Του Παναγιώτη Κανδρή,
Μικρός άκουγα ότι υπάρχουν κάποια μέρη που σου εκπέμπουν μια περίεργη ενέργεια, χώροι με δυναμική που σε κυριεύουν. Δεν το πίστευα, μάλιστα γέλαγα μέχρι που επισκέφτηκα για πρώτη φορά τα Καλάβρυτα, τον τόπο που γεννήθηκε ο παππούς μου, τις ρίζες πολλών από εμάς. Τα Καλάβρυτα αποτελούν έναν μαγευτικό τόπο για χειμερινές, και όχι μόνο, εξορμήσεις. Στην κορυφή αυτής της γραφικής κωμόπολης φαίνεται ένας τεράστιος λευκός σταυρός. Η εικόνα του σε καθηλώνει ακόμα και αν δεν ξέρεις τα μαρτυρικά γεγονότα που έλαβαν χώρα σε αυτόν τον τόπο. Ξεπερνούν την ανθρώπινη λογική και επιβεβαιώνουν πανηγυρικά την καταγωγή του ανθρώπου.
Το 1943, κατά τα μέσα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της τριπλής κατοχής στην Ελλάδα, κυριαρχούσαν στην αντίσταση αντάρτικες ομάδες, η πιο γνωστή ήταν το ΕΑΜ, με στρατιωτικό σώμα τον θρυλικό ΕΛΑΣ, έχοντας αρχηγό τον αμφιλεγόμενο Άρη Βελουχιώτη, που είτε λατρεύτηκε υπερβολικά είτε μισήθηκε θανάσιμα μέχρι και σήμερα. Ο ΕΛΑΣ, σε μια ακόμα επίθεση κατά του κατακτητή, συνέλαβε και εκτέλεσε 81 Ναζί στρατιώτες. Αυτό οδήγησε σε έντονη αμηχανία και ταπείνωση το γερμανικό στρατηγείο της Πελοποννήσου.
Πράγματι, στις 13 Δεκεμβρίου, τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής κάλεσαν όλο τον ανδρικό πληθυσμό στην πλατεία, αφού έδωσαν εντολή να έχουν μαζί τους μόνο μια κουβέρτα και ψωμί για την ημέρα αυτή. Για να πείσουν τους χωρικούς ότι δεν θα τους βλάψουν, έκαψαν μερικά σπίτια ανταρτών, ως ένδειξη ότι τα αντίποινα θα αφορούν μόνο εκείνους. Τα γυναικόπαιδα μεταφέρθηκαν στο δημοτικό σχολείο, όπου σήμερα αποτελεί ένα σπουδαίο μουσείο, που αποτυπώνει με τα εκθέματά του τα γεγονότα εκείνης της ημέρας. Κατά τις 12 το μεσημέρι, μια φωτοβολίδα τάραξε την ανησυχητική βουβή εκείνη μέρα και αμέσως με συνεχόμενες ριπές τα γερμανικά αυτόματα «έσπρωχναν» στον θάνατο τους δύσμοιρους Καλαβρυτινούς. 696 άνθρωποι εκτελέστηκαν σύμφωνα με απόρρητες γερμανικές επιστολές, ενώ 13 άνδρες κατάφεραν να γλιτώσουν, καθώς έπεσαν κάτω από τα πτώματα. Στο σχολείο, τα γυναικόπαιδα ήταν πανικοβλημένα, διότι εκτός από τον θάνατο των αγαπημένων τους, κινδύνευαν και από τις φλόγες που είχαν περικυκλώσει το κτίριο εξαιτίας της φωτιάς που άναψε ο κατακτητής.
Οι απόψεις για το πώς γλίτωσαν τα γυναικόπαιδα ακόμη και σήμερα διχάζουν, είτε περί ευαίσθητου αυστριακού στρατιωτικού είτε περί αδιάφορων Γερμανών στρατιωτών. Σίγουρο είναι ότι αν οι Γερμανοί ήθελαν να σκοτώσουν τα γυναικόπαιδα, θα το έκαναν. Το γεγονός ότι τους άφησαν να διαφύγουν για να θάψουν τους αγαπημένους τους γιους, παππούδες, πατεράδες και ξαδέρφους είναι η μεγαλύτερη τιμωρία και η σαδιστικότερη πρακτική αυτών των δυνάμεων. Η άποψη ότι οι πιο γενναίοι και άτυχοι ήταν τελικά οι επιζώντες κυριαρχεί μέχρι και σήμερα στα Καλαβρυτοχώρια. Το νεκροταφείο απέναντι από το μνημείο που εκτελέστηκαν οι αθώοι αυτοί άνθρωποι δημιουργήθηκε από τους συγγενείς, καθώς έψαχναν μέρος επί τόπου για να θάψουν και να τιμήσουν τους νεκρούς τους.
Αν δεν γινόταν αυτή η φρικιαστική πράξη, θα συναντούσαμε πολλούς από αυτούς σήμερα στα γραφικά καφέ των Καλαβρύτων μάλλον σαν συνταξιούχους να διηγούνται μια ζωή γεμάτη με χαρούμενες και λυπητερές στιγμές. Δυστυχώς, αυτές οι στιγμές περιορίστηκαν τη φρικιαστική 13η Δεκεμβρίου του 1943. Ο Γερμανός πρόεδρος επισκέφτηκε στις αρχές του 21ου αιώνα τα Καλάβρυτα, χωρίς, όμως, να αναγνωρίσει ότι οι πράξεις αυτές ανήκουν στην ευθύνη της γερμανικής κυβέρνησης. Τα δεκάδες γερμανικά σχολεία που επισκέπτονται κάθε χρόνο το τοπίο είναι η καλύτερη απόδοση τιμής και αναγνώρισης της πιο βάρβαρης πράξης των Γερμανών εκείνη τη φρικιαστική τετραετία. Σε γιορτές, εκδηλώσεις, αλλά και απλές μέρες ο σιωπηλός πόνος σκεπάζει την πόλη και θυμίζει κάθε στιγμή εκείνα τα γεγονότα, όπως το ρολόι της εκκλησίας στην κεντρική πλατεία, που έχει σταματήσει την ώρα της καταστροφής. Η επίσκεψη στο μουσείο είναι απαραίτητη, καθώς μόνο μέσω της μνήμης μπορούμε να αποκτήσουμε αντίσταση και αποστροφή σε τέτοιες τάσεις και ιδεολογίες που ξανακάνουν εμφανή την παρουσία τους δυναμικά στην Ευρώπη, επαναφέροντας αιματηρές στιγμές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Sansimera.gr, Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Διαθέσιμο εδώ
- ethnos.gr, Ολοκαύτωμα Καλάβρυτα: «Ζωντανή» η βαρβαρότητα 75 χρόνια μετά. Διαθέσιμο εδώ
