Της Παναγιώτας Βέργου,
Τα σχολεία μόλις ξανά άρχισαν και μια από τις μεγαλύτερες ανησυχίες των μαμάδων επανήλθε στην επιφάνεια. Αυτή δεν είναι άλλη από την έντονη φαγούρα στο τριχωτό της κεφαλής των παιδιών τους, προκαλούμενη από τις γνωστές μας ψείρες.
Τι είναι όμως αυτά τα μικρά αποκρουστικά ζωύφια;
Οι φθείρες (ψείρες) που προσβάλλουν τον άνθρωπο διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:
- Η ψείρα του τριχωτού της κεφαλής (Pediculus humanus capitis)
- Η ψείρα του σώματος (Pediculus humanus corporis)
- Η ψείρα του εφηβαίου (Pthirus pubis).
Ας γνωρίσουμε λίγο καλύτερα και πιο επιστημονικά τις ψείρες της κεφαλής από τον κνησμό των οποίων όλες και όλοι έχουμε βασανιστεί είτε λιγότερο είτε περισσότερο.
Πρόκειται για άπτερα έντομα με έξι πόδια, στα οποία υπάρχουν προσαρμοσμένες δαγκάνες, ώστε αυτά να προσκολλώνται στις τρίχες της κεφαλής και κυρίως στις πιο θερμές περιοχές αυτής, όπως ο αυχένας και τα αυτιά. Ως παράσιτα που είναι οι ψείρες, αυτές ζουν στο ανθρώπινο δέρμα και μπορούν να επιβιώσουν μόνο από το ανθρώπινο αίμα το οποίο αποτελεί την τροφή τους. Είναι διαφανείς, έχουν μήκος 3-4 χιλιοστά και διάρκεια ζωής περίπου 40 ημέρες.
Ο κύκλος ζωής της ψείρας περιλαμβάνει τρία στάδια:
- Αρχικά, το αυγό –η γνωστή κόνιδα–, μια λευκοκίτρινη κηλίδα μήκους ενός χιλιοστού, προσκολλάται σταθερά σε μια μεμονωμένη τρίχα
- Ύστερα από 7-10 ημέρες, η κόνιδα εκκολάπτεται και μετατρέπεται σε νύμφη (νεαρή ψείρα), η οποία έχει μήκος 1,1-1,3 χιλιοστά και καστανόλευκο χρώμα
- Σε διάστημα 9-12 ημερών, οι νύμφες γίνονται ενήλικες ψείρες, οι οποίες δεν ξεπερνούν τα 2 χιλιοστά.
Αμέσως μετά την εκκόλαψη των αυγών, οι νύμφες χρειάζονται το αίμα του ξενιστή. Όταν το εξασφαλίσουν, «ενηλικιώνονται» και αφού γεννήσουν και τοποθετήσουν περίπου 100-300 αυγά στο τριχωτό της κεφαλής, αποβιώνουν, έχοντας όμως συμβάλλει στην αναπαραγωγή της ψείρας. Για αυτό και η ύπαρξη/εντοπισμός αυγών στα μαλλιά σηματοδοτεί την προσβολή από ψείρες.
Χαρακτηριστική είναι, μάλιστα, η ανάγκη της κόνιδας για τη ζεστασιά του τριχωτού της κεφαλής για την επώασή της, καθώς επίσης και για το ανθρώπινο αίμα, αμέσως μετά την εκκόλαψή της. Όταν, λοιπόν, οι κόνιδες απομακρύνονται από τα στελέχη των τριχών, πεθαίνουν.
Συμπτώματα
Το πλέον συνηθέστερο σύμπτωμα που προκαλείται από το τσίμπημα ψείρας είναι ο κνησμός στο κεφάλι, στον λαιμό και στα αυτιά, λόγω αλλεργικής αντίδρασης που προκαλείται στο δέρμα από το σάλιο του εντόμου. Η φαγούρα, όμως, συνεπάγεται έντονη ξύση, η οποία εύκολα μπορεί να οδηγήσει σε εκδορές του τριχωτού της κεφαλής, καθώς και σε δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις, όπως η μόλυνση από σταφυλόκοκκο. Μερικά δευτερογενή συμπτώματα είναι και: ο πυρετός, η κεφαλαλγία, η υπερβολική κερατινοποίηση του τριχωτού της κεφαλής (δημιουργία μεγάλων πλακών πιτυρίδας) και η δυσοσμία των μαλλιών.
Μετάδοση
Οι ψείρες δεν έχουν φτερά, για αυτό και ούτε πετούν, ούτε αναπηδούν. Συνήθως, μεταδίδονται με την άμεση προσωπική επαφή των μαλλιών, καθώς χάρη στις δαγκάνες που διαθέτουν, σκαρφαλώνουν από μαλλί σε μαλλί, ιδιαίτερα όταν είναι στεγνά. Επιπλέον, προσωπικά αντικείμενα, όπως χτένες, καπέλα και πετσέτες διευκολύνουν τη μετάδοση της ψείρας, όταν αυτά ανταλλάσσονται. Σπανιότερα, βέβαια, μεταφέρονται ζωντανές ψείρες από το τριχωτό της κεφαλής στο μαξιλάρι.
Πρόληψη
Ο φόβος όλων μας και κυρίως των μαμάδων με παιδάκια σε μικρές τάξεις είναι ο έντονος κνησμός από ψείρες. Μπορούμε, όμως, να προλάβουμε αυτήν τη δυσάρεστη και επίπονη κατάσταση υιοθετώντας σχολαστικά κάποιες μικρές, αλλά συστηματικές συνήθειες στην καθημερινότητά μας. Φυσικά, δεν είναι ανάγκη να απλώνουμε ξύδι ή καμφορά στα μαλλιά μας τραβώντας τα βλέμματα και ερεθίζοντας την όσφρηση των γύρω μας. Πλέον, υπάρχουν ειδικές κολόνιες και λοσιόν σε μορφή spray, με τις οποίες μπορούμε να ψεκαζόμαστε δύο με τρεις φορές πριν βγούμε έξω από το σπίτι. Επίσης, καλό θα ήταν να αποφεύγουμε την ανταλλαγή προσωπικών αντικειμένων, καθώς όλοι εν δυνάμει μπορεί να έχουν ψείρες ή οι ψείρες να επωάζονται στο κεφάλι τους!
Αντιμετώπιση/ Θεραπεία
Και τι κάνουμε εάν έχουμε φαγούρα ή εντοπίσουμε κάτι περίεργο στα μαλλιά μας;
Καταρχάς, είναι σημαντικό να βεβαιωθούμε για την ύπαρξη ψειρών, καθώς η πιτυρίδα, το αποξηραμένο σπρέι μαλλιών, η λακ, ακόμα και το χνούδι ή η άμμος εύκολα μπορούν να μας ξεγελάσουν. Ο πιο αποδοτικός έλεγχος γίνεται σε βρεγμένα μαλλιά με τη βοήθεια δυνατού λευκού φωτός και τη χρήση μεγεθυντικού φακού και ειδικής χτένας με λεπτά δόντια — το γνωστό μας χτενάκι.
Αφού διαπιστώσουμε πράγματι –είτε μόνοι μας είτε ύστερα από επίσκεψη σε δερματολόγο– ότι έχουμε κολλήσει ψείρες εμείς ή το παιδί μας, με ψυχραιμία, υπομονή και προσοχή θα πρέπει να αρχίσουμε τη διαδικασία απομάκρυνσής τους. Πολλές μαμάδες σκέφτονται κατευθείαν να κουρέψουν τα παιδιά τους, κάτι τέτοιο όμως δεν θα ήταν αποδοτικό, καθώς οι ψείρες ζουν στο τριχωτό της κεφαλής και κυριολεκτικά αδιαφορούν για το βρώμικο ή καθαρό κεφάλι. Παλαιότερα, για να φύγουν οι ψείρες απαιτούταν ιδιαίτερος κόπος και δεν ήταν καθόλου ευχάριστη διαδικασία, αφού οι μαμάδες έλουζαν τα παιδιά με βενζίνη για να τις εξοντώσουν. Αργότερα, εμφανίστηκαν αντιφθειρικά προϊόντα τα οποία όμως περιείχαν εντομοκτόνα που ήταν επιβλαβή για το δέρμα. Σταδιακά, οι ψείρες απέκτησαν αντοχή στις χημικές ουσίες και συνεπώς, η εξόντωσή τους ήταν πάλι δύσκολη.
Στη σημερινή εποχή, κυκλοφορούν εξειδικευμένα αντιφθειρικά προϊόντα, δίχως να περιέχουν εντομοκτόνα ή χημικά, με αποτέλεσμα να κρίνονται κατάλληλα ακόμη και για τα πιο ευαίσθητα δέρματα. Εφόσον «πιάσουμε» ψείρες, θα πρέπει να γίνει εντατική θεραπεία για την αντιμετώπισή τους με ειδικές αντιφθειρικές λοσιόν, σαμπουάν και ψειρόχτενα. Κυκλοφορούν λοσιόν και σαμπουάν που έχουν δημιουργηθεί από φυσικές πρώτες ύλες, ενώ η άμεση δράση τους οφείλεται στο μίγμα φυτικών ελαίων από καρύδα, το οποίο έχει την ικανότητα να φράζει την αναπνευστική οδό της ψείρας και της κόνιδας, έτσι ώστε να καταλήγουν από ασφυξία. Μάλιστα, υπάρχουν προϊόντα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά, αποτελώντας οικονομική λύση και μειώνοντας έτσι την επιβάρυνση που δημιουργούν τα συγκεκριμένα παράσιτα. Φυσικά, καλό είναι πάντοτε να συμβουλευόμαστε κάποιον δερματολόγο, ώστε να μας δώσει τις σωστές συμβουλές και κατευθυντήριες, ώστε να ακολουθήσουμε ασφαλή διαδικασία για ένα άμεσο και ανακουφιστικό αποτέλεσμα!
Προσοχή! Ακόμη και αν θεωρούμε ότι η σχολαστική πρόληψη και καθαριότητα θα μας εγγυηθεί την άμυνα απέναντι στις ψείρες, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες-ιδίως άτομα μικρότερης ηλικίας-να κολλήσουν. Για αυτό, λοιπόν, δεν χρειάζεται πανικός ή απόδοση ευθυνών, άλλα ειδικό χτενάκι και ανιφθειρικά προϊόντα στο μπάνιο μας για την έγκαιρη αντιμετώπιση των μικροσκοπικών αυτών εντόμων, τα οποία κάθε χρόνο τείνουν να διαταράσσουν τις οικογενειακές, σχολικές και φιλικές ισορροπίες!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τα πάντα για τις ψείρες, onpharm.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Φθειρίαση σώματος, wikihealth.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Ψείρες, iatronet.gr. Διαθέσιμο εδώ
