. Η πιο βασική και αναμενόμενη αντίδραση ήταν αυτή της Κίνας. Το κινεζικό Υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε στη συγκεκριμένη πυρηνική συνεργασία, η οποία κιόλας έχει εμφανή στόχο την αντίσταση στην αυξανόμενη σφαίρα επιρροής της Κίνας. Η στάση της Κίνας έχει διαμορφωθεί ως προς τον άξονα ότι είναι αρνητικό για την παγκόσμια ειρήνη μία μη πυρηνική δύναμη να αναπτύσσει τόσο δραστικά πυρηνικό οπλοστάσιο, με τη σύμπραξη δυτικών δυνάμεων. Κατά την ίδια, το πλήγμα του έχει φέρει στην παγκόσμια ειρήνη και το status quo ο ρωσοουκρανικός πόλεμος δεν πρέπει να επηρεάζεται περαιτέρω μέσω της συντέλεσης των σχεδίων του AUKUS. Βέβαια, μία τέτοια αντίδραση από την ίδια ήταν άκρως αναμενόμενη.
Από την άλλη, αυτό που ίσως δεν ήταν τόσο αναμενόμενο και αποτελεί αναπάντεχο πλήγμα για τη διπλωματία της Αυστραλίας ήταν κυρίως η αντίδραση της Γαλλίας και μετά η αντίδραση των Φιλιππινών και της Ιαπωνίας. Αρχικά, η Γαλλία, στην ανακοίνωση του AUKUS, αντέδρασε με τρόπο που πολλοί θα μπορούσαν να πουν ότι ήταν πιο επικριτικός και από αυτόν της Κίνας. Ο λόγος μίας τέτοιας αντίδρασης από την Γαλλία εξηγείται από το γεγονός ότι η ίδια η Γαλλία βρισκόταν σε συνομιλίες με την Αυστραλία για ένα παρόμοιο εξοπλιστικό project, με υποβρύχια Γαλλικής κατασκευής. Όμως, η μη συμπερίληψη της Γαλλίας στη συνεργασία AUKUS και το «πάγωμα» των συνομιλιών για τους γαλλικούς εξοπλισμούς στην Αυστραλία έφερε τον Πρόεδρο της Γαλλίας Emmanuel Macron να κατακρίνει τη συγκεκριμένη συνεργασία και να πλήξει την αξιοπιστία και τη διπλωματική εικόνα της Αυστραλίας. Μην ξεχνάμε ότι η Γαλλία δεν είναι σε καμία περίπτωση «μακρινή» χώρα για την Αυστραλία. Η Αυστραλία μοιράζεται υδάτινα σύνορα με τη Γαλλία, ή καλύτερα υπερπόντια εδάφη της Γαλλίας και πρώην αποικιακές χώρες του Ειρηνικού, στις οποίες η Γαλλία έχει τεράστια επιρροή. Είναι ένας άκρως σημαντικός στρατηγικός έταιρος για την Αυστραλία, που, δυστυχώς, φαίνεται να μην έχει πλέον τις ίδιες καλές σχέσεις μαζί της.
Ο αντίκτυπος αυτής της αντίδρασης της Γαλλίας έγινε αισθητή και στις σχέσεις της Αυστραλίας με άλλους σημαντικούς συνεργάτες της. Φιλιππίνες και Ιαπωνία έχουν αντιμετωπίσει με τη σειρά τους με ψυχρότητα και απόσταση τη συγκεκριμένη συνεργασία. Κύρια αιτία είναι, βέβαια, η αντίστοιχη αντίδραση της Γαλλίας στη συγκεκριμένη συνεργασία. Είναι γνωστό ότι οι συγκεκριμένες δύο χώρες, οι οποίες γειτονεύουν με την Κίνα, αν και έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα, δεν επιθυμούν να κλιμακώσουν σε μεγάλο βαθμό τις σχέσεις με την Κίνα και συνάμα να ρισκάρουν τις σχέσεις με τη Δύση σε ένα, όπως έχει φανεί, αμφιλεγόμενο ζήτημα, όπως η συνεργασία AUKUS.
Είναι προφανές πως ένα σχέδιο, το οποίο ρητά έχει στόχο να αλλάξει την ισορροπία ισχύος στην περιοχή του Ινδοειρηνικού, θα φέρει ταραχές και ανακατατάξεις στις σχέσεις τις Αυστραλίας με τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου και με τους γείτονές της. Σημασία έχει αν η Αυστραλία πράττει με υπολογισμένο ρίσκο ή βρίσκεται προ εκπλήξεως και απροετοίμαστη για τις αλλαγές και τις ευθύνες τις οποίες δέχεται και αναλαμβάνει, αναλαμβάνοντας έναν νέο ρόλο στην περιοχή του Ινδοειρηνικού. Μία τέτοια κίνηση του AUKUS συντάσσει την Αυστραλία σε έναν Δυτικό άξονα, ο οποίος αρχίζει να αντιμετωπίζει όλο και πιο εχθρικά την Κίνα. Οπότε, πλέον, η Αυστραλία είναι πολύ μακριά από το να κρατήσει φιλικές σχέσεις με την Κίνα και δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής μετά την ευθυγράμμισή της με τα συμφέροντα των Η.Π.Α. και του Ηνωμένου Βασιλείου. Το ρίσκο είναι σημαντικό, αλλά θα ανταμείψει σε τεράστιο βαθμό τη χώρα-ήπειρο του Ειρηνικού, και σε αυτό ποντάρουν πλέον οι κυβερνήσεις της Αυστραλίας, τόσο του Scott Morrison, όσο και της νέας Κυβέρνησης του Anthony Albanese.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Grant Wyeth, A Year After AUKUS, What Challenges Loom Largest?, The Diplomat, Διαθέσιμο εδώ
- Grant Wyeth, AUKUS, Civic Decay, and the Challenges Facing Democratic Coalitions, The Diplomat, Διαθέσιμο εδώ
- China voices serious concerns over AUKUS nuclear proliferation with IAEA, The Global Times, Διαθέσιμο εδώ
- AUKUS, one year on, Lowy Institue, Διαθέσιμο εδώ
