Της Ιωάννας Μπινιάρη,
Ένα νέο ιστορικό μυθιστόρημα, απόλυτα συνυφασμένο με την επέτειο των 100 χρόνων από την καταστροφή της Σμύρνης, έρχεται από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, που αφηγείται τη ζωή στη Σμύρνη λίγο πριν την ώρα μηδέν, δηλαδή τη Μικρασιατική Καταστροφή που έλαβε χώρα στη Σμύρνη τον Σεπτέμβριο του 1922. Πρόκειται για το βιβλίο με τίτλο Γράμματα από τη Σμύρνη, το οποίο υπογράφει ο συγγραφέας και διδάκτωρ Ιστορίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Θάνος Κονδύλης.
Στην εν λόγω ιστορία αναβιώνει η ζωή μιας νεαρής γυναίκας, της γιατρού Πελαγίας Αντωνιάδη, η οποία ταξιδεύει στη σύγχρονη Σμύρνη, προκειμένου να εκπληρώσει την τελευταία επιθυμία της συνονόματης γιαγιάς της, να βρει εκεί τα γράμματα και το ημερολόγιό της, αλλά και το παλιό σπίτι της. Εκεί, η Πελαγία ανακαλύπτει λίγο λίγο ολόκληρη την πόλη της Σμύρνης, καταλαβαίνοντας επιτέλους τη σφοδρή αγάπη που ένιωθε η γιαγιά της για αυτήν την πόλη, που παλαιότερα τη χαρακτήρισαν ως το «Παρίσι της Ανατολής».
Όταν βρίσκει επιτέλους τα γράμματα της γιαγιάς της, αλλά και όταν η μοίρα με τα παιχνίδια της φέρνει στον δρόμο της Πελαγίας έναν παλιό καλό φίλο της γιαγιάς της, τότε η νεαρή γυναίκα αρχίζει να μαθαίνει από την αρχή την ιστορία της αγαπημένης της γιαγιάς. Ανακαλύπτει τον βαθύ έρωτα που μοιραζόταν με τον παππού της, τον στρατιωτικό γιατρό Αλέξανδρο Καλλέργη, αλλά και τα σαράντα κύματα από τα οποία πέρασε η σχέση τους πριν φτάσουν να παντρευτούν οι δύο ερωτευμένοι νέοι. Παράλληλα, η γιαγιά Πελαγία στα γράμματα και το ημερολόγιό της περιγράφει με γλαφυρότητα τη ζωή στη Σμύρνη, τα ήθη και τα έθιμα, αλλά και τις σχέσεις που διατηρούσαν τότε οι Έλληνες και οι Τούρκοι, ή μάλλον οι Ρωμιοί και Τούρκοι, που ζούσαν μονιασμένα.
Ώσπου φτάνει ο πόλεμος και αναταράσσει τα νερά και οι δύο φυλές γίνονται εχθροί, ενώ το όνειρο των εθνικιστών Οθωμανών να εκδιώξουν από την Τουρκία τους Έλληνες έχει ως αποτέλεσμα τη φωτιά και τον πόνο εκείνον τον τραγικό Σεπτέμβριο του 1922. Τότε ήταν που χιλιάδες Έλληνες ξεριζώθηκαν από τα πάτρια εδάφη τους, αποχωρίστηκαν τις οικογένειες και τα σπίτια τους, από πλούσιοι και αριστοκράτες έγιναν φτωχοί και, εν τέλει, έγιναν πρόσφυγες, περιτυλιγμένοι από τον στρόβιλο μίσους απέναντί τους. Ανάμεσα σε αυτούς και η Πελαγία, που φεύγει κυνηγημένη από τη Σμύρνη, έχοντας χάσει τα πάντα, ακόμα και τον αγαπημένο της, και φτάνει στην Αθήνα, όπου προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της και να σώσει ό,τι της απέμεινε πλέον από τη γεμάτη πίκρες ζωή της.
Ένα σημαντικό προσόν του εν λόγω μυθιστορήματος είναι ότι εμπλέκεται η Ιστορία με τα συναισθήματα, καθώς διατίθεται πλούσιο ιστορικό υλικό και εικόνες που όχι μόνο διδάσκουν τον αναγνώστη, αλλά και τον μεταφέρουν με ευκολία στην πιο όμορφη πόλη της Ανατολής που έζησε τον διωγμό, τον χαμό και έγινε η ίδια η κόλαση για εκείνους που έζησαν αυτήν την καταστροφή. Παρόλα αυτά, μπορεί να διαβαστεί με μία ανάσα, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και χωρίς να τον κουράζει με πληθώρα ιστορικών γεγονότων, παρά μόνο τα απολύτως απαραίτητα, για να μπορεί να μεταφερθεί κανείς σε εκείνη την εποχή. Άλλωστε, αυτό που κυριαρχεί, κατά κύριο λόγο, στις σελίδες του συγκεκριμένου αναγνώσματος είναι ο έρωτας, η αγάπη, αλλά και οι περιπέτειες που φέρνει η ζωή στο διάβα της και το πώς μπορεί κανείς να τις ξεπεράσει.
Κλείνοντας, λοιπόν, πρόκειται για ένα αξέχαστο ιστορικό και ερωτικό μυθιστόρημα, ιδανικό για τους θαυμαστές και φανατικούς αναγνώστες της λογοτεχνίας της Σμύρνης. Τα αρώματα της Σμύρνης από μια άλλη εποχή αναδίδονται σε κάθε σελίδα του βιβλίου, προξενώντας στον αναγνώστη περιέργεια, αλλά και λαχτάρα να μάθει ακόμα περισσότερα για αυτήν την πόλη, που συνιστά ένα αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνισμού και είναι ένα κομμάτι από τις ρίζες μας. Ο ιδανικός χαρακτήρας, μάλιστα, της ηρωίδας, που καταφέρνει να ξεπεράσει τα βάσανα και τις δυσκολίες, αποτελεί παράδειγμα για όλους μας, προσφέροντας, έτσι, συγκίνηση, αλλά και συμπόνοια για εκείνους τους ανθρώπους που υπέστησαν την προσφυγιά, τη βαρβαρότητα και την Καταστροφή.
