Του Παναγιώτη Σκόντζου,
Η Ιαπωνία, η οποία είναι η τρίτη ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη και αποτελεί μία σκληροπυρηνική «Δυτική» χώρα, μέσα σε ένα περίπλοκο και ασταθές γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, δεσμεύτηκε δια μέσω του πρωθυπουργού της, Fumio Kishida, να δώσει και να επενδύσει στην Αφρικανική ήπειρο, 30,1 δις δολάρια στην επόμενη τριετία (έως το 2025) πράττοντας ουσιαστικά μια ασυνήθιστη πρωτοβουλία, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ολοένα και αυξανόμενη κινεζική και ρωσική επιρροή.
Ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Fumio Kishida πριν μερικές ημέρες, κατά την Σύνοδο Κορυφής μεταξύ Ιαπωνίας-Αφρικής στην Τύνιδα της Τυνησίας, ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα δημοσίων και ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων ύψους άνω των 30 δις δολαρίων σε πολλές Αφρικανικές χώρες, προκειμένου να ελαττωθεί η Σινορωσική παρουσία στην ήπειρο. Επιπρόσθετα ο Kishida, ανακοίνωσε ότι η Ιαπωνία θα χρηματοδοτήσει έως και 5 δις δολάρια την Αφρικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα, προκειμένου να ενισχυθεί η παραγωγή τροφίμων καθώς επίσης και για να αυξηθούν παγκοσμίως οι προμήθειες σιτηρών λόγω της αυξημένης ζήτησης, που προέκυψε από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η συνεργασία μεταξύ Ιαπωνίας και Αφρικανικών χωρών δεν είναι πρωτάκουστη, ήδη από την προεδρία του Shinzo Abe, έχουν γίνει μικρά βήματα για την ανάπτυξη πεδίων συνεργασίας.
Η δύναμη της Ιαπωνίας στην Αφρική βρίσκεται αποκλειστικά στον οικονομικό και τεχνολογικό τομέα. Ιαπωνικοί κολοσσοί, όπως Toyota Tsusho (εμπορική εταιρία του ομίλου Toyota), Sony και Rakuten, δραστηριοποιούνται στην Αφρική και ευημερούν για δεκαετίες. Η Ιαπωνία παραμένει από τους σημαντικότερους παράγοντες τεχνολογικής ανάπτυξης στην Αφρική και αυτός παραμένει ο «άσσος στο μανίκι» της σε σχέση με άλλες χώρες που επιδιώκουν να εξαπλώσουν την επιρροή τους στην ήπειρο με έργα υποδομών (Κίνα) και εξοπλισμούς (Ρωσία). Επίσης, ηγείται στη χρηματοδότηση των start-ups, ενώ υπολογίζεται ότι οι start-ups με ιαπωνικά κεφάλαια στην Αφρική έχουν αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, κατά 46% από το 2015 μέχρι σήμερα, όμως, η βιωσημότητά τους παραμένει αμφίβολη μέχρι στιγμής, με τις περισσότερες εταιρίες να μην έχουν αντίστοιχη ανάπτυξη.
Η Ιαπωνία, βέβαια, δεν είναι φυσικά η μόνη υπερδύναμη που προσπαθεί να επεκτείνει την επιρροή της στην Αφρική. Είναι γνωστό ότι η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, έχει διεισδύσει τα τελευταία χρόνια σε σημαντικό βαθμό στην «Μαύρη ήπειρο» με την παρουσία και την επιρροή της, να ενισχύεται συνεχώς. Πρακτικά, μπορούμε να μιλήσουμε για μια νέα μορφή ιδιόμορφης αποικιοκρατίας. Την περασμένη δεκαετία περισσότερες από 18.000 νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνταν κάθε χρόνο, ως απόρροια των Κινεζικών επενδύσεων. Η Κίνα, ως η δεύτερη ισχυρότερη οικονομία στον πλανήτη, βλέπει διαρκώς το portfolio της ήπιας ισχύος της να αυξάνεται δραματικά.
Το υπερφιλόδοξο κινεζικό πρότζεκτ υποδομών “Belt and Road Initiative”, έχει ως στόχο να ενώσει την Κίνα με τη Μέση Ανατολή την Ευρώπη και την Αφρική, μέσω ενός νέου δρόμου του μεταξιού, κατα προσέγγιση, πάνω στον αντίστοιχο δρόμο της αρχαιότητας. Η Αφρική έχει λάβει τα πιο υπέρογκα κεφάλαια στο σχέδιο αυτό για την ανάπτυξη των υποδομών της. Βέβαια, τα κεφάλαια αυτά έχουν κατηγορηθεί ότι λειτουργούν ως “debt traps” (παγίδες χρέους), με απώτερο σκοπό η Κίνα να βάλει υπό τον οικονομικό ζυγό της τις Αφρικανικές χώρες που λαμβάνουν αυτά τα δάνεια. Είναι προφανές, λοιπόν, ότι οι ενέργειες του «Κινεζικού Δράκου» στην Αφρική, εγείρουν τα Δυτικά καμπανάκια και προκαλούν ανησυχία και πονοκέφαλο ιδίως δε στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Επιπλέον, η Ρωσία –στενή πλέον σύμμαχος της Κίνας και δεύτερη ισχυρότερη στρατιωτικά χώρα στον κόσμο– αναβαθμίζει και αυτή δυναμικά την παρουσία της στην Αφρικανική ήπειρο, ιδιαίτερα μετά από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία από τον Φεβρουάριο του 2022. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι περισσότερες σημαντικές αφρικανικές χώρες, κατά τη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που αφορούσε την αποπομπή της Ρωσικής Ομοσπονδίας από το Συμβούλιο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τον περασμένο Απρίλιο, είτε στήριξαν τη Ρωσία, είτε απείχαν από τη Συνεδρίαση. Κάπου εδώ πρέπει να επισημανθεί και η μεγάλη ανησυχία και απειλή της Δύσης, που είναι η «ανίερη συμμαχία» των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική). Ανέκαθεν, οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Αφρικής, εκτός από ιστορικό υπόβαθρο, δεδομένου ότι η Ρωσική Ομοσπονδία (και παλαιότερα η ΕΣΣΔ) δεν υπήρξε αποικιακή δύναμη, κατέστησε τις σχέσεις μεταξύ των δύο μερών από ουδέτερες έως και καλές.
Το φαινόμενο της γενικής ουδετερότητας και της απροθυμίας της πλειονότητας των Αφρικανικών χωρών να στηρίξουν τις Δυτικές ενέργειες, έχει ιστορικό υπόβαθρο, αφού πολλές από τις σημερινές σημαντικές χώρες του Δυτικού μπλοκ, υπήρξαν κατά το παρελθόν αποικιακές δυνάμεις στην Αφρικανική ήπειρο (Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, Βέλγιο, Ιταλία κ.λπ.) και, όπως είναι φυσικό, οι σχέσεις τους με τις πρώην μητροπόλεις τους, είναι αρκετά κακές πολλές φορές.
Επίσης, οι Αφρικανικές χώρες, μπορούμε να πούμε ότι θέλουν να εφαρμόσουν επί το πρακτέον το ρητό «ο εχθρός του εχθρού μου, είναι φίλος μου» (βλ. Δύση vs. Κίνα-Ρωσία) και έτσι να εκδικηθούν κατά κάποιο τρόπο την κατά αυτούς καταδυνάστευση τόσων χρόνων από τη Δύση. Μένει να δούμε αν τελικά το δυναμικό εγχείρημα της Ιαπωνίας θα επαναφέρει ξανά μια Δυτική ισχύ στην Αφρική και θα καταφέρει να μετριάσει την επιρροή των δύο μεγαλύτερων Δυτικών απειλών του πλανήτη…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Japan vows billions for Africa amid rising Chinese influence, Deutsche Welle, Διαθέσιμο εδώ
- Japan-Africa: A redefined partnership, Africa News, Διαθέσιμο εδώ
- Prince Michael of Liechtenstein, Don’t lose Africa, GIS Reports, Διαθέσιμο εδώ
