Της Σπυριδούλας Βλάχα,
Η ανακάλυψη της πενικιλίνης αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του ανθρώπου. Πρόκειται για το πρώτο αντιβιοτικό που ανακαλύφθηκε στην ιστορία της ιατρικής επιστήμης, και προέρχεται από τον μύκητα penicillium notatum. Χάρις σε αυτό καταπολεμάται, έως και σήμερα, μία πληθώρα ασθενειών, όπως η πνευμονία, η οστρακιά, η βλεννόρροια, ο τέτανος και βακτηρίδια, όπως ο στρεπτόκοκκος και ο μηνιγγιτιδόκοκκος. Ποια είναι, όμως, η ιστορία πίσω από αυτό το σωτήριο για την ανθρωπότητα φάρμακο;
Το 1928, σε ένα εργαστήριο της Αγγλίας, ο μικροβιολόγος και ερευνητής Αλεξάντερ Φλέμινγκ έκανε μια σημαντική ανακάλυψη. Ο Φλέμινγκ είχε εργαστεί ως στρατιωτικός γιατρός στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονός που τον είχε φέρει σε επαφή με πολλούς στρατιώτες, οι οποίοι πέθαιναν από μολύνσεις. Εν τέλει, ο Φλέμινγκ θέλησε να μελετήσει περισσότερο το πεδίο των λοιμώξεων και να προσπαθήσει να βρει μια αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπισή τους. Επρόκειτο για κάτι που, όμως, δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει, καθώς δεν υπήρχαν κονδύλια για να υποστηρίξουν την προσπάθειά του. Ωστόσο, το ενδιαφέρον του Φλέμινγκ δεν χάθηκε.
Με το τέλος του πολέμου εργάστηκε στο νοσοκομείο St. Mary. Η πρώτη του ανακάλυψη ήταν εκείνη της λυσοζύμης το 1922, μιας ουσίας που καταστρέφει το τοίχωμα των βακτηριδίων. Έξι χρόνια αργότερα, στις 15 Σεπτεμβρίου του 1928 ανακάλυψε τυχαία έναν μύκητα. Ο Φλέμινγκ, εκτός από εξαίρετος επιστήμονας, ήταν και ιδιαίτερα απρόσεκτος, καθώς συχνά ξεχνούσε τα δείγματα πάνω στα οποία εργαζόταν. Εκείνη την περίοδο, με το ενδιαφέρον του για τις λοιμώξεις να υπάρχει ακόμη, μελετούσε μια καλλιέργεια σταφυλόκοκκων. Όμως, αφού η έρευνα είχε τελειώσει, και πριν φύγει για τις καλοκαιρινές του διακοπές, ξέχασε να πετάξει τα δείγματα. Όταν επέστρεψε, παρατήρησε πως η καλλιέργεια είχε μολυνθεί από έναν μύκητα, ο οποίος προκαλούσε μούχλα. Έτσι, αποφάσισε να μελετήσει αυτόν τον μύκητα, ο οποίος, μετά από τρία χρόνια, αποδείχθηκε ότι ανήκε στο γένος του μύκητα penicillium και για αυτό το λόγο ονόμασε την ουσία «πενικιλίνη».
Παρά την καινοτόμο ανακάλυψη του Φλέμινγκ, δεν υπήρξε ενδιαφέρον από την ιατρική κοινότητα, με αποτέλεσμα η έρευνά του να σταματήσει. Ωστόσο, οι ενδείξεις του ερευνητή ήταν σαφείς· η ουσία έπρεπε να χρησιμοποιείται για συγκεκριμένες ασθένειες και να χορηγείται σε αρκετή ποσότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε τα βακτήρια να μην αναπτύξουν ανθεκτικότητα προς το φάρμακο. Η μελέτη της πενικιλίνης συνεχίστηκε την δεκαετία του 1930. Το 1933 μάλιστα χρησιμοποιήθηκε εκχύλισμα πενικιλίνης για την θεραπεία επιπεφυκίτιδας και το 1940 ο ερευνητής Έρνεστ Τσέιν, ως μέλος της ομάδας του ερευνητή Χάουαρντ Φλόρεϊ, παρήγαγε το πρώτο δείγμα αμιγούς πενικιλίνης. Έκτοτε, η ουσία ξεκίνησε να παράγεται από αγγλικές και αμερικάνικες βιομηχανίες και αξιοποιήθηκε ιδιαίτερα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σώζοντας πολλούς στρατιώτες από λοιμώξεις.
Σήμερα, στην Ιατρική αξιοποιείται ένας συνδυασμός διαφόρων τύπων πενικιλίνης, η οποία έχει τη μορφή λευκής σκόνης ή κίτρινης μάζας. Η βασική ιδιότητά της είναι ότι καταστρέφει τα μικρόβια και για αυτό το λόγο θεωρείται βακτηριοκτόνο φάρμακο. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια μικρόβια ανθεκτικά σε αυτή, όπως τα μικρόβια του τύφου, της φυματίωσης, της πανώλης και της δυσεντερίας.
Είναι γεγονός πως η ανακάλυψη της ουσίας της πενικιλίνης οδήγησε σε μια νέα εποχή στον χώρο της Ιατρικής. Αυτό το πρώτο αντιβιοτικό φάρμακο οδήγησε στην παραγωγή πληθώρας αντιβιώσεων, οι οποίες σώζουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων καθημερινά. Το 1945, οι Φλέμινγκ, Τσέιν και Φλόρεϊ βραβεύθηκαν με το Νόμπελ Ιατρικής για την προσφορά τους. Ο Φλέμινγκ, μάλιστα, όταν ρωτήθηκε για την ανακάλυψή του, δήλωσε πως «η φύση δημιούργησε την πενικιλίνη, εγώ απλώς τη βρήκα».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αλεξάντερ Φλέμινγκ, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ανακαλύπτεται η πενικιλίνη, historical-quest.com, διαθέσιμο εδώ
- “…Η φύση δημιούργησε την πενικιλίνη. Εγώ απλώς τη βρήκα…», cretalive.gr, διαθέσιμο εδώ
- Λυσοζύμη, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Πενικιλίνη, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Πενικιλίνη: Ποιες είναι οι χρήσεις της στην ιατρική;, meygeia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σύντομη ιστορία της πενικιλλίνης, mediteam.gr, διαθέσιμο εδώ
