Της Σύλιας Δόσπρα,
Σε μεσαιωνικό, ή ακόμη χειρότερα, σε χιτλερικό καθεστώς θα λέγαμε πως βρίσκεται εδώ και χρόνια η περιοχή Xinjiang της Κίνας, όπου κατοικούν πάνω από ένα εκατομμύριο Ουϊγούροι (τουρκογενής εθνοτική ομάδα), οι οποίοι αντιμετωπίζουν σημαντικότατους περιορισμούς και ζουν υπό καθεστώς εκμετάλλευσης, επιβεβλημένο από το ίδιο το κράτος. Η περίπτωση των Ουϊγούρων της Xinjiang έχει απασχολήσει αρκετές φορές τα διεθνή μέσα στο παρελθόν. Αυτή τη φορά, όμως, το ζήτημα πήρε ιδιαίτερα μεγάλη έκταση εξαιτίας της επέμβασης ενός ειδικού του Ο.Η.Ε., ο οποίος συνέταξε μια έκθεση βασιζόμενη σε μαρτυρίες τόσο Ουϊγούρων όσο και άλλων εθνοτήτων που ζουν στην εν λόγω περιοχή.
Ο Tomoya Obokata, Ιάπωνας εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών, στην έκθεσή του καταγγέλλει πως η κινεζική εξουσία επιβάλλει στους Ουϊγούρους καθεστώς καταναγκαστικής εργασίας, η οποία αφορά, κυρίως, τον τομέα της γεωργίας και της μεταποιητικής βιομηχανίας. Ταυτόχρονα, αναφέρει πως γίνονται σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εις βάρος του συγκεκριμένου πληθυσμού, όχι μόνο στον εργασιακό τομέα, αλλά και στον οικογενειακό, αφού υπάρχουν αναφορές και μαρτυρίες μέχρι και για αναγκαστικές στειρώσεις. Ειδικότερα, η έκθεση του Obokata κάνει λόγο για την ίδρυση ορισμένων «κέντρων εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης», στα οποία κατατάσσει το κράτος τα μέλη του Ουϊγουρικού πληθυσμού, με σκοπό να μειώσει τον ριζοσπαστικό ισλαμισμό και να καταπολεμήσει την τρομοκρατία.
Αν κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν, θα συνειδητοποιήσουμε πως η συγκεκριμένη περιοχή ήταν ανέκαθεν θέατρο αιματηρών επιθέσεων και συγκρούσεων ακριβώς εξαιτίας της έντονης παρουσίας των Ουϊγούρων και άλλων μουσουλμανικών εθνοτήτων εκεί. Συγκεκριμένα, οι Ουϊγούροι ισλαμιστές και αυτονομιστές έχουν μπει πολλές φορές στο στόχαστρο των κινέζικων αρχών για επιθέσεις εναντίον αμάχων στην περιοχή. Χρησιμοποιώντας το επιχείρημα αυτό ως δικαιολογητική βάση, το κινεζικό κράτος θέσπισε το καθεστώς των εκπαιδευτικών κέντρων, προκειμένου να ελέγξει και να κατευνάσει την τρομοκρατική δραστηριότητα στην περιοχή και συνάμα να προσφέρει ευκαιρίες επαγγελματικής κατάρτισης και ανέλιξης στους πληθυσμούς αυτούς.
Μόνο που στην πραγματικότητα τα πράγματα δεν είναι έτσι όπως θέλει να τα παρουσιάζει η Κίνα, η οποία χάθηκε για ακόμη μια φορά στη μετάφραση, μετονομάζοντας την καταναγκαστική εργασία σε «πρόγραμμα επανεκπαίδευσης». Όπως αναφέρουν οι πηγές της έκθεσης του ειδικού, το συγκεκριμένο εγχείρημα μπορεί, ναι μεν, να δίνει ευκαιρίες εργασίας στις μουσουλμανικές μειονότητες και να βελτιώνει το εισόδημά τους, αλλά συγχρόνως, το εύρος της εξουσίας που ασκείται στους εργαζομένους αγγίζει τα όρια της δουλείας. Αναλυτικότερα, πολλές μαρτυρίες κάνουν λόγο για υπερβολική «επιτήρηση» των εργαζομένων, για περιορισμούς στις μετακινήσεις λόγω εγκλεισμού, για απειλές, για φυσική και σεξουαλική βία και για άλλης μορφής απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση. Μαζί με όλα αυτά, την ίδια στιγμή η Κίνα προχωρά και στα λεγόμενα προγράμματα «μείωσης της φτώχειας», μέσω των οποίων μεταφέρει εργατικό δυναμικό από τις μουσουλμανικές μειονότητες σε εργοστάσια άλλων περιοχών.
Προς υπεράσπιση της θέσης της, η Κίνα επικύρωσε δύο συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για καταναγκαστική εργασία πριν από έξι ημέρες, προσδοκώντας να βάλει τέλος στα όσα αποκαλύφθηκαν από την έρευνα. Η κίνηση «ματ» από πλευράς Κίνας έγινε για δύο λόγους. Αφενός, για να διαψεύσει μια από τις πιο επικριτικές εκθέσεις που έχουν δημοσιευτεί από τα Ηνωμένα Έθνη και αφετέρου, για να ημερεύσει τις αντιδράσεις της έρευνας του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Xinjiang που αναμένεται να διεξαχθεί αυτήν την εβδομάδα.
Όσες συμβάσεις, όμως, κι αν υπογράψει η Κίνα, το επιβαρυμμένο ιστορικό της στα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δη των εργασιακών θα την καθιστούν πάντα επιρρεπή και ύποπτη σε παραβάσεις. Πολλώ δε μάλλον στην περίπτωση των Ουϊγούρων, που έχει εγείρει την ευαισθησία των επιστημόνων παγκοσμίως. Συνδυαστικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι καταγγελίες εις βάρος της Κίνας, αλλά και των τεράστιων εμπορικών εταιρειών ένδυσης στην επικράτειά της για εργασιακή εκμετάλλευση είναι ένα φαινόμενο που κρατάει χρόνια. Η κατάσταση είναι εύθραυστη και το μέλλον των Ουϊγούρων αβέβαιο. Η διεθνής κοινότητα και τα Ηνωμένα Έθνη δεν πρέπει να εφησυχαστούν από τις δεσμεύσεις της Κίνας. Διαφορετικά, η σταδιακή «γενοκτονία των Ουϊγούρων» που προέβλεψαν οι Η.Π.Α. θα είναι ένα πολύ πιθανό σενάριο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ‘Reasonable to conclude’ forced labour in China: UN expert, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Καταδικαστική έκθεση ΟΗΕ για Κίνα: Επιβάλει «καταναγκαστική εργασία» στη Σιντζιάνγκ, Documento, διαθέσιμο εδώ
- Un Expert De L’onu Estime Que Le Xinjiang A Eté Soumis Au “Travail Forcé”, Le Matinal, διαθέσιμο
