Της Ελισάβετ Τσολάκη,
Το κουτσομπολιό αποτελεί την ασυνείδητη και επιτακτική μας ανάγκη να μαθαίνουμε πληροφορίες για τη ζωή του άλλου ή και να σχολιάζουμε θετικά ή αρνητικά τον ίδιο και τα όσα του συμβαίνουν. Το φαινόμενο αυτό μας προσφέρει ευχαρίστηση και λαμβάνει χώρα στις γειτονιές, στον εργασιακό χώρο, στο σχολείο, στα social media και γενικότερα, στο πλαίσιο μιας ομάδας.
Είναι κάτι που κάνουμε όλοι ως έναν βαθμό, όμως, γιατί μας αρέσει, τελικά; Πρόκειται για μια έμφυτη κοινωνική ανάγκη ή για μια πολυτέλεια που απλώς ικανοποιεί την περιέργειά μας;
Πράγματι, η ανάγκη μας για κουτσομπολιό δεν είναι παρά φύσιν, δεδομένου ότι θεωρούμαστε κοινωνικά όντα. Μάλιστα, έρευνες στην εξελικτική ψυχολογία έχουν δείξει ότι η ανάγκη μας για ομιλία και η ανάπτυξη της γλώσσας έχουν ωριμάσει μέσα από αυτήν την κοινωνική αλληλεπίδραση, από προϊστορικές εποχές μέχρι και σήμερα. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί από τους επιστήμονες ότι την ώρα που κουτσομπολεύουμε ενεργοποιείται το κέντρο της ανταμοιβής του εγκεφάλου μας και, στη συνέχεια, εκκρίνεται ντοπαμίνη, μια ορμόνη που συνδέεται με το αίσθημα της απόλαυσης και της αυτοπεποίθησης. Με το κουτσομπολιό, επίσης, καλύπτουμε την ανάγκη μας για κοινωνικοποίηση και κοινωνική ένταξη, συνδεόμαστε περισσότερο με τα μέλη μιας ομάδας, συντηρούμε σχέσεις και καλλιεργούμε τις κοινωνικές μας δεξιότητες.
Ωστόσο, υπάρχουν και βαθύτεροι λόγοι για τους οποίους μπορεί να καταφεύγουμε στην αγαπημένη μας αυτή δραστηριότητα, οι οποίοι άπτονται περισσότερο της ψυχολογίας και μπορεί να αποτελούν την αιτία που αυξάνουμε τη συχνότητα αυτού του φαινομένου. Ένας λόγος για τον οποίο επιθυμούμε να κουτσομπολεύουμε είναι για να αξιολογήσουμε τον εαυτό μας συγκριτικά με τους άλλους. Οι άλλοι, δηλαδή, να αποτελούν ένα σημείο αναφοράς, ώστε να κρίνουμε τη δική μας πρόοδο και εξέλιξη, έτσι θεωρούμε αναγκαίο να ξέρουμε τι συμβαίνει στη ζωή τους.
Ακόμα, με τον σχολιασμό κάποιου, πολλές φορές, προβάλλουμε δικές μας αρνητικές πλευρές σε αυτόν, αναγνωρίζοντάς τις ως ξένες. Το αντικείμενο σχολιασμού μας, επομένως, μπορεί να είναι ένα άτομο που αποτελεί τον καθρέφτη μας: να έχει, δηλαδή, πολλές πλευρές και κυρίως, ελαττώματα που να μας θυμίζουν τον εαυτό μας. Δεν έχουμε καμία πρόθεση να παραδεχτούμε πως έχουμε κι εμείς τα συγκεκριμένα ψεγάδια, ωστόσο, τα προβάλλουμε στο συγκεκριμένο άτομο, αφήνοντας τον εαυτό μας έξω από αυτά. Αυτό μας δίνει ένα αίσθημα ανακούφισης και ασφάλειας, καθώς και τη δυνατότητα να μιλήσουμε πιο διεξοδικά γι’ αυτά τα αρνητικά στοιχεία με τον συνομιλητή μας, χωρίς –προφανώς– να παραδεχτούμε ότι είναι δικά μας.
Άλλες φορές πάλι, μπορεί να κουτσομπολεύουμε γιατί, γνωρίζοντας πληροφορίες για τις ζωές των άλλων, αποκτούμε μια αίσθηση ισχύος. Μπορούμε, δηλαδή, ανά πάσα στιγμή να χρησιμοποιήσουμε τις γνώσεις αυτές για κάποιον εναντίον του ή κατά τρόπο που μας συμφέρει, μιας και η «γνώση» είναι δύναμη. Σε περιβάλλοντα, επίσης, όπως είναι, για παράδειγμα, ο εργασιακός χώρος, το κουτσομπολιό είναι κάτι που σπάει τη μονοτονία και εκτονώνει την ένταση. Οι εργαζόμενοι βρίσκουν αποκούμπι σε αυτή τη συνήθεια, μιας και με αυτόν τον τρόπο προσδίδουν ένα ενδιαφέρον στο διάλειμμά τους, ξεκουράζονται, ενώ, παράλληλα, αποτελεί και μια καλή ευκαιρία γι’ αυτούς να αναπτύξουν σχέσεις μεταξύ τους.
Πάρα πολύ συχνά, μάλιστα, θέλουμε να μάθουμε για τους άλλους και κυρίως για τυχόντα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, προκειμένου να καθησυχάσουμε τους εαυτούς μας ότι βρισκόμαστε σε καλύτερη θέση από αυτούς. Επιπλέον, μια ακόμα αιτία και, ταυτόχρονα, μια από τις χειρότερες εκδοχές του κουτσομπολιού είναι η επιθυμία μας να εκδικηθούμε μέσα από αυτό. Έτσι, βρίσκουμε ανθρώπους με τους οποίους μοιραζόμαστε ένα κοινό μίσος για κάποιο άτομο και καταλήγουμε να το «κράζουμε» ομαδικώς.
Είναι γεγονός ότι το φαινόμενο αυτό, που, αν μη τι άλλο έχει ενταχθεί για τα καλά στη ρουτίνα μας, έχει τις ρίζες του στα παλιά χρόνια και δεν πρόκειται να σταματήσει. Ωστόσο, με τα social media και τα reality show να κυριαρχούν στην εποχή μας, βομβαρδίζοντάς μας με πληροφορίες και εικόνες για τις ζωές των άλλων, είναι λογικό να έχουμε γίνει περισσότερο επιρρεπείς σε αυτήν την τακτική της «κλειδαρότρυπας».
Από τις αιτίες που αναλύθηκαν παραπάνω, γίνεται φανερό ότι ναι μεν είναι ανθρώπινο το να κουτσομπολεύουμε εντός της εκάστοτε κοινωνικής μας ομάδας, όμως, όταν το φαινόμενο αυτό πάρει άλλες διαστάσεις, ασχολούμαστε, δηλαδή, συνέχεια με τις ζωές των άλλων ή νιώθουμε ευχαρίστηση με το να «θάβουμε» ένα άτομο στο πλαίσιο μιας κλίκας, τότε δεν είμαστε απόλυτα ισορροπημένοι. Ουσιαστικά, μια τέτοια συμπεριφορά που αφορά την υπερβολική ενασχόληση με ένα ή περισσότερα πρόσωπα, τον επίμονο αρνητικό σχολιασμό του ή και τη δημιουργία και διάδοση φημών γύρω από αυτό (το τελευταίο, μάλιστα, θεωρείται και είδος bullying), αντανακλά ένα κομμάτι μας που το φθονεί και, κατ’ επέκταση, ένα κομμάτι μας που δεν έχει αποδεχτεί τον ίδιο μας τον εαυτό. Συνεπώς, όταν πιάνουμε τους εαυτούς μας να μπαίνουν σε αυτό το «τρυπάκι», οφείλουμε να στρεφόμαστε προς τα έσω και να αναρωτιόμαστε γιατί, εν τέλει, νιώθουμε αυτήν την ανάγκη.
Όλα αυτά, λοιπόν, σημαίνουν ότι πρέπει να βάλουμε τέλος σε αυτήν την ενασχόληση; Κάτι τέτοιο φαντάζει αδύνατον και δε χρειάζεται να γίνει αυτός ο στόχος μας. Το κουτσομπολιό, στο κάτω κάτω, όπως είπαμε και προηγουμένως, είναι κάτι που πηγάζει από μέσα μας, μας δίνει ευχαρίστηση και μας φέρνει πιο κοντά με τα υπόλοιπα μέλη μιας ομάδας. Χρειάζεται, όμως, ένα μέτρο στην τάση αυτή και μια συνειδητοποίηση εκ μέρους μας ότι όταν το παρακάνουμε με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, τότε κάτι μέσα μας δεν είναι ολοκληρωμένο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Γιατί μας αρέσει να κουτσομπολεύουμε;, iatronet.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γιατί οι άνθρωποι θέλουν να κουτσομπολεύουν;, thriveglobal.gr, διαθέσιμο εδώ
