Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Με τον όρο επισιτιστική κρίση εννοούμε την αδυναμία των ανθρώπων να καλύψουν τις ανάγκες τους σε τρόφιμα. Ως φαινόμενο μαστίζει τις υπανάπτυκτες χώρες, όπου δεν υπάρχει η διαθεσιμότητα των πόρων, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες του πληθυσμού. Η Ευρώπη πλέον αρχίζει να μαστίζεται και αυτή, όχι ελλείψει πόρων, αλλά λόγω των υψηλών τιμών της ενέργειας. Η Ευρωπαϊκή Επικράτεια πλέον αδυνατεί να παράξει μέχρι και λίπασμα για να το διαθέσει στις βιομηχανίες που το χρειάζονται. Η έλλειψη αυτή με την σειρά της πυροδοτεί τρομερές αναστατώσεις στον τομέα της γεωργίας, της φυτικής παραγωγής, καθώς και της βιομηχανίας τροφίμων.
Δυστυχώς, πολλά εργοστάσια παραγωγής λιπασμάτων έχουν ανακοινώσει είτε το κλείσιμο τους είτε την μείωση της παραγωγής τους, λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας. Πρόσφατα, μάλιστα, η μεγαλύτερη εταιρεία λιπασμάτων στον κόσμο, η Yara, με έδρα τη Νορβηγία, ανακοίνωσε την μείωση κατά 50% της παραγωγής ουρίας και αζωτούχων λιπασμάτων, με βάση την αμμωνία, επικαλούμενη τις υψηλές τιμές της απαιτούμενης ενέργειας. Στη Μεγάλη Βρετανία, η CF Fertilizers UK, το ισχυρότερο εργοστάσιο παραγωγής λιπασμάτων στη χώρα, δήλωσε ότι θα «διακόψει προσωρινά» την λειτουργία της μονάδας της στο Billingham. Προς τούτοις, μεγάλοι παραγωγοί λιπασμάτων στην Πολωνία ανακοίνωσαν ότι θα σταματήσουν τη λειτουργία τους νωρίτερα τον Αύγουστο, ελλείψει φθηνών ενεργειακών πόρων. Ο Timothy Njagi, ερευνητής στο Ινστιτούτο Αγροτικής Πολιτικής και Ανάπτυξης Tegemeo στην Κένυα, δήλωσε πως «οι τιμές των λιπασμάτων έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο 70% σε σχέση με πέρυσι. Το λίπασμα είναι διαθέσιμο σε τοπικό επίπεδο, αλλά είναι απρόσιτο για την πλειοψηφία των αγροτών. Ακόμη χειρότερα, πολλοί αγρότες γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να ανακτήσουν αυτό το κόστος».
Το λίπασμα αποτελεί ζωτικής σημασίας προϊόν. Με την χρήση του βελτιώνεται η ανάπτυξη και η παραγωγικότητα των φυτών, ενώ παράλληλα συντομεύει και την ωρίμανσή τους. Ταυτόχρονα, ενισχύει τη φυσική περιεκτικότητα του εδάφους σε ορισμένα χημικά στοιχεία είτε αναπληρώνει τις ποσότητες αυτών των στοιχείων που απορροφήθηκαν από φυτά προηγουμένων γενεών. Τα λιπάσματα εν γένει διακρίνονται σε οργανικά (περιέχουν άνθρακα στη σύνθεσή τους) και σε ανόργανα (δεν περιέχουν άνθρακα στη σύνθεσή τους). Ειδικά τα οργανικά λιπάσματα έχουν σημειώσει τεράστια αύξηση τιμών, καθώς, μέσα από την επεξεργασία τους, παράγεται διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο αποτελεί τεράστιο κομμάτι των βιομηχανιών που σχετίζονται εν γένει με τα τρόφιμα και την φαρμακευτική.
Πιο συγκεκριμένα, ο άνθρακας χρησιμοποιείται σε πληθώρα προϊόντων, των οποίων η έλλειψη από την αγορά, θα επηρεάσει κάθε καταναλωτή σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Πρωτίστως στην φαρμακευτική χρησιμοποιείται από τα αναβράζοντα δισκία βιταμινών, ενώ στη χημική βιομηχανία αξιοποιείται για την παραγωγή ουρίας, ανθρακικών και όξινων ανθρακικών αλάτων και σαλικυλικού νατρίου. Στα θερμοκήπια, το CO2 χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση βλαβερών ζωυφίων, αραχνών και ακάρεων, που είναι επιβλαβή για την παραγωγή των φυτικών προϊόντων. Ακόμη στον ιατρικό τομέα, το CO2 προστίθεται στο καθαρό οξυγόνο για την τόνωση της αναπνοής, μετά από επεισόδια άπνοιας και για να σταθεροποιηθεί η ισορροπία οξυγόνου-διοξειδίου στο αίμα.
Ειδικά στον τομέα της τεχνολογίας τροφίμων, τον οποίο πραγματευόμαστε σε αυτό το άρθρο, η χρήση του είναι απαραίτητη στην ζυθοποιεία και στην οινολογία καθώς χωρίς διοξείδιο δεν μπορούν να δημιουργηθούν και να κυκλοφορήσουν στην αγορά, ούτε μπύρες, ούτε σαμπάνιες, ούτε και αναψυκτικά. Επομένως, επηρεάζει ριζικά τον κλάδο των ποτών, και αντιστοίχως τα καταστήματα που εμπορεύονται τέτοιου είδους καταναλωτικά αγαθά. Η πιο σημαντική όμως εφαρμογή του είναι στον ξηρό πάγο. Η μεταφορά κάθε κατεψυγμένου προϊόντος ανά την υφήλιο απαιτεί την χρήση του ξηρού πάγου για την ασφαλή και υγιεινή συντήρησή του. Η μη χρήση του είναι επιβλαβής για την δημόσια υγεία συλλήβδην και η αύξηση των ενεργειακών δαπανών θα δημιουργήσει στις εταιρείες παραγωγής τεράστια ταλάντευση για το εάν και κατά πόσο θα συνεχίσουν να παράγουν προϊόντα μη επικερδή για την τσέπη τους.
Η πίεση που ασκείται στις σχετικές βιομηχανίες είναι τεράστια και απαιτούνται δραστικές και γρήγορες κινήσεις εκ μέρους της κάθε κυβέρνησης προκειμένου να αντιμετωπιστεί η προϊούσα καταστροφή. Από μεριάς της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πρότεινε την πρότεινε προσωρινή αναστολή των δασμών σε βασικά προϊόντα για την παραγωγή αζωτούχων λιπασμάτων. Η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, όπου οι εκπρόσωποι κάθε κράτους θα συζητήσουν διεξοδικά για τα σενάρια αποφυγής της ολικής καταστροφής.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως, ανεξαρτήτως της έκβασης του Ρωσοουκρανικού πολέμου, οι πολιτικές του Κρεμλίνου έχουν συνταράξει την ανθρωπότητα συνολικά, επιφέροντας χαώδεις συνέπειες. Η μετανάστευση των αστικών πληθυσμών, ο εκπατρισμός προς άλλα κράτη, και η γενικότερη φτωχοποίηση είναι ένα φαινόμενο που σίγουρα θα υπάρξει και θα φέρει ανασφάλεια σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε αυτή την φάση, είναι αδύνατο να προβλέψει την ποσότητα των οικονομικών μεταναστών προς το έδαφός της, πόσο μάλλον να μεριμνήσει για να την ομαλή ενσωμάτωση και απορρόφησή τους από την κοινωνία.
Η πείνα δυστυχώς σαν φαινόμενο δεν πρόκειται να εκλείψει. Σε ένα περιβάλλον παγκοσμιοποίησης η κίνηση του ενός παίκτη επηρεάζει τις κινήσεις όλων των υπολοίπων, καθώς το σύστημα είναι αλληλένδετο. Μακάρι να βρεθεί σύντομα μία συμβιβαστική λύση ανάμεσα στα κράτη και ο αλτρουισμός να υπερνικήσει τα φιλοχρήματα συμφέροντα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Beer shortages and pig pile-ups: Fertilizer crisis rattles European food chain, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- EU preparing for huge challenge of migration waves sparked by food crisis, euronews, διαθέσιμο εδώ
- Η ιστορική κρίση λιπασμάτων απειλεί την επισιτιστική ασφάλεια, Bloomberg, διαθέσιμο εδώ
