Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
14η Αυγούστου 2022: Μία μέρα σαν όλες τις άλλες; Σίγουρα όχι για το πλήρωμα του σκάφους του αμερικανικού λιμενικού σώματος, “Oliver Henry“. Μετά το πέρας της έρευνας για παράνομη αλιεία που διεξήγαγε στην ευρύτερη περιοχή του Νότιου Ειρηνικού για λογαριασμό του Κέντρου Θαλάσσιας Επιτήρησης, το οποίο εδράζεται στην πρωτεύουσα των Νήσων του Σολομώντα, Honiara, το σκάφος πραγματοποίησε κλήση ρουτίνας στις αρμόδιες αρχές των Νήσων, ζητώντας τη χορήγηση άδειας κατάπλου προς ανεφοδιασμό. Η απάντηση άργησε να δοθεί όχι μία, ούτε δύο ώρες, αλλά 6 ολόκληρες ημέρες. To σενάριο επαναλήφθηκε λίγες μέρες αργότερα με πρωταγωνιστή, αυτή τη φορά, το βρετανικό περιπολικό σκάφος, “HMS Spey”, που συμμετείχε στην ίδια ερευνητική αποστολή.
Σε ομιλία του σε εκδήλωση υποδοχής του αμερικανικού νοσοκομειακού πλοίου “USNS Mercy” που έλαβε χώρα στις 30 Αυγούστου στην Honiara, ο Πρωθυπουργός των Νήσων, Manasseh Sogavare, επιχείρησε να δικαιολογήσει τις ανωτέρω πρωτοφανείς καθυστερήσεις, αποδίδοντάς τες σε πλημμελή εκ μέρους των «επισκεπτών» τήρηση του κανονισμού και συγκεκριμένα σε εκπρόθεσμη κοινοποίηση των απαιτούμενων πληροφοριών. Διευκρίνισε, επιπλέον, ότι όσον αφορά στο αμερικανικό πλοίο, η άδεια παρασχέθηκε κανονικά στις 20 Αυγούστου, εντούτοις, ο κυβερνήτης του είχε ήδη αποφασίσει να αποπλεύσει για το λιμάνι της Παπούας Νέας Γουινέας, ενώ η διαδικασία έγκρισης για το βρετανικό ανεστάλη κατόπιν υποβολής ειδοποίησης από τη Βρετανική Ύπατη Αρμοστεία στο Γραφείο του Πρωθυπουργού, η οποία γνωστοποιούσε ότι δεν υφίστατο πλέον αίτημα εισόδου στη χώρα.
Όπως εξήγησε, αμφότερα τα ατυχή γεγονότα, κατέστησαν σαφές ότι συντρέχει ανάγκη αναθεώρησης της διαδικασίας έγκρισης εισόδου στους εθνικούς λιμένες. Προς τούτο, ζήτησε από όλους τους εταίρους να ακυρώσουν προσωρινά τις προγραμματισμένες επισκέψεις τους στα λιμάνια των Νήσων, μέχρις ότου δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες άμεσης ανταπόκρισης στα αιτήματά τους. Πέραν αυτού, ο Sogavare, εκδήλωσε την πρόθεση του να δημιουργήσει υποδομές, οι οποίες θα παρέχουν τη δυνατότητα αποτελεσματικής αστυνόμευσης των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών της χώρας.
Οι ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού αυτής της, μικρής σε πληθυσμό, πλην μεγάλου στρατηγικού και γεωπολιτικού ενδιαφέροντος, χώρας, αποτέλεσαν την επιβεβαίωση του χειρότερου φόβου των ΗΠΑ και της Αυστραλίας, ότι, δηλαδή, οι Νήσοι είναι δορυφόροι της Κίνας. Τα πρώτα «καμπανάκια κινδύνου» είχαν χτυπήσει το 2019, όταν οι Νήσοι διέρρηξαν τους διπλωματικούς δεσμούς με την Ταιβάν, το υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ, αυτοδιοικούμενο νησί, το οποίο η Κίνα δηλώνει κατηγορηματικά ότι της ανήκει. Τον Μάρτιο του 2022 ξεκίνησαν διμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ Πεκίνου και Νήσων για τη σύναψη αμυντικής συμφωνίας. Το διαρρεύσαν προσχέδιο προέβλεπε τη δυνατότητα προσάραξης κινεζικών πολεμικών πλοίων στους λιμένες των Νήσων και δανεισμού σωμάτων ασφαλείας προς εξασφάλιση της δημόσιας τάξης.
Ο σφοδρότερος επικριτής αυτής της συνεργασίας ήταν η Αυστραλία, η οποία συνδεόταν αμυντικά με τις Νήσους, ήδη από το 2017. Η Υπουργός Εξωτερικών, Marise Payne, είχε δηλώσει ότι η Αυστραλία σέβεται μεν το δικαίωμα της κυβέρνησης των Νήσων να λαμβάνει κυρίαρχα αποφάσεις, ωστόσο, είναι φανερά απογοητευμένη και διατηρεί επιφυλάξεις ως προς τη διαφάνεια της όλης διαδικασίας. Επιπλέον, ανακοίνωσε ότι η Αυστραλία επρόκειτο να ζητήσει περαιτέρω διευκρινίσεις αναφορικά με το περιεχόμενο και τους όρους της συμφωνίας, προκειμένου να ανατρέψει την πεποίθησή της για τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της. Επίσημοι εκπρόσωποι των ΗΠΑ, της Νέας Ζηλανδίας και της Ιαπωνίας έσπευσαν να εκφράσουν ότι συμμερίζονται τις ανησυχίες της Αυστραλίας.
Τα συμβαλλόμενα μέρη δεν επηρεάστηκαν από το εκρηκτικό κλίμα και προγραμμάτισαν να βάλουν επίσημα υπογραφές τον Φεβρουάριο, τη στιγμή που ο τέως Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, υπεύθυνος για ζητήματα Ανατολικής Ασίας και Ειρηνικού, Kurt Campbell, ξεκινούσε το ταξίδι για την προγραμματισμένη επίσκεψή του στις Νήσους του Σολομώντα, στα Νησιά Φίτζι και στην Παπούα Νέα Γουινέα, επ’ αφορμή των θυρανοιξίων της αμερικανικής πρεσβείας στην Honiara, η οποία παρέμενε κλειστή από το 1993.
Υπεραμυνόμενος της αξίας αυτής της νέας συμβατικής δέσμευσης, ο Sogavare απέκλεισε το ενδεχόμενο δημιουργίας κινεζικής στρατιωτικής βάσης στις Νήσους και εξήγησε ότι η συμφωνία θα ετίθετο σε εφαρμογή σε όλως εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου τα εθνικά σώματα ασφαλείας θα αδυνατούσαν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Η αλήθεια είναι ότι, η πάλαι ποτέ βρετανική αποικία, ταλανίζεται από κοινωνικές αναταραχές διαρκείας. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 εκδηλώνεται ένα από τα μεγαλύτερα πραξικοπήματα, μέσω του οποίου ανέρχεται, για πρώτη φορά το 2000, στην εξουσία ο νυν Πρωθυπουργός. Με τη χώρα να βρίσκεται στα όρια της οικονομικής και πολιτικής κατάρρευσης, ο Sogavare δέχεται τότε την εγκατάσταση στρατευμάτων από την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία στις Νήσους, ευελπιστώντας ότι θα κατορθώσουν να επαναφέρουν τη σταθερότητα.
Ο στόχος πράγματι επετεύχθη, ωστόσο, η αυστραλιανή διπλωματική και στρατιωτική αποστολή αποφάσισε να παρατείνει την παραμονή της στα Νησιά για 14 ολόκληρα έτη, αψηφώντας τις επίμονες εκκλήσεις του Πρωθυπουργού για άμεση απόσυρση. Το 2019, ο Sogavare ανανεώνει για μία ακόμη φορά τη θητεία του και προβαίνει στην ήδη αναφερθείσα ρήξη των διπλωματικών δεσμών με την Ταιβάν. Αυτή η κίνηση πυροδοτεί εκ νέου τη λαϊκή οργή, με την τελική έκρηξη να σημειώνεται το Νοέμβριο του 2021, οπότε διαδηλωτές καταστρέφουν ολοσχερώς την Chinatown που βρισκόταν εντός της πρωτεύουσας και επιχειρούν να πλήξουν την οικία του Πρωθυπουργού. Μετά από σχετικό αίτημα της κυβέρνησης των Νήσων, κλιμάκιο της αυστραλιανής αστυνομίας παρεμβαίνει και επιβάλει την τάξη.
Όπως καθίσταται σαφές, άμεσα θιγόμενη από την αμυντική συμφωνία είναι η Αυστραλία και έμμεσα οι Νήσοι και αυτό διότι αμφότερες οι χώρες έχουν ακουσίως λάβει τον ρόλο πιονιού σε μία στημένη παρτίδα. Από τη μία η Κίνα επιθυμεί να προσθέσει ένα επενδυτικό καταφύγιο στην αυτοκρατορία της, από την άλλη οι ΗΠΑ προσπαθούν με κάθε τρόπο να διατηρήσουν την πρωτοκαθεδρία τους στον Ειρηνικό. Δεδομένου του μεγέθους του διακυβεύματος, κανείς δεν δείχνει πρόθυμος να υποχωρήσει. Το μόνο που μένει, λοιπόν, είναι η επιλογή στρατοπέδου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Solomon Islands bans foreign navies from docking, in blow to U.S., U.K., The Washington Post, Διαθέσιμο εδώ
- Solomon Islands halts naval visits after US, UK ships denied entry, BBC, Διαθέσιμο εδώ
- Solomon Islands doesn’t answer US Coast Guard’s request for port visit, US says, CNN, Διαθέσιμο εδώ
- Solomon Islands to ban all foreign navy ships from ports pending new approval process, CNN, Διαθέσιμο εδώ
- Solomon Islands suspends all naval visits: US embassy, Al Jazeera, Διαθέσιμο εδώ
- Why is the Solomon Islands-China security pact causing alarm?, Al Jazeera, Διαθέσιμο εδώ
