Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Στη σύγχρονη εποχή, η άσκηση της πολιτικής δεν θα μπορούσε παρά να έχει επηρεαστεί από τη γενικότερη επιστημονική πρόοδο που αφορά και τις επιστήμες της διοίκησης και του μάρκετινγκ. Τα τελευταία χρόνια, προσεγγίζεται σε μεγάλο βαθμό από τη θεωρία το ότι τα πολιτικά κόμματα έρχονται πιο κοντά στον τρόπο με τον οποίο ενεργούν οι επιχειρήσεις. Αυτές οι θεωρήσεις, οι οποίες εμφορούνται από τα διδάγματα τόσο της διοίκησης όσο και της πολιτικής φιλοσοφίας, πιθανώς να μπορούν να δώσουν μια νέα ανάσα ζωής στον τρόπο λειτουργίας των κομμάτων, που συχνά σήμερα ακολουθούν παρωχημένα στρατηγικά μοντέλα και έχουν ανάγκη από έναν ουσιαστικό εκσυγχρονισμό.
Μια νέα μελέτη για αυτό το ζήτημα υπογράφει η Δέσποινα Κάντα, στο βιβλίο της Στρατηγικό management για πολιτικά κόμματα. Το πόνημα αυτό μπορείτε να το αναζητήσετε από τις Εκδόσεις Παπαζήση. Η συγγραφέας, Δέσποινα Κάντα, είναι πολιτική επιστήμων. Μετά από τις προπτυχιακές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πραγματοποίησε μεταπτυχιακά τόσο στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς όσο και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Δημοσίου Δικαίου, με αντικείμενο τη διοίκηση και τη διακυβέρνηση. Η εργασιακή της εμπειρία είναι ιδιαίτερα πλούσια στον τομέα της διοίκησης, αλλά και της πολιτικής, ενώ έχει υπάρξει και αρθρογράφος για πολιτικά και στρατηγικά θέματα, μεταξύ άλλων και στον δικό μας ιστότοπο, όπου ανέλαβε την Αρχισυνταξία του Πολιτικού από τον Νοέμβριο του 2019 έως και τον Φεβρουάριο του 2021. Ήταν, συνεπώς, ακόμη μεγαλύτερη χαρά όταν λάβαμε το βιβλίο της, πράγμα, όμως, που καθόλου δεν αφήσαμε να επηρεάσει την κρίση μας για το περιεχόμενο –ή τουλάχιστον προσπαθήσαμε.
Ο πρόλογος είναι πραγματικά επεξηγηματικός, ακόμη και για άτομα που δεν έχουν διαμορφωμένη εικόνα του ζητήματος, αλλά και δημιουργεί ενδιαφέρον για τη συνέχεια. Το γεγονός ότι τα πολιτικά κόμματα δείχνουν να δρουν ως προς τα ζητήματα management με αρκετά παλαιωμένες αντιλήψεις και πρακτικές, οι οποίες, τελικά, δεν ωφελούν ούτε τα ίδια αλλά ούτε και τον τελικό αποδέκτη/«καταναλωτή» του προϊόντος τους, με άλλα λόγια, τον πολίτη. Στόχος της Κάντα δεν είναι να παρέχει μια εργαλειοθήκη για ηγέτες κομμάτων που θα ήθελαν να διαχειριστούν το κόμμα τους όπως μια επιχείρηση για το προσωπικό τους όφελος. Το διακύβευμα είναι μεγαλύτερο από αυτό –η υιοθέτηση νέων πρακτικών, ο εκσυγχρονισμός της λειτουργίας των κομμάτων και η αποτελεσματικότερη διαχείριση, πρέπει να εμφορούνται από μια νέα πίστη σε αξίες και να βαίνουν στη συνολική ευημερία.
Μετά από αυτήν την εισαγωγή, το τρίτο κεφάλαιο μάς εισάγει στην έννοια της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας (ΔΟΠ). Πρόκειται, όπως εξηγεί η συγγραφέας, για ένα μοντέλο διοίκησης με βάση την ποιότητα σε όλα τα στάδια, που στοχεύει στο να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα, την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα ενός οργανισμού. Το μοντέλο αυτό έχει τέσσερις βασικές αρχές: μεγιστοποίηση των πλεονεκτημάτων, αποφυγή των λαθών, μέγιστη αξιοποίηση των ευκαιριών και περιορισμός των αδύναμων σημείων. Στο πλαίσιο της δημόσιας διοίκησης, παραδείγματα ΔΟΠ μπορούν να είναι οι απλουστεύσεις διαδικασιών, οι αξιολογήσεις με στόχο την αρμονικότερη λειτουργία του δημοσίου τομέα, αλλά και οι πάσης φύσεως βελτιώσεις των κειμένων διατάξεων που στοχεύουν σε πιο διαφανείς διαδικασίες. Στη συνέχεια του κεφαλαίου, πραγματοποιείται μια εφαρμογή της διοίκησης μέσω στόχων –ή αλλιώς, Management By Objectives, στα πολιτικά κόμματα. Η συγγραφέας θεωρεί ότι υπάρχουν εφαρμογές αυτής της θεωρίας στα κόμματα, καθώς πρόκειται για κατεξοχήν οργανισμούς που ποντάρουν σε μια καλή στοχοθεσία και στις κατάλληλες ενέργειες για την επίτευξη των στόχων τους. Ενδιαφέρον έχει ότι σε κάθε μοντέλο αναφέρονται στο τέλος και πρακτικά παραδείγματα, κυρίως από τον ελλαδικό χώρο.
Στη συνέχεια, η συγγραφέας συνδέει την έννοια του πολιτικού κόμματος με το στρατηγικό management. Στις σελίδες που ακολουθούν, ο έμπειρος ως προς τη διοίκηση αναγνώστης θα βρει γνωστά μοντέλα, όπως την ανάλυση SWOT, που αναφέρεται στα δυνατά και αδύναμα σημεία ενός οργανισμού, με στόχο να διαγνώσει πιθανές ευκαιρίες ή κινδύνους, τα οποία, όμως, τώρα παίρνουν τη θέση τους και στη διοίκηση των κομμάτων. Ιδιαίτερα βοηθητικά σε όλο το βιβλίο είναι οι πίνακες και τα διαγράμματα που επεξηγούν και αναλύουν τα μοντέλα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον κύκλο της πολιτικής, που παρουσιάζει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων εντός ενός πολιτικού οργανισμού. Μέσα και πάλι από άφθονα παραδείγματα και ένα εύστοχο υποκεφάλαιο για την ψηφιακή διακυβέρνηση, που τα τελευταία χρόνια γνώρισε απότομη άνθηση λόγω της πανδημίας, ο αναγνώστης βλέπει στην πράξη τη σύζευξη επιστημών διοίκησης και πολιτικής.
Παρόλα αυτά, το βιβλίο δεν σταματά σε πρακτικές συμβουλές και θεωρητικές πληροφορίες. Αντίθετα, η Κάντα δίνει ένα επίπεδο παραπάνω στην αναζήτησή της. Προβληματίζεται μέσα από την πολιτική φιλοσοφία και το παράδειγμα του μακιαβελισμού για τους στόχους της πολιτικής, ενώ, παράλληλα, δίνει την πρέπουσα έμφαση σε ζητήματα κουλτούρας και ανθρώπινων πόρων. Ουσιαστικά, είναι σε όλη την έκταση του βιβλίου συνεπής ως προς την αρχική της βούληση –να αναζητήσει μέσα στη διοικητική επιστήμη έναν δρόμο για μια πολιτική με καλύτερα αποτελέσματα για όλους τους κοινωνούς. Η διακειμενικότητα και η συνδυαστικότητα της σκέψης με την οποία έχει γραφτεί αυτό το πόνημα το καθιστά ξεχωριστό σε σχέση με άλλα της κατηγορίας του, για αυτό και είναι μια εξαιρετική προσθήκη στη βιβλιοθήκη όσων ασχολούνται τόσο με το μάνατζμεντ όσο και με την πολιτική επιστήμη.
