Της Ευανθίας Τσαγγάρη,
Έχεις μπουχτίσει, το φαντάζομαι. Η λέξη «αυτοβελτίωση» έχει γίνει ευρέως διαδεδομένη τον τελευταίο καιρό, στο TikTok συνεχώς ξεπροβάλλουν παρακινητικά βίντεο και αναγκάστηκες να βάλεις σε σίγαση τα stories της Μαρίας που ποστάρει καθημερινά quotes, νομίζοντας πως έγινε mental guru. Αδιαμφισβήτητα, η αυτοβελτίωση έχει γίνει μόδα, καθώς όλο και περισσότερο βλέπουμε μία στροφή προς το wellness και το ευ ζην.
Υπάρχει, ωστόσο, ένα παράδοξο με την αυτοβελτίωση και είναι το εξής: ο απώτερος στόχος αυτής είναι να φτάσεις σ’ ένα σημείο, όπου δε θα νιώθεις πλέον την ανάγκη να βελτιωθείς περαιτέρω. Κατ’ ουσία, θα βρίσκεσαι σε μία κορυφαία κατάσταση, που δε θα χρειάζεται να ταλανίζεσαι για το πώς να γίνεις πιο παραγωγικός ή ευτυχισμένος. Το mindset ή αλλιώς η νοοτροπία σου θα σε βοηθάει να βγάζεις εις πέρας κάθε πρόκληση που θα σε συναντά, ενώ θα είσαι με ένα μαγικό τρόπο πάντοτε γαλήνιος και χαρούμενος.
Κάτι τέτοιο, φυσικά, είναι ουτοπικό, η ζωή έχει τα σκαμπανεβάσματά της και αποτελεί μία μακρά διαδικασία εξέλιξης έως τον θάνατο. Όπως, μάλιστα, η επιτυχία είναι πλαίσιο αναρρίχησης κι όχι κλίμακα. Δεν υπάρχει περίπτωση η πορεία σου σε οποιαδήποτε πτυχή της ζωής σου να είναι μόνο ανοδική. Θα χρειαστεί να πέσεις και να ξανασηκωθείς. Γι’ αυτό, όσα βιβλία και να διαβάζεις και όσα podcast και να ακούς, ποτέ δε θα είσαι στο ύψιστο σημείο κι απόλυτα προετοιμασμένος για το επόμενο, αναπάντεχο κεφάλαιο που σου ετοιμάζει η ζωή. Αλλά αυτό δεν είναι στην ουσία η αυτοβελτίωση; Να μαθαίνεις από την κάθε καλή ή κακή εμπειρία και να πορεύεσαι ως έχει;
Είναι γεγονός ότι ο χαρακτήρας και πολλές αρετές αυτού καθεαυτού χτίζονται στην καθημερινότητα, ζώντας τη ζωή στην πράξη κι όχι διαβάζοντας βιβλία. Αν δε ρισκάρεις, δε μεγαλώνεις και, κατ΄ επέκταση, δεν εξελίσσεσαι. Ωστόσο, πόσο κακό είναι, τελικά, να αφιερώνεις λίγο χρόνο στο να γίνεις ένας καλύτερος εαυτός σου; Να γίνεις μία –έστω ελάχιστα– καλύτερη εκδοχή αυτού; Τι έχεις να χάσεις, αν υπομείνεις για 40 λεπτά ένα podcast; Ή αν διαβάσεις 10 σελίδες βιβλίου;
Ουδείς ποτέ δεν πέτυχε παραμένοντας στάσιμος, κλειστόμυαλος κι απόλυτος. Κάθε παρακινητικό βίντεο στο youtube, κάθε ανάλογο podcast και κάθε βιβλίο έχει κάτι να σου διδάξει. Μπαίνοντας στη διαδικασία να δοκιμάσεις, λοιπόν, την αυτοβελτίωση, δε σημαίνει ότι πρέπει να ασπάζεσαι κάθε τι που διαβάζεις ή ακούς. Μπορείς κριτικά να επιλέγεις ποιες από τις διάφορες αξίες και νοοτροπίες σε αντιπροσωπεύουν, ώστε να αφομοιώνεις αποκλειστικά αυτές.
Στο σημείο αυτό, οφείλουμε να επισημάνουμε πως υπάρχουν διάφορα είδη αυτοβελτίωσης, όπως και διαφορετικοί μέντορες και νοοτροπίες που υποστηρίζονται. Κάποιοι είναι περισσότερο υλιστές και πραγματιστές, ίσως θα λέγαμε τεχνοκρατικοί. Ταυτίζουν ως επί το πλείστον την αυτοβελτίωση με την έννοια της οικονομικής επιτυχίας, ενώ εστιάζουν περισσότερο στο κομμάτι της δράσης και όχι τόσο σε αυτό της πνευματικότητας. Έχουν μία πιο ρεαλιστική οπτική των πραγμάτων και ακολουθούν μία τακτική αυστηρότητας, καθώς είναι ιδιαίτερα ενεργητικοί, δυναμικοί και «έντονοι». Χαρακτηριστικότεροι από αυτούς είναι ο Grant Cardone και ο Dan Pena. Αντιθέτως, μία άλλη μερίδα μεντόρων προσεγγίζει την αυτοβελτίωση με την έννοια της πνευματικότητας, εστιάζοντας στη δύναμη της σκέψης και χρησιμοποιώντας μεθόδους, όπως ο διαλογισμός, ο οραματισμός και η θετική σκέψη. Πιστεύουν στη θεωρία του Νόμου της έλξης, όπως, επίσης,θεωρούν πως η τελείωση επέρχεται πρωταρχικά μέσω εσωτερικής διεργασίας και προσπάθειας και έπειτα, σε δεύτερο επίπεδο, μέσω της δράσης. Εν ολίγοις, βάσει της εν λόγω νοοτροπίας, αν μέσα σου δεν είσαι καλά και δεν έχεις αναπτύξει το κατάλληλο mindset, προκειμένου να πετύχεις, τότε όση προσπάθεια κι αν καταβάλεις θα είναι ανεπιτυχής. Τέτοιοι μέντορες είναι ο Bob Proctor και ο Napoleon Hill. Δυσανάλογα με τους προηγούμενους, αυτοί διακρίνονται από μία γαλήνη και ενσυνειδητότητα.
Πέρα από τις δύο παραπάνω αυστηρά τυποποιημένες κατηγορίες, υπάρχουν ακόμα πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις και σκεπτικά, όπως και άλλοι μέντορες λιγότερο δογματικοί. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αναπτυχθεί διάφορα προγράμματα, όπως η μέθοδος Silva ή η μέθοδος Καλογήρου, που βασίζονται στην επιστήμη της Nευρολογίας. Αν ξεκινούσαμε μία λίστα με βιβλία αυτοβελτίωσης που κάποιος μπορεί να διαβάσει, πιθανότατα αυτή να διαρκούσε εσαεί. Τι σημαίνει, όμως, αυτό; Ότι σαν άνθρωποι είμαστε όλοι διαφορετικοί. Σκεφτόμαστε, λειτουργούμε και πράττουμε διαφορετικά. Ενδέχεται μία μέθοδος να είναι αποτελεσματική για τον Γιώργο, άλλα όχι για τον Μάκη. Καθείς, λοιπόν, είναι σε θέση να διαλέξει τι του ταιριάζει και τι καθίσταται παραγωγικό για εκείνον. Άλλος θα διαβάσει Robin Sharma κι άλλος Robert Greene, άλλος Tony Robbins κι άλλος Mark Manson. Μα κι ακόμα, σ’ αυτό το ένα βιβλίο που θα διαβάσεις ή στο podcast που θα ακούσεις, δε σημαίνει ότι θα συμφωνήσεις σε όλα με τους εισηγητές, ούτε ότι θα αφομοιώσεις άκριτα ό,τι σου παρουσίασαν αυτολεξεί. Επιλεκτικά κρατάς τη μία αυτή συμβουλή που είχε περισσότερη απήχηση μέσα σου και προχωράς μέχρι να βρεις την επόμενη πιο ωφέλιμη για εσένα.
Συνεπώς, η παγίδα στην οποία πέφτουμε πολλές φορές είναι ότι εξ’ ου και παρακολουθήσουμε έναν μέντορα, πρέπει να τηρήσουμε ευλαβικά την κάθε του υπόδειξη. Όταν δεν καταφέρουμε να είμαστε συνεπείς στις συνήθειες που αυτός «επέβαλε», τότε πρώτα αυτομαστιγωνόμαστε και νιώθουμε ανίκανοι κι έπειτα τα βάζουμε με την αυτοβελτίωση, καταλήγοντας στο ότι δεν έχει αποτέλεσμα. Αυτό, λοιπόν, που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι δεν είναι όλα άσπρα ή μαύρα. Είναι γκρι. Δεν υπάρχει σωστό και λάθος. Υπάρχει το σωστό για εσένα. Γι’ αυτό στη διαδικασία της προσωπικής σου εξέλιξης άλλοτε θα ενστερνιστείς την οδηγία ενός μέντορα κι άλλοτε όχι.
