Της Δήμητρας Γρηγοριάδου,
Η Λίλιθ, η σκοτεινή θεότητα που αναφέρεται στα ιερά κείμενα του χριστιανισμού (Βίβλος), αλλά και του εβραϊσμού (Ταλμούδ, Μιδράς), ήταν η πρώτη γυναίκα της Δημιουργίας πριν την Εύα. Στο πρώτο κεφάλαιο της Γένεσης (εδάφιο 27) γράφει: «Και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον κατ’ εικόνα εαυτού, κατ’ εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν, άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς». Ο Άνθρωπος, λοιπόν, δημιουργήθηκε αρχικά ως ένα ερμαφρόδιτο ον με δύο σιαμαία αμφίφυλα όντα με τις πλάτες ενωμένες. Ο Θεός βλέποντας τον Αδάμ να νιώθει μοναξιά, καθώς έβλεπε τα υπόλοιπα ζώα να έχουν ταίρι, τον χώρισε σε δύο όντα δημιουργώντας έτσι το θηλυκό, πανομοιότυπο του Αδάμ, τη μυθολογική Λίλιθ.
Σύμφωνα με έναν εβραϊκό μύθο, η Λίλιθ θεωρώντας τον εαυτό της ίσο με τον Αδάμ και αρνούμενη να του υποταχθεί, έφυγε από τον Παράδεισο και μετακινήθηκε προς την Ερυθρά Θάλασσα. Ο Θεός τότε δημιούργησε μια άλλη πιο υποτακτική γυναίκα, την Εύα, για να ικανοποιήσει τον Αδάμ. Όπως διαβάζουμε σε έναν άλλο μύθο, η αλόγιστη ερωτική επιθυμία της Λίλιθ την οδήγησε σε σεξουαλικές πράξεις ακόμα και με αγγέλους, εφόσον ο Αδάμ δεν την ικανοποιούσε, προκαλώντας έτσι την οργή του Θεού, ο οποίος την μεταμόρφωσε σε φίδι. Πρόκειται φυσικά για το φίδι που έπεισε αργότερα την Εύα να δοκιμάσει τον απαγορευμένο καρπό. Πριν δημιουργηθεί η Εύα, πάντως, ο Θεός σε μια προσπάθεια να επιστρέψει η Λίλιθ έστειλε 3 Αγγέλους να την φέρουν πίσω από την Ερυθρά Θάλασσα, αλλά η ίδια αρνήθηκε έχοντας μετατραπεί πλέον σε Αρχόντισσα του Σκότους και οι Άγγελοι για να την τιμωρήσουν έσφαξαν όσα παιδιά είχε αποκτήσει με τον Σατανά.
Παρατηρώντας λίγο πιο προσεκτικά την ιστορία του Χριστιανισμού προκύπτει το εξής πολύ σημαντικό κενό: ο Αδάμ και η Εύα ήταν οι πρώτοι Άνθρωποι της Δημιουργίας και έκαναν δύο παιδιά, τον Κάιν και τον Άβελ. Ο Κάιν σκότωσε τον αδερφό του μένοντας μόνος του πλέον, καθώς ο Αδάμ και η Εύα δεν απέκτησαν άλλα παιδιά. Πώς λοιπόν συνεχίστηκε η πορεία της ανθρωπότητας και δεν αφανίστηκε το ανθρώπινο είδος; Συνεχίζοντας, μαθαίνουμε ότι ο Κάιν τιμωρήθηκε με εξορία για το φόνο του αδερφού του και αφού περιπλανήθηκε για κάμποσο καιρό, συνάντησε έναν βίαιο πολιτισμό ανθρώπων. Ποιοι άνθρωποι είναι αυτοί όμως, εφόσον ο Αδάμ και η Εύα δεν απέκτησαν άλλα παιδιά; Σε αυτό το σημείο επανεμφανίζεται η Λίλιθ στον Κάιν και ζευγαρώνει μαζί του συνεχίζοντας το ανθρώπινο είδος, μόνο που αυτό το είδος είναι μολυσμένο, λόγω του δαιμονικού χαρακτήρα της Λίλιθ. Αυτό το σημείο «ξορκίζουμε» με τη βάφτιση λοιπόν και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ο χριστιανισμός απαγορεύει να πεθάνουν αβάπτιστα βρέφη, αφού σύμφωνα με τον θρύλο ότι μετατρέπονται σε δαίμονες και στοιχειώνουν τους ζωντανούς.
Μιλώντας λίγο πιο γενικά για τη Λίλιθ, το όνομά της προέκυψε κατά πάσα πιθανότητα από τη Σουμεριανή Λιλλάκε και με μια ελεύθερη μετάφραση θα λέγαμε ότι σημαίνει «η θεϊκή γυναίκα». Αργότερα, τη συναντάμε στους εβραϊκούς μύθους ως δαιμόνισσα της ερήμου, ενώ εμφανίζεται επίσημα για πρώτη φορά στο εβραϊκό και χριστιανικό δόγμα με το όνομα Λίλιθ. Πολύ αργότερα, κατά τον 19ο αιώνα, για πρώτη φορά αποκτά διαφορετική χροιά και από δαιμονικό σύμβολο μετατρέπεται σε σύμβολο θηλυκότητας, που λατρεύεται από τις σύγχρονες φεμινίστριες ως το ιδανικό θηλυκό που απαρνείται ακόμα και την Εδέμ για χάρη των ιδανικών της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας της. Κάποια νέο-παγανιστικά κινήματα, όπως το Wicca θεωρούν τη Λίλιθ Θεότητα-Προστάτιδα της σκοτεινής γυναικείας πλευράς, αλλά και της γυναικείας σεξουαλικότητας, δείχνοντας έτσι ότι διαφοροποιούνται από την φαλλοκρατική πατριαρχική καθημερινότητα. Τέλος, στις μέρες μας, λατρεύεται και με την αρχική δαιμονική της μορφή ως αρχόντισσα του σκότους από διάφορες αιρέσεις και μυστικιστικά τάγματα.
Συμπερασματικά, αξίζει να σχολιάσουμε το πόσο πολύ μεταβάλλονται οι αντιλήψεις των ανθρώπων σε θέματα που αφορούν όχι μόνο τη θρησκεία αλλά και την οικογένεια, τη σεξουαλικότητα και το σώμα, ανάλογα με τις συνθήκες και τις απόψεις που κυριαρχούν στην εκάστοτε εποχή. Είναι πολύ ενδιαφέρον το πώς μια θρησκευτική φιγούρα με τόσο αρνητική χροιά, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της ίδιας της Ανθρωπότητας, κατέληξε να αποτελεί σύμβολο της γυναικείας θηλυκότητας ως την ιδανική ανεξάρτητη γυναίκα που αρνείται να υποταχθεί τόσο στον σύζυγό της όσο και στα υλικά αγαθά, τα οποία την κρατούν «εγκλωβισμένη» στα πατριαρχικά πρότυπα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- britannicacom, Lilith. Διαθέσιμο εδώ
- Primo, Levi (1992), Λίλιθ, (μτφ. Σ. Μπενβενίστε), Αθήνα: Εκδόσεις Ροδαμός
- Δημοκίδης, Άρης (2019), Η ιστορία της Λίλιθ, της πρώτης γυναίκας του Αδάμ–πριν την Εύα, Mikropragmata.lifo.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Lifo.gr, Λίλιθ… Η πρωτόπλαστη;. Διαθέσιμο εδώ
- Weirdo.gr, Λίλιθ. Διαθέσιμο εδώ
