Της Ισιδώρας Ανδρέου,
Κοιτώντας πίσω στον χρόνο, παρατηρούμε πως η διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων κρατεί από τα αρχαία ακόμη χρόνια, ήτοι από το 776 π.Χ. έως το 392 μ.Χ. Πρόκειται για τους σημαντικότερους αθλητικούς αγώνες μεταξύ αγωνιζομένων από τις ελληνικές πόλεις της αρχαίας Ελλάδας, η αξία των οποίων φτάνει μέχρι και σήμερα. Διεξάγονταν στην αρχαία Ολυμπία κάθε τέσσερα έτη, ενώ καταργήθηκαν το 392 μ.Χ. από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α΄, ο οποίος και τους κατήργησε οριστικά. Ήδη το 1896, οι αγώνες έγιναν διεθνείς και αναβίωσαν πλέον ως Ολυμπιακοί αγώνες ή ως θερινοί Ολυμπιακοί, ενώ από το 1924 λάμβαναν χώρα και χειμερινοί Ολυμπιακοί αγώνες.
Οι Ολυμπιακοί αγώνες ξεκίνησαν από τους αρχαίους Έλληνες έχοντας πανελλήνιο χαρακτήρα και έλαβαν τον ρόλο ενοποιητικού συμβόλου, αφού έως τότε οι αρχαίοι ζούσαν διαμοιρασμένοι σε έναν ευρύ γεωγραφικό χώρο, μη συγκροτώντας την έννοια του σημερινού όρου «κράτος». Στην ιστορική, λοιπόν, εποχή, οι Ολυμπιακοί αγώνες διεξάγονταν μετά το θερινό ηλιοστάσιο κάθε τέσσερα χρόνια, ενώ η τετραετία αυτή ονομαζόταν πενθετηρίς.
Σύμφωνα με τη μυθική παράδοση, κατά τη γέννηση του Δία, οι Ιδαίοι Δάκτυλοι κατέφτασαν από την Κρήτη στην Ήλιδα και έκαναν αγώνα δρόμου για το βρέφος Δία. Ο μεγαλύτερος από αυτούς, ο Ηρακλής, που δε συνάδει με τον ομώνυμο ήρωα, έβαλε τους αδερφούς του Παιωναίο, Επιμήδη, Ιάσιο και Ίδα να τρέξουν προς τιμήν του μικρού βρέφους και στο τέλος των αγώνων τους στεφάνωσε με ένα κλαδί αγριελιάς που είχε φέρει από τη χώρα των Υπερβορείων. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ιδαίος Ηρακλής ήταν εκείνος που έδωσε το όνομα Ολύμπια στους εν λόγω αγώνες. Σύμφωνα, βέβαια, με άλλο μύθο, στην τοποθεσία αυτή πάλεψε ο Ολύμπιος Δίας με τον Κρόνο για την εξουσία στη γη και στο τέλος αυτής της μάχης διεξάχθηκαν οι πρώτοι ολυμπιακοί αγώνες προς τιμήν της έκβασης της μάχης και της νίκης του Θεού Δία.
Ανάμεσα στα αγωνίσματα του Πεντάθλου, μεταξύ άλλων όπως το τροχάδην, το άλμα, η πάλη και το ακόντιο ήτανε και η δισκοβολία. Όπως παρατηρούμε και από το άγαλμα, οι αθλητές του πεντάθλου ήταν φημισμένοι για την καλαισθησία του αρμονικά πλασμένου σώματός τους. Συγκεκριμένα, ο δισκοβόλος για τον οποίο κάνουμε λόγο αποτελεί ένα χάλκινο έργο του αρχαίου Έλληνα καλλιτέχνη Μύρωνα και χρονολογείται γύρω στο 450 π.Χ. Το άγαλμα, παρόλο που χαρακτηρίζεται από ελεύθερη κίνηση, διατηρεί κάποια αρχαϊκά στοιχεία, όπως είναι το δισδιάστατο, με κύρια όψη τη μπροστινή. Με απλά λόγια, δεν αναδύεται σε τρεις διαστάσεις αλλά σε μόνο δύο, τη μπροστινή και την πισινή του όψη.
Με το ένα χέρι τεταμένο και το άλλο λυγισμένο και ακουμπισμένο στο δεξί του πόδι δημιουργεί όχι απλώς ένα έρεισμα, ώστε να υπάρχει πλήρης στήριξη στο άγαλμα, αλλά και ένα τέλειο ημικύκλιο σχήμα, το οποίο συμβολίζει την απόλυτη αρμονία μεταξύ πνεύματος και σώματος. Σκοπός του έργου είναι η απόδοση μιας αντίθεσης τόσο αντιφατικής, που τη συναντάμε μονάχα σε πρωτότυπα έργα της αρχαίας Ελλάδας. Ο λόγος για την εξαιρετική απόδοση της κινησιολογίας του αγάλματος σε αντίθεση με το συγκεντρωμένο και ήρεμο πρόσωπο. Το έργο αποτελεί απόδειξη της απόλυτης αυτοσυγκέντρωσης του αθλητή, ο οποίος αγνοεί το κοινό γύρω του και αφοσιώνεται με απολυτότητα στο έργο του.
Ο χρόνος παγώνει από το χέρι του γλύπτη εκείνη ακριβώς τη στιγμή που ο δισκοβόλος λαμβάνει τη στάση εκκίνησης, κρατώντας πίσω και πάνω με το δεξί του χέρι τον κυκλικό δίσκο και με την αριστερή του παλάμη στερεωμένη στο δεξιό του γόνατο, σχηματίζοντας ένα ημικύκλιο, όχι, όμως, σε κράτηση αυτού, αλλά με τα δάχτυλα ανοιχτά απλώς ως στήριξη, δείχνοντας την ετοιμότητά του να ξεκινήσει την τριπλή περιστροφή γύρω από τον εαυτό του και να αποκτήσει την επαρκή δύναμη μέσω της στροφορμής, ώστε να εκτινάξει τον δίσκο.
Στόχος του έργου είναι να αναδείξει την ένταση της στιγμής σε απόλυτη αντίθεση με το γαλήνιο πρόσωπο του αθλητή, τονίζοντας και υπογραμμίζοντας με τον τρόπο αυτόν την απόλυτή του συγκέντρωση στο άθλημα. Οι μύες διαγράφονται έντονοι, τα δυνατά του πόδια και οι γάμπες είναι σμιλευμένοι με ευλαβική προσοχή, ενώ το αθλητικό ιδεώδες του καλού αθλητή αποδίδεται εδώ με μεγάλη ακρίβεια, αφού το έργο έχει λαξευτεί έτσι, ώστε να υπογραμμίζει το πολύ καλά γυμνασμένο σώμα με τους τετραγωνισμένους μύες του αθλητή. Η δραματική κινησιολογία, η οποία πηγάζει από την άκρη και τη δύναμη των χεριών φτάνοντας στα ακροδάχτυλα των ποδιών, τονίζει τον έντονο ρεαλισμό που ενυπάρχει στο άγαλμα και στηλιτεύει τη δυναμική αυτή στιγμή. Χάρη στον γλύπτη, έχουμε μία πλήρη εικόνα για τον ακριβή τρόπο ρίψης του δίσκου από τους αθλητές στα αρχαία χρόνια.
Είναι άξιο αναφοράς αλλά και αξιοθαύμαστο πώς τα εν λόγω αθλήματα έχουν επιβιώσει ανά τους αιώνες και διεξάγονται μέχρι και σήμερα στους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες. Αγωνίσματα που έχουν τις ρίζες τους πολύ βαθιά μέσα στον χρόνο έχουν διασωθεί και τιμώνται τη σήμερον ημέραν, ενώ έχουν πάει και ένα βήμα παραπέρα, αφού έχουν μετατραπεί σε πρωταθλήματα με έπαθλο όχι πια ένα κλαδί ελιάς, αλλά μεγάλα χρηματικά ποσά, αλλάζοντας με τον τρόπο αυτόν το νόημα του ευ αγωνίζεσθαι. Ο αθλητισμός υπήρξε πάντοτε κάτι μεγαλειώδες με έντονη σημαντικότητα τόσο για τους αρχαίους όσο και για τους σύγχρονους, με το ιδεώδες του καλού αθλητή να χαίρει πάντοτε το κύρος και το αξίωμα του αγωνιζομένου ως κάτι το υψηλό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η αρχαία και Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, greeklanguage.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Ο Δισκοβόλος του Μύρωνα: Ένα κλασικό αριστούργημα, lavart.gr, διαθέσιμο εδώ.
