Της Νεφέλης Στούπα,
Τι είναι αυτό που καθοδηγεί την όρεξή μας; Τι είναι αυτό που μας κάνει να αισθανόμαστε πείνα; Τι είναι αυτό που μας κάνει να αισθανόμαστε ότι έχουμε χορτάσει; Οι απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι δύσκολο να δοθούν, αλλά γνωρίζουμε σίγουρα πως οι ορμόνες (μαζί και με άλλους παράγοντες, όπως τα συστατικά του στομάχου) ρυθμίζουν την όρεξή μας. Οι ορμόνες, λοιπόν, κατέχουν βασικό ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσής μας και στη βελτίωση του ύπνου μας, όπως επίσης ασκούν σημαντική επίδραση στην όρεξη και τη διατροφική μας συμπεριφορά, με αποτέλεσμα να δύνανται να μας βοηθήσουν να επιτύχουμε τη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους. Οι βασικές ορμόνες που εμπλέκονται στη ρύθμιση της όρεξης του σώματός μας είναι η γκρελίνη, η οποία προκαλεί το αίσθημα της πείνας και η λεπτίνη, η οποία μεταδίδει στον εγκέφαλό μας το αίσθημα του κορεσμού.
Αρχικά, ως πείνα ορίζεται η έντονη επιθυμία ή η επείγουσα ανάγκη του ανθρώπινου σώματος για λήψη φαγητού. Γνωστή ως «η ορμόνη της πείνας», η γκρελίνη διεγείρει την όρεξή μας, δίνοντας σήμα στον εγκέφαλό μας ότι είναι η ώρα να φάμε. Εκτός από το γεγονός ότι μας κάνει να θέλουμε να τρώμε περισσότερο φαγητό, προωθεί επίσης την αποθήκευση λίπους. Η γκρελίνη παράγεται στο στομάχι, ενώ ταυτόχρονα, μικρότερες ποσότητες εκκρίνονται από τον εγκέφαλο, το λεπτό έντερο και το πάγκρεας. Η γκρελίνη, επίσης, αυξάνει την απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης από την υπόφυση, η οποία βοηθά στη διατήρηση του μεταβολισμού μας, διασπά το σωματικό λίπος και χτίζει τους μύες.
Τα επίπεδα της γκρελίνης μεταβάλλονται σημαντικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς αυξάνονται δραματικά πριν από ένα γεύμα και στη συνέχεια ελαττώνονται μετά την κατανάλωση τροφής. Όταν το στομάχι μας είναι άδειο (όπως για παράδειγμα πριν από κάποιο γεύμα), η γκρελίνη απελευθερώνεται και ταξιδεύει μέσω της κυκλοφορίας του αίματός στην περιοχή του υποθαλάμου του εγκεφάλου, όπου διεγείρει τους νευρώνες να σηματοδοτήσουν την πείνα. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια μια νηστείας ή μιας δίαιτας, τα επίπεδα της γκρελίνης μπορεί να αυξηθούν. Όταν χάνουμε βάρος, περιορίζοντας τις θερμίδες που καταναλώνουμε, τα επίπεδα της γκρελίνης αυξάνονται σημαντικά.
Όσον αφορά τη λεπτίνη, την «ορμόνη του κορεσμού», αυτή παράγεται από τα κύτταρα του σώματος που αποθηκεύουν λίπος (λιποκύτταρα) και παίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της όρεξής μας, δίνοντας σήμα στον εγκέφαλο, όταν είμαστε χορτάτοι. Συμβάλλει, επιπλέον, στη ρύθμιση του σωματικού βάρους και του μεταβολισμού μας. Τα επίπεδα της λεπτίνης στην κυκλοφορία του αίματός μας είναι ευθέως ανάλογα με την ποσότητα του σωματικού λίπους που έχουμε. Κάθε φορά που το σωματικό μας λίπος αυξάνεται, τα επίπεδα λεπτίνης θα αυξηθούν αναλόγως. Ομοίως, όταν το σωματικό μας λίπος μειώνεται, τα επίπεδα λεπτίνης ελαττώνονται.
Ωστόσο, μερικές φορές ο εγκέφαλος δεν ανταποκρίνεται στα υψηλά επίπεδα λεπτίνης, με αποτέλεσμα να μην αισθανόμαστε ότι έχουμε χορτάσει, όση τροφή και αν έχουμε καταναλώσει. Με λίγα λόγια, ο εγκέφαλός μας δεν λαμβάνει ποτέ το μήνυμα ότι το στομάχι είναι γεμάτο και αντιθέτως, υποθέτει ότι ο οργανισμός μας λιμοκτονεί. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έναν συνεχή κύκλο κατά τον οποίο καταναλώνουμε όλο και περισσότερο φαγητό και συνεπώς, παίρνουμε βάρος.
Επομένως, ας αναρωτηθούμε «έχουμε νιώσει ποτέ πεινασμένοι, έπειτα από κάποιο γεύμα;». Η ισορροπία της γκρελίνης και της λεπτίνης είναι ζωτικής σημασίας για να λειτουργεί κανονικά η όρεξη του σώματος. Οι ορμόνες συνεργάζονται μεταξύ τους για να μας βοηθήσουν να καταναλώνουμε τη σωστή ποσότητα – με τη γκρελίνη να αυξάνει την όρεξή μας και τη λεπτίνη να μας προσδίδει το αίσθημα της ικανοποίησης. Όταν η ισορροπία των ορμονών μεταβάλλεται, η ικανότητά μας να τρώμε κάθε φορά που είμαστε πεινασμένοι και να σταματάμε όταν είμαστε χορτάτοι μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο. Ελλοχεύει, δηλαδή, ο κίνδυνος να συνεχίσουμε να τρώμε, ενώ θα έπρεπε να έχουμε χορτάσει, όπως και να σταματήσουμε να τρώμε, ενώ χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ποσότητα τροφής Άρα, η ισορροπία μεταξύ γκρελίνης και λεπτίνης είναι απαραίτητη για τη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και μια ανισορροπία αυτών μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση ή απώλεια βάρους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πείνα και διατροφή – δίαιτα- Όσα πρέπει να ξέρετε, kbakopoulos.com. Διαθέσιμο εδώ
- What Is Ghrelin? All You Need to Know About This Hormone, healthline.com. Διαθέσιμο εδώ
- What you need to know about hunger hormones, livi.co.uk. Διαθέσιμο εδώ
