Της Δήμητρας Βαξεβάνη,
Στις 18 Δεκεμβρίου του έτους 218 π.Χ. η μάχη που πραγματοποιήθηκε στον ποταμό Τρεβία αποτέλεσε την πρώτη σημαντική σύγκρουση του Β΄ Καρχηδονιακού Πολέμου. Τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα ήταν αφενός οι καρχηδονιακές δυνάμεις του Αννίβα και αφετέρου η Ρωμαϊκή «Δημοκρατία» (Res Publica).
Αξίζει να γίνει μια αναφορά στους στρατηγικούς στόχους του Αννίβα. Ο σπουδαίος αυτός στρατηλάτης, ως επικεφαλής του καρχηδονιακού στρατού, συγκέντρωσε 60.000 άντρες –Καρχηδόνιους, Λίβυους, Νουμίδιους–, ώστε να εκστρατεύσει εναντίον της Ρώμης. Πρωταρχικός σκοπός του ήταν να κατακτήσει την πόλη της Ισπανίας, Σαγούντο, καθώς θεωρείτο στενή σύμμαχος των Ρωμαίων. Αφού την πολιόρκησαν επί μακρόν, κατέρρευσαν τα τείχη της και την λεηλάτησαν ολοσχερώς. Το συμβάν αυτό αποτέλεσε την αφορμή για την έναρξη του Β΄ Καρχηδονιακού Πολέμου.
Η Ρώμη, αφού πληροφορήθηκε την ενέργεια του Αννίβα, φοβήθηκε και ετοίμασε δύο λεγεώνες με αρχηγό τον Ύπατο Κορνήλιο Σκιπίωνα –που διοικούσε τον στρατό της Βόρειας Ιταλίας–, σε περίπτωση που τους επιτεθεί ο Αννίβας στη Μασσαλία. Γνωρίζοντας ότι ο Αννίβας θα ακολουθούσε επιθετική πολιτική, οι λεγεώνες είχαν προλάβει να στηθούν εκεί ήδη από νωρίς.
Τότε ο Αννίβας, αφού αντιλήφθηκε την πολεμική ετοιμότητα των Ρωμαίων, αποφάσισε να διασχίσει με τον στρατό του τις Άλπεις. Σε αυτή τη δύσκολη πορεία του στερήθηκε 20.000 άνδρες και δέκα ελέφαντες που δεν άντεξαν τις κακουχίες.
Ωστόσο, παρά τις δυσμενείς συνθήκες, ο Αννίβας –με όσους απέμειναν– έφτασε στην Ιταλική Χερσόνησο και νίκησε τον στρατό του Σκιπίωνα στη μάχη του Τικίνιου. Ο Τιβέριος Σεμπρόνιος Λόγγος, ο δεύτερος Ύπατος, διοικούσε τον στρατό της Νότιας Ιταλίας και ενώθηκε τότε με τους άντρες του Σκιπίωνα, ώστε σαν μια γροθιά να συντρίψουν τον Αννίβα. Ο Λόγγος απαιτούσε να επιτεθούν άμεσα, ενώ ο Σκιπίωνας θεωρούσε πως την άνοιξη θα ήταν καλύτερα προετοιμασμένοι για επίθεση. Εν τέλει, ο Λόγγος επέβαλε την άποψή του, αδιαφορώντας για τα λόγια του Σκιπίωνα.
Έτσι, ο στρατός των Ρωμαίων στρατοπέδευσε στην αντίπερα όχθη του ποταμού Τρεβία. Ο Αννίβας, όμως, θέλοντας να περικυκλώσει τους αντιπάλους του, έστειλε 3.000 ιππείς προς το μέρος τους, προκαλώντας αναστάτωση. Τότε όση ώρα μάχονταν μεταξύ τους, έκρυψε ένα μέρος του ιππικού του πίσω από τους βάλτους. Ο Λόγγος έδωσε εντολή να περάσουν οι άντρες του το ποτάμι σε σχήμα σκακιέρας, προτού ο Αννίβας προλάβει να οργανώσει την παράταξή του. Όμως, τα παγωμένα νερά του ποταμού μείωσαν αισθητά την πολεμική ικανότητα των στρατιωτών του.
Έπειτα, ο Αννίβας, πιο έτοιμος από ποτέ, έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιό του. Το πεζικό του προχώρησε προς το κέντρο για μετωπική σύγκρουση, ενώ οι ελέφαντες κατέλαβαν τα άκρα σε μία προσπάθεια να περικυκλωθούν οι Ρωμαίοι. Εξαιτίας, όμως, του καλά επανδρωμένου στρατού του Λόγγου, ο Αννίβας πρόσταξε να επιτεθεί το κρυμμένο ιππικό του στα νώτα του πεζικού του στρατηλάτη της «Αιώνιας Πόλης». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κερδίσει ο λόχος του Αννίβα, χάρη στην επιτυχημένη και καλά προσχεδιασμένη τακτική εξόντωσης των Ρωμαίων.
Φυσικά, όπως σε κάθε μάχη, υπήρχαν σημαντικές απώλειες και από τις δύο πλευρές. Το στρατόπεδο των ηττημένων, δηλαδή του Λόγγου, έχασε περίπου τους μισούς από τους 36.000 άνδρες, ενώ από την πλευρά των νικητών, δηλαδή του Αννίβα, πέθαναν περίπου 3.000-4.000 στρατιώτες. Αν και οι περισσότεροι ελέφαντες σώθηκαν, τελικά πέθαναν. Έτσι, η μεγαλοφυία αυτή της στρατηγικής πέτυχε τον στόχο της να κατακρεουργήσει τους Ρωμαίους, κατέλαβε τα εδάφη της Βόρειας Χερσονήσου και κινήθηκε με κατεύθυνση την κεντρική Ιταλία, όπου θα ακολουθούσε η φονική μάχη της λίμνης Τρασιμένης. Σημειωτέον ότι μετά το τέλος της μάχης ελευθερώθηκαν οι μη Ρωμαίοι αιχμάλωτοι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Historical Quest, Πραγματοποιείται η μάχη στον ποταμό Τρεβία 218 π.Χ. Διαθέσιμο εδώ
- Mackay, Christopher (2014), Αρχαία Ρώμη: Στρατιωτική και Πολιτική Ιστορία, Αθήνα: Εκδ. Δημ. Ν. Παπαδήμα
