Του Αντώνη Ξυλόκοττα,
Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από υλική ευδαιμονία και ατομικισμό, οι ανθρώπινες σχέσεις χαρακτηρίζονται από ένα πνεύμα αδιαφορίας και μηδενικό ενδιαφέρον για τους συμπολίτες μας και τον συνάνθρωπο. Υπάρχει, άραγε, τρόπος να αλλάξουμε αυτήν την κατάσταση; Σε κάθε πρόβλημα, όπως και σε αυτό, υπάρχει λύση. Αυτή η λύση ακούει στον όρο εθελοντισμός.
Εθελοντισμός είναι μια άμισθη χρηματικά δράση που γίνεται με σκοπό την κοινωνική ευμάρεια. Ο εθελοντισμός μπορεί να εμφανίζεται με αρκετές μορφές, όλες με τον ίδιο στόχο. Υπάρχει οργανωμένος εθελοντισμός, παραδείγματος χάρη μεγάλες οργανώσεις, όπως η Greenpeace, ο Ερυθρός Σταυρός, καθώς και πιο μικρές ομάδες, συνήθως ανοργάνωτες, όπως μπορεί να είναι ένας σύλλογος ανθρώπων που βοηθούν στα συσσίτια της εκκλησίας και του δήμου. Σε όλες τις εθελοντικές οργανώσεις, ο στόχος είναι η επίλυση κάποιου κοινωνικού προβλήματος.
Με βάση τον σκοπό του εθελοντισμού γεννάται ένα σημαντικό ερώτημα. Γιατί να πρέπει ένας εθελοντικός φορέας να λύσει ένα κοινωνικό πρόβλημα; Για ποιον λόγο η κοινωνία στερείται άμεσων λύσεων σε τέτοια θέματα; Μάλιστα, εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι ο εθελοντισμός προσπαθεί να επιλύει καίρια προβλήματα με κέντρο το άτομο και την ίδια τη φύση του ανθρώπου. Κάθε πολιτικό σύστημα είναι πεπερασμένων πόρων και συγκεκριμένων δυνατοτήτων τόσων, που καμιά φορά το υποχρεώνουν να υποβιβάσει κάποιο πρόβλημα κάτω από άλλο. Αυτό είναι ένα κλασικό πρόβλημα προτεραιοτήτων που αναπόφευκτα συναντάμε στην πολιτική σκακιέρα.
Ακριβώς αυτός, όμως, είναι ο λόγος που υπάρχει ο εθελοντισμός, για να καλύψει ενδεχόμενα κενά της πολιτείας. Ωστόσο, αυτή η νοοτροπία δημιουργεί ένα άλλο πρόβλημα που οφείλεται σε κρατικούς φορείς. Κάποιες φορές, οι φορείς ξεχνούν ότι οι εθελοντές είναι εκεί για να στηρίζουν και να καλύπτουν κενά του κράτους και όχι για να λύνουν προβλήματα. Για παράδειγμα, δε μπορούμε να καταργήσουμε εντελώς τον θεσμό του πυροσβεστικού σώματος μόνο και μόνο γιατί υπάρχουν εθελοντές πυροσβέστες. Το πυροσβεστικό σώμα πρέπει να κάνει όσο καλύτερα μπορεί τη δουλειά του και όπου χρειάζεται η βοήθεια των εθελοντών, αν μπορεί, να προσφέρεται. Εύχομαι να έχω κάνει διακριτή τη διαχωριστική γραμμή στο μοναδικό πρόβλημα του εθελοντισμού.
Τι είναι, άραγε, αυτό που κάνει τόσους και τόσους ανθρώπους παγκοσμίως να θέλουν να ενταχθούν σε κάποια ομάδα εθελοντικής κοινωνικής δράσης; Τι πραγματικά προσφέρει ο εθελοντισμός στον δότη; Μπορεί από μια πρώτη ανάγνωση να φαίνεται ότι ο κερδισμένος στον εθελοντισμό είναι ο δέκτης, αλλά αυτό θα ήταν ένα μη ρεαλιστικό σενάριο, καθώς έτσι κανείς δε θα πήγαινε ως εθελοντής. Ο εθελοντής επενδύει τον χρόνο του και την ενέργειά του για να νιώθει ψυχικά ισορροπημένος και πράος. Από αυτό εισπράττει το αίσθημα της αισιοδοξίας που λείπει από πολύ κόσμο στις μέρες μας και έχει ξαναβρεί τον εαυτό του στον εθελοντισμό.
Όμως όχι! Τίποτα από αυτά που προανέφερα δεν είναι ο σκοπός του εθελοντή. Ο εθελοντής είναι ένα πράγμα. Ο εθελοντής είναι ένα πολύ μεγάλο ψώνιο, όπως λέμε στις μέρες μας. Επιτρέψτε μου να εξηγήσω. Το ψώνιο του εθελοντή είναι ότι βλέπει ένα πρόβλημα και θέλει να είναι στο επίκεντρο. Είναι «εγωιστής» και δε μπορεί να υπάρχει έξω από αυτό. Θέλει να λέει στους γύρω του, ή έστω στον εαυτό του, ότι εγώ βοήθησα να σωθεί ένας άνθρωπος από τη φωτιά, εγώ μας έσωσα από την οικολογική καταστροφή. Αυτό, λοιπόν, το ψώνιο είναι η πραγματική κινητήριος δύναμη. Μακάρι να ήμασταν όλοι έτσι. Δηλαδή, την προσωπική μας ευχαρίστηση να τη μετατρέπαμε σε ανιδιοτέλεια και κοινωνική πρόσφορα. Αυτό είναι το μεγαλύτερο προσόν του εθελοντή, ότι διοχετεύει την προσωπική του ευχαρίστηση προς όφελος του συνόλου.
Ο εθελοντισμός υπάρχει αιώνες ως θεσμός με διάφορες μορφές. Όμως σήμερα, υπάρχει πραγματική ανάγκη για τέτοιες δράσεις. Οι μέρες που ζούμε χαρακτηρίζονται από ιδιοτέλεια και ατομικισμό και ο εθελοντισμός πρεσβεύει το ακριβώς αντίθετο. Ο εθελοντισμός είναι εκεί για να μας θυμίσει πόσο σημαντικό είναι το ενδιαφέρον μας για τον συνάνθρωπο. Με συγχωρείτε, έκανα ένα λάθος. Ο εθελοντισμός δεν πρέπει να μας θυμίσει να αγαπάμε και να νοιαζόμαστε τον συνάνθρωπο. Πρέπει να μας το μάθει. Αν κάποιος επιλέξει να λειτουργεί ως εθελοντής, τα μαθήματα ανθρωπιάς που θα κερδίσει είναι αμέτρητα και ξεχωριστά. Σε μια κοινωνία όπου μάθαμε να είμαστε άτομα και όχι ομάδα. Πρέπει από μικροί να μάθουμε αξίες και ιδανικά, όπως ο εθελοντισμός, καθώς έτσι θα δημιουργηθούν αύριο πιο σωστές γενιές ανθρώπων και όχι ατόμων.
Κλείνοντας, θέλω να επισημάνω ξανά ότι ο εθελοντισμός δεν είναι για τους πλούσιους ή τους φτωχούς· δεν είναι για άνδρες, γυναίκες· δεν έχει ρατσισμό και κοινωνικές ανισότητες. Ο εθελοντισμός είναι αυτός που μηδενίζει τέτοιες κοινωνικές διακρίσεις και αντισταθμίζει την κοινωνική κατάπτωση. Ο εθελοντισμός είναι η ηλιαχτίδα ότι αυτός ο κόσμος έχει ελπίδες να γίνει καλύτερος.
Τέλος, θέλω να σου πω να γίνεις και εσύ εθελοντής με όποιον τρόπο. Ψάξε τι είναι αυτό που σου αρέσει και πρόσφερέ το χωρίς δεύτερη σκέψη. Φορείς που μπορείς να δραστηριοποιηθείς, πραγματικά αμέτρητοι. Γίνε εθελοντής σήμερα και βοήθα και εσύ να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο!
