Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Από τη νύχτα της 10ης προς 11η Σεπτεμβρίου, αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων του στρατού της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν λαμβάνουν χώρα στη συνοριογραμμή των δύο κρατών. Η κάθε χώρα αποδίδει τις ευθύνες στην άλλη, ενώ από τις συγκρούσεις μπορούμε να μιλάμε για έναν αριθμό νεκρών που υπερβαίνει τους 100. Στα δρώμενα εμπλέκονται και τα κράτη – προστάτες του καθενός, με Τούρκους και Ρώσους αξιωματούχους να συνομιλούν για την έκρυθμη κατάσταση. Από τη μεριά του, το State Department ζήτησε την κατάπαυση των επεισοδίων, δίχως παρόλα αυτά να προτίθεται να συμμετάσχει, είτε υπέρ της μίας είτε της άλλης μεριάς.
Είναι ενδιαφέρον να δούμε τις κατηγορίες που προσάπτει η μία μεριά στην άλλη. Τα δελτία τύπου του Αζερμπαϊτζάν κάνουν λόγο για ρίψη πυρών, έπειτα από προκλητική συμπεριφορά εκ μέρους της Αρμενίας. Συγκεκριμένα, με δελτίο τύπου που δημοσιεύτηκε στις 13 Σεπτεμβρίου, το Αζερμπαϊτζάν δήλωσε πως αρμενικές στρατιωτικές δυνάμεις υψηλής κλίμακας έριξαν πυρά με κατεύθυνση τις περιοχές Dashkasan, Kalbajar και Lachin. Εκμεταλλευόμενοι το ορεινό ανάγλυφο της περιοχής και τα κενά που δημιουργούν οι χαράδρες, Αρμένιοι στρατιώτες ναρκοθέτησαν εδάφη και δρόμους ανεφοδιασμού στις θέσεις των μονάδων του στρατού του Αζερμπαϊτζάν. Η παραπάνω κίνηση πυροδότησε την αντίδραση της χώρας, ενώ από τη μεριά του, ο Γενικός Επικεφαλής του στρατού Zakir Hasanov απέδωσε τις ευθύνες για το συμβάν αποκλειστικά στην Αρμενία, επικαλούμενος την προκλητική στάση της, που «έσπασε» το υπάρχον ειρηνικό κλίμα.
Παράλληλα, πέρα από τις κατηγορίες για ναρκοθέτηση, το Υπουργείο Άμυνας των Αζέριων εξέδωσε ανακοινώσεις που «κατακεραυνώνουν» την φιλορωσική Αρμενία. Συγκεκριμένα, κάνει λόγο για βομβαρδισμούς των θέσεων του στρατού του, κατηγορία την οποία αρνήθηκε η αρμένικη πλευρά, που έσπευσε να κατηγορήσει τον αντίπαλο στρατό για διασπορά ψευδών ειδήσεων. Ακόμη, οι Αζέριοι στέκονται στη στρατιοτικοποίηση των ανατολικών περιοχών της Αρμενίας, με βαρύ πυροβολικό και στελέχωση με προσωπικό κατά μήκος των συνόρων, γεγονός που κατά τους ίδιους πυροδοτεί αντιδράσεις και ο στρατός τους θα πρέπει να απαντήσει σε τυχόν κακόβουλες φιλοδοξίες της Αρμενίας. Τέλος, κατηγορεί τη γειτονική χώρα για αποπροσανατολισμό της πολιτικής οικοδόμησης των συνοριακών περιοχών του Αζερμπαϊτζάν. Ειδικότερα, τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο στα δυτικά σύνορα της χώρας, πραγματοποιούνται πολιτικά έργα υποδομών. Οι Αζέριοι επιφυλάσσονται πως οι Αρμένιοι επίτηδες προκαλούν ξεσπάσματα πολεμικών συγκρούσεων, προκειμένου να προκαλέσουν την επιβράδυνση των προϊόντων έργων και την εξασθένιση του οικονομικού μηχανισμού.
Από την άλλη, η αρμενική πλευρά κάνει λόγο για αιματηρή επίθεση εκ των ανατολικών γειτόνων της και για κακόβουλη διαρροή ψευδών ειδήσεων, ενώ το Υπουργείο Άμυνας της Αρμενίας, σε δελτίο τύπου που εξέδωσε στις 13 Σεπτεμβρίου, οι φορείς ενημέρωσης να μη δίνουν στη δημοσιότητα ντοκουμέντα από τα πεδία των μαχών και να αρκούνται μόνο στις επίσημες ανακοινώσεις. Επιπροσθέτως, αναιρεί τις κατηγορίες για έναρξη των επιθέσεων από μεριάς της και στην αρχή δήλωνε πως η κατάσταση παραμένει εντός του ελέγχου των αρμενικών στρατιωτικών δυνάμεων. Με το πιο πρόσφατο δελτίο, η αρμενική πλευρά κάνει λόγο για 105 νεκρούς Αρμένιους στρατιώτες, νούμερο που έχει ξεπεράσει κατά πολύ τους 44 νεκρούς των γεγονότων του 2020.
Οι δύο χώρες μπλέκονται χρόνια στη διαμάχη του Nagorno-Karabakh, που κατοικείται και ελέγχεται από Αρμένιους, αλλά βρίσκεται στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, με τις τελευταίες διαμάχες να είχαν πραγματοποιηθεί το 2020. Η αναταραχή στην περιοχή χρονολογείται από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, όταν η περιοχή, με την υποστήριξη της Αρμενίας, κήρυξε την ανεξαρτησία της από το Αζερμπαϊτζάν. Το Αζερμπαϊτζάν έχει από καιρό ισχυριστεί ότι θα ανακαταλάβει το έδαφος, το οποίο είναι διεθνώς αναγνωρισμένο ως Αζερμπαϊτζάν από το 1994.
Τον Νοέμβριο του 2020 ξέσπασαν νέες μάχες στην περιοχή για σχεδόν δύο μήνες, σκοτώνοντας τουλάχιστον 6.500 ανθρώπους, σύμφωνα με το Reuters. Οι εχθροπραξίες έληξαν, αφού οι αυτονομιστές που υποστηρίζονταν από την Αρμενία συμφώνησαν να εγκαταλείψουν τον έλεγχο των εδαφών στην ταραχώδη περιοχή. Η Ρωσία βοήθησε στη διαμεσολάβηση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός μεταξύ των δύο χωρών, κατά την οποία ο Πρόεδρος Vladimir Putin έστειλε ειρηνευτικές δυνάμεις κατά μήκος των συνόρων. Λίγες ώρες αφότου η Μόσχα είπε ότι θα διευκόλυνε την κατάπαυση του πυρός μεταξύ των δύο εθνών, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Antony Blinken εξέφρασε την ανησυχία του ότι η Ρωσία θα μπορούσε να προσπαθήσει να «ανακατέψει το δοχείο» μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν «για να αποσπάσει την προσοχή από την Ουκρανία». Και η αλήθεια είναι πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ισχύει, αν λάβουμε υπόψιν την πρόσφατη αναποτελεσματικότητα της Ρωσίας στον πόλεμο και αντιθέτως, την τρομακτική άνοδο ισχύος και την κατάληψη των εδαφών των Ουκρανικών στρατευμάτων τις τελευταίες μέρες.
Μετά τα γεγονότα του 2020, υπεγράφη συνθήκη εκεχειρίας μεταξύ των δύο χωρών, υπό το βλέμμα του Κρεμλίνου. Στα έγγραφα συμφωνήθηκε πως το Αζερμπαϊτζάν θα κρατήσει τις περιοχές του Nagorno-Karabakh που έχει καταλάβει κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης. Η Αρμενία συμφώνησε, επίσης, να αποσυρθεί από πολλές άλλες γειτονικές περιοχές, ενώ ο Πρόεδρος Putin δήλωσε πως η χώρα του θα συνδράμει στην ειρηνευτική διαδικασία έμπρακτα και πως 2000 Ρώσοι ειρηνευτικοί θα αναπτυχθούν για να περιπολούν στην πρώτη γραμμή των συνόρων.
Πολλοί έσπευσαν να χαρακτηρίσουν τη συγκεκριμένη συμφωνία ως νίκη για τους Αζέριους, οι οποίοι, φυσικά, έχουν και εκείνοι τον δικό τους «προστάτη», την Τουρκία, η οποία και το 2020 αλλά και τώρα δείχνει την υποστήριξή της στο Μπακού. Συγκεκριμένα, ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan δήλωσε ότι στηρίζει πλήρως το Αζερμπαϊτζάν, με ό,τι συνεπάγεται το ρήμα «στηρίζω», αφήνοντας αιχμές και για ενδεχόμενη συμμετοχή της χώρας του στον πόλεμο. Από την άλλη, ο Αρμένιος Πρωθυπουργός Nikol Pashinyan είχε τηλεφωνικές επαφές με τον Ρώσο Πρόεδρο Vladimir Putin και τον Γάλλο Πρόεδρο Emanuel Macron. Στις συζητήσεις έλαβε μέρος και ο Υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Antony Blinken, ο οποίος ζήτησε τον άμεσο τερματισμό των εχθροπραξιών.
Η κατάσταση είναι ένα καζάνι που βράζει και οι ερχόμενες εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Μακάρι οι εικόνες αυτές να είναι οι τελευταίες που λαμβάνουμε στις οθόνες μας και να μην υπάρξουν άλλοι νεκροί στο βωμό των συμφερόντων Ρωσίας-Τουρκίας. Στο ταμπλό των διεθνών σχέσεων αυτή τη στιγμή, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν είναι «κομπάρσοι». Μένει να δούμε πότε οι «πρωταγωνιστές» θα αποφασίσουν να ρίξουν αυλαία και να τελειώσουν την παράσταση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ:
- Armenian armed forces committed large-scale provocations in Dashkasan, Kalbajar and Lachin directions, Ministry of Defense of Azerbaijan, διαθέσιμο εδώ
- Information of the Minstry of Defense of Azerbaijan, Ministry of Defense of Azerbaijan, διαθέσιμο εδώ
- Defense Ministers of Azerbaijan and Türkiye had a telephone conversation, Ministry of Defense of Azerbaijan, διαθέσιμο εδώ
- Ceasefire is short-lived as Azerbaijan and Armenia resume attacks, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Armenia, Azerbaijan and Russia sign Nagorno-Karabakh peace deal, BBC διαθέσιμο εδώ
- Statement of the Ministry of Defence of the Republic of Armenia, 13 of September, Ministry of Defense of Armenia, διαθέσιμο εδώ
- Russia claims ceasefire reached between Armenia and Azerbaijan after fighting erupts along border, CNN, διαθέσιμο εδώ
