Της Χάρις Λιάτσου,
Τα τέλη Αυγούστου, είναι ο καιρός που οι περισσότεροι άνθρωποι προετοιμάζονται για την επιστροφή τους στην χειμερινή ρουτίνα, ωστόσο υπάρχουν και άνθρωποι που ρισκάρουν την ζωή τους για να φύγουν από την χώρα τους. Δυστυχώς, αν και η προσφυγική κρίση του 2015 ήταν ένα σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό πλήγμα για την ευρωπαϊκή κοινωνία, η ιστορία επαναλαμβάνεται. Με τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο να βρίσκεται σε εξέλιξη, οι Ουκρανοί, πρόσφυγες έχουν ξεπεράσει τα τέσσερα εκατομμύρια, με 60.000 να έχουν μετακινηθεί από την Ουκρανία στην Ουγγαρία. Ακόμη, τον τελευταίο χρόνο έχει εμφανιστεί σημαντικό κύμα μετακινήσεων δια της Μάγχης προς την Βρετανία, με την οικονομική βοήθεια της οποίας τελικά εγκαταστάθηκαν στην Ρουάντα. Τι κάνουν, λοιπόν, τα όργανα της Ευρώπης για να προστατεύσουν τα δικαιώματα και ουσιαστικά τις ζωές των εκατομμύρια προσφύγων;
Η Ευρώπη είναι γνωστή για τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα της και την ειρηνική αντιμετώπιση των περισσότερων προβλημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες είναι διατεθειμένες να υποστηρίξουν τον τίτλο της χώρας υποδοχής. Πολλές φορές οι πρόσφυγες δυσκολεύονται να καλύψουν τις βιοτικές τους ανάγκες στην χώρα υποδοχής, καθώς τους αρνούνται την δωρεάν παροχή τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης. Επιπλέον, γίνονται συχνά θύματα εκμετάλλευσης, αφού αντιμετωπίζονται ως κάτι λιγότερο από άνθρωποι. Μέσα σε ένα κλίμα ανασφάλειας και δισταγμού, οι πρόσφυγες καλούνται να προσαρμοστούν, με σχεδόν καμία βοήθεια, στις συνθήκες της χώρας υποδοχής. Γι’ αυτό είναι πρώτιστη υποχρέωση της χώρας αυτής η προστασία των δικαιωμάτων του πρόσφυγα.
Με κανόνα αυτή την σκέψη, το 1951, συνήφθη ίσως η πιο σημαντική σύμβαση για τους πρόσφυγες. Η Σύμβαση αυτή ονομάζεται Σύμβαση της Γενεύης για το καθεστώς των προσφύγων και έχει υπογραφεί από 145 κράτη-μέλη. Ορίζει την έννοια του πρόσφυγα, απαριθμεί τα δικαιώματά του, τις ελευθερίες του και τις υποχρεώσεις του, απαγορεύει την επιστροφή του πίσω στην χώρα προέλευσης και διευκρινίζει την κατηγορία ατόμων στα οποία δεν εφαρμόζονται οι όροι της Σύμβασης. Συναφής με την σύμβαση είναι και η οργάνωση του Ο.Η.Ε. που ονομάζεται Ύπατη Αρμοστεία. Η Ύπατη Αρμοστεία ιδρύθηκε με κύριο στόχο την αντιμετώπιση των πολυάριθμων προσφύγων με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Μάλιστα, το 1954 βραβεύτηκε με Νόμπελ Ειρήνης για τις τεράστιες προσπάθειες που κατέβαλε. Στην σημερινή εποχή, αυτή η οργάνωση λειτουργεί ως «επιτηρητής» των κρατών-μελών που έχουν συμφωνήσει με την Σύμβαση της Γενεύης για το καθεστώς των προσφύγων.
Άλλο ένα βήμα της Ευρώπης, συγκεκριμένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά τους πρόσφυγες είναι η ενδυνάμωση της πρακτικής του ασύλου (το άσυλο έχει σημαντική αξία για την ευρωπαϊκή ενοποίηση) και ο διαμοιρασμός της ευθύνης για την προστασία των δικαιωμάτων των προσφύγων. Αυτό το επιτυγχάνει μέσω του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου (ΚΕΣΑ). Για παράδειγμα, με το Eυρωπαϊκό Tαμείο Προσφύγων, που υπάγεται στο κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου (2008-2013), κατάφερε να συγκεντρώσει κονδύλια συνολικού ποσού 614 εκατομμύρια ευρώ. Με αυτό το ποσό χρηματοδότησε διεθνείς δράσεις μελών της Ε.Ε. για κατασκευή υποδομών διαμονής των προσφύγων, παροχή ιατρικών βοηθειών, συμμετοχή στην παιδεία και στον πολιτικό βίο της χώρας υποδοχής και σε γενικότερο σύνολο οργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης, ενίσχυση για την διεξαγωγή ερευνών και την συγκέντρωση στατιστικών στοιχείων σχετικά με την χώρα υποδοχής, την χώρα προέλευσης και το σύστημα ασύλου.
Αυτές είναι κάποιες από τις οργανωμένες και ελεγχόμενες από την εκάστοτε κυβέρνηση δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξίσου όμως αξιοσημείωτο ρόλο έχουν και οι μη-κυβερνητικές οργανώσεις που μάχονται για την προστασία των προσφύγων. Μια από αυτές τις οργανώσεις είναι η Refugee Action, η οποία ιδρύθηκε το 1981 και εδρεύει στην Αγγλία. Η πρώτη της δράση ήταν σε αρχικό στάδιο η προστασία προσφύγων από το Βιετνάμ και σε δεύτερο στάδιο η επιτυχής προώθησή τους στην Αγγλική κοινωνία. Η προστασία των δικαιωμάτων των προσφύγων έχει υψηλή ιεραρχική θέση στη λίστα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γενικότερα της Γηραιάς Ηπείρου. Φυσικά, πάντα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης, κάτι το οποίο φαίνεται και από τα ανεξέλεγκτα κύματα προσφύγων ανά τακτά χρονικά διαστήματα στην Ευρώπη. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία και η Ελλάδα δέχονται και φροντίζουν καθημερινά πρόσφυγες οι οποίοι αναζητούν την ευκαιρία σε ειρήνη. Αυτή η τακτική είναι αναγκαίο να γίνει παράδειγμα προς μίμηση και για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αν η Ευρώπη επιθυμεί να υπάρχει στην σκακιέρα της γεωπολιτικής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- European Union Agency for Fundamental Rights (EU body or agency). (2012, February 27). Τα θεμελιώδη δικαιώματα των μεταναστών που διαμένουν παράτυπα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Photo of Publications Office of the European Union. Retrieved September 4, 2022, διαθέσιμο εδώ
- United Nations High Commissioner for Refugees. (n.d.). The 1951 refugee convention. UNHCR. Retrieved September 4, 2022, διαθέσιμο εδώ
- Ευρωπαϊκή Ένωση: Ανεπαρκής η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Human Rights Watch. (2020, October 28). Retrieved September 4, 2022, διαθέσιμο εδώ
-
Τι προβλέπει η Σύμβαση της γενεύης για το καθεστώς των προσφύγων, Lawspot. (2017, November 16). Retrieved September 4, 2022, διαθέσιμο εδώ
