Του Χρήστου Παπαγεωργίου,
Στις 7 Αυγούστου, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ – EPP) Manfred Weber δήλωσε λακωνικά και κατανοητά πως: «Ενώ ο Putin ήθελε να διχάσει τη Δύση, κατάφερε να μας ενώσει πιο πολύ από ποτέ!». Αφορμή αυτής της δήλωσης στάθηκαν οι πρόσφατες θετικές εξελίξεις σχετικά με την ενίσχυση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ) με τη Φινλανδία και τη Σουηδία, ενόψει της ρωσικής εισβολής. Η παραπάνω διαπίστωση είναι βάσιμη, όμως αφήνει πολλά ερωτηματικά για τον ρόλο της Τουρκίας στην επερχόμενη ένταξη των δυο σκανδιναβικών χωρών, λαμβάνοντας υπόψιν ότι η γείτονα χώρα εναντιώθηκε στη συγκεκριμένη κίνηση, κατηγορώντας Φινλανδία και Σουηδία για επιβολή εμπάργκο όπλων στην Άγκυρα και την υποστήριξη οργανώσεων, που χαρακτηρίζονται από την ίδια ως τρομοκρατικές.
Με τις δυο σκανδιναβικές χώρες να συνορεύουν επικίνδυνα με τη Ρωσία, η οποία φαίνεται να προετοιμάζεται για την υιοθέτηση σοβιετικών ιμπεριαλιστικών πρακτικών, η προσχώρησή τους στη συμμαχία του ΝΑΤΟ ομοιάζει με «φως» στο αδιέξοδό της γεωπολιτικής τους θέσης. Παρόλα αυτά, στις 26/08, αξιωματούχοι από τις τρεις χώρες (Σουηδία, Φινλανδία, Τουρκία) συναντήθηκαν στην πόλη Vantaa κοντά στην πρωτεύουσα Ελσίνκι, προκειμένου να συζητήσουν σχετικά με τις ανησυχίες ασφαλείας, που έχει θέσει ως όρο η Τουρκία ώστε να επιτρέψει την ένταξη αυτήν, αλλά και τους στόχους και τα επόμενα βήματα όσον αφορά το Τριμερές Μνημόνιο που υπέγραψαν.
Προ ολίγων ημερών, συμπληρώθηκαν έξι μήνες από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ταυτόχρονα εορτάστηκαν τα 31 έτη από την ανεξαρτησία της χώρας από τη Σοβιετική Ένωση. Τους τελευταίους έξι μήνες, έχει ξεκινήσει μια συζήτηση η οποία έχει δικαιολογημένα αποκτήσει τεράστιες διαστάσεις, και αναφέρεται στην επόμενα μέρα για την Ευρώπη. Κάνοντας λοιπόν μια μικρή αναδρομή μερικούς μήνες πριν, αξίζει να θυμηθούμε το εξώφυλλο του περιοδικού TIME, το οποίο έφερε τον υπότιτλο “How Putin shattered Europe’s Dreams” («Πώς ο Putin γκρέμισε τα όνειρα της Ευρώπης»). Αν υπάρχει κάτι που σίγουρα γκρεμίστηκε, αυτό είναι η εμπιστοσύνη των πολιτών στους διεθνείς θεσμούς και οργανισμούς. Η αμφιβολία για τη σταθερότητα του διεθνούς δικαίου, το οποίο φαινομενικά μετατράπηκε σε «μπαλάκι» στα χέρια ενός σύγχρονου ηγέτη με σοβιετικές βλέψεις, βρήκε πρόσφορο έδαφος και τα καταστροφολογικά σενάρια κατέκτησαν περίοπτη θέση στην καθημερινή μας ενημέρωση.
Η Ευρώπη, τελικά, βγαίνει κερδισμένη; Ενδυναμώνεται μέσα στην αδυναμία της να χαλιναγωγήσει τον επεκτατισμό; Το ερώτημα αυτό δυστυχώς είναι δύσκολο να απαντηθεί, δεδομένης της μικρής χρονικής απόστασης μεταξύ εισβολής και σημερινής ημέρας. Το κατά πόσο κερδισμένη θα βγει η Ευρωπαϊκή Ένωση και κατ’ επέκταση η Ευρώπη, θα καταστεί ορατό με το πέρας του χρόνου. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την πίεση κάτω από την οποία βρίσκονται οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες καλούνται να επιλέξουν δυσβάστακτες εναλλακτικές λύσεις στα προβλήματα που ανακύπτουν, υπολογίζοντας μάλιστα το ακόμη πιο δυσβάστακτο (για τις ίδιες) πολιτικό κόστος. Η άνοδος του εθνικισμού και του ευρωσκεπτικισμού καθίσταται φανερή μέσα στα ίδια τα κράτη. Με την ηγέτιδα του γαλλικού ακροδεξιού κόμματος «Εθνική Συσπείρωση», Marin Le Pen, να έρχεται δεύτερη στις γαλλικές εθνικές εκλογές, και το επίσης ακροδεξιό ιταλικό κόμμα, Αδέλφια της Ιταλίας, να έρχεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις, δημιουργούνται εύλογα ερωτήματα για το μέλλον της δημοκρατίας.
Είναι, όμως, αλήθεια ότι, παρόλη την κρίση που προκάλεσε η εισβολή σε ένα κυρίαρχο κράτος, σε συνδυασμό με την καλπάζουσα και ασταμάτητη πανδημία, η Ευρώπη κατάφερε μέσα σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα να συνειδητοποιήσει ορισμένες παθογένειες που μακροπρόθεσμα θα μπορούσαν να αποβούν μοιραίες. Βασικότερη παθογένεια ήταν και εξακολουθεί να είναι η άμυνά της. Ενδεικτικά, θα αναφερθώ στο πασίγνωστο εξοπλιστικό πρόγραμμα της Γερμανίας, που αγγίζει τα 100 δις ευρώ. Επίσης, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να οικοδομήσουν ακόμη πιο ισχυρές και σταθερές σχέσεις μεταξύ τους, οργανωμένες απέναντι σε κοινούς εχθρούς. Όταν, βέβαια, αναφερόμαστε σε «κοινούς εχθρούς», δεν εννοούμε μόνο τις αντίπαλες χώρες με επεκτατικές τακτικές και προκλητικές προθέσεις, αλλά και ζητήματα του 21ου αιώνος, όπως τον ουτοπισμό και το «κυνήγι της ευτυχίας» σε έναν κόσμο που βάλλεται από αδιάλλακτες δυνάμεις.
Θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν στις τελευταίες δεκαετίες άλλαξε πραγματικά ο κόσμος. Αδιαμφισβήτητα, αναδύθηκαν νέες δυνάμεις που διεκδικούν υψηλές θέσεις στο διεθνές πολιτικό και οικονομικό σύστημα και η συνεργασία μεταξύ των χωρών προηγείται της στρατιωτικής εμπλοκής σε πολέμους. Δεν πρέπει, όμως, να λησμονείται το γεγονός ότι ο πόλεμος επέστρεψε στην Ευρώπη και δεν διαφαίνεται καμία προοπτική τερματισμού του. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα λεγόμενα του πρώην Πρωθυπουργού της Ρωσίας Dimitri Medvedev, ο οποίος σε πρόσφατη συνέντευξή του ανέφερε πως η Ρωσία δεν θα θέσει τέλος στον πόλεμο, ακόμη και αν η Ουκρανία εγκαταλείψει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Συγκεκριμένα, δήλωσε πως: «Η αποκήρυξη της ένταξής της στη βορειοατλαντική συμμαχία είναι τώρα ζωτικής σημασίας, αλλά δεν είναι πλέον επαρκής για να αποκατασταθεί η ειρήνη».
Όσον αφορά το ζήτημα της πανδημίας του κορωνοϊού, τον Φεβρουάριο του 2022 επετεύχθη ένας σημαντικός στόχος από την Ευρωπαϊκή Ένωση: πάνω από το 80% του ενηλίκου πληθυσμού της Ε.Ε. έχει εμβολιαστεί πλήρως κατά της COVID-19. Η Ε.Ε. εκπόνησε ένα υπεύθυνο σχέδιο σχετικά με τον εμβολιασμό και κατάφερε να παράγει τέσσερα αποτελεσματικά και ασφαλή εμβόλια για τη θωράκιση των ευπαθών και μη ομάδων. Για να στηρίξουν τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τις χώρες της Ε.Ε. κατά την ανάκαμψη από την οικονομική δυσπραγία που έχει προκαλέσει η πανδημία COVID-19, οι ηγέτες και οι ηγέτιδες της Ε.Ε. συμφώνησαν να καταρτίσουν σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη.
Η πανδημία της COVID-19 μπορεί να ανέτρεψε σχέδια και προκάλεσε μια έντονη οπισθοδρόμηση σε πολλούς τομείς, όμως μέσα στην κρίση η Ε.Ε. κατάφερε να ενισχυθεί σημαντικά, και να προετοιμαστεί για μια ενδεχόμενη επανάληψη ενός όμοιου σεναρίου. Μια ακόμη παθογένεια είναι η ενεργειακή κρίση. Η ενεργειακή κρίση είναι παρούσα και η Ε.Ε. θα πρέπει να επιδιώξει τη λήψη σωστών και όσο το δυνατόν λιγότερο επιβαρυντικών μέτρων. Αυτό φυσικά θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί, δεδομένης της μεγάλης εξάρτησης ευρωπαϊκών χωρών από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Καθώς η λέξη κρίση επαναλαμβάνεται συχνά τον τελευταίο καιρό, είτε πρόκειται για οικονομική, είτε για υγειονομική, είτε για πολεμική, η απάντηση φαίνεται να είναι η σωστή διαχείριση. Πάνω από όλα θα πρέπει να τοποθετηθεί η ευημερία των πολιτών, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως η ασφάλεια του κράτους θα τεθεί σε σοβαρό κίνδυνο. Ιδιαίτερα στην εποχή μας, όπου πάρα πολλά μέτωπα είναι ανοιχτά, και οι πληγές του παρελθόντος δεν έχουν ακόμη επουλωθεί, θα πρέπει τα κράτη να δράττονται των ευκαιριών που τους δίνονται, με ξεκάθαρο στόχο την επιβίωση και την ευδαιμονία. Παραμένει άγνωστο, βέβαια, το τι θα χρειαστεί να θυσιάσουν τα κράτη και η Ευρώπη στο σύνολό της, προκειμένου να αδράξουν τη μία ίσως ευκαιρία που θα τους «σώσει».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Φαβορί η ακροδεξιά στην Ιταλία, το Βήμα, διαθέσιμο εδώ
- ΝΑΤΟ: Τουρκία, Φινλανδία και Σουηδία συζητούν για τις ανησυχίες της Άγκυρας, naftemporiki, διαθέσιμο εδώ
