Της Λαμπρινής Μπάντου,
Κατά την περίοδο της πανδημίας covid-19, το streaming έφθασε σε πολύ υψηλά επίπεδα, καθώς πολλά άτομα ανά τον κόσμο περιορίστηκαν στα σπίτια τους, παρακολουθώντας σειρές ή ακούγοντας μουσική. Αυτή η τάση ενισχύθηκε και από το κλείσιμο πολλών κινηματογράφων, θεάτρων, εμπορικών κέντρων κ.λπ. Οι εταιρείες, όπως το Netflix, η Amazon, η Hulu και η Disney+ είδαν σημαντική αύξηση της κατανάλωσης βίντεο και ήχου. Για την παρακολούθηση όμως βίντεο μέσω streaming, επιστρατεύονται γιγαντιαία data centers (κέντρα δεδομένων) που λειτουργούν με ηλεκτρική ενέργεια, επιβαρύνοντας σημαντικά το περιβάλλον, όπως θα δούμε στην συνέχεια.
Τι είναι, λοιπόν, το streaming;
Πρόκειται για την συνεχή μετάδοση αρχείων video ή και ήχου μέσω διαδικτύου απευθείας από τον διακομιστή, που τα «φιλοξενεί» σε χρήστες, επιτρέποντάς τους να τα παρακολουθούν χωρίς να χρειάζεται να τα «κατεβάσουν» στον υπολογιστή ή άλλη συσκευή αναπαραγωγής. Μέσω streaming μπορούν να προβληθούν ταινίες, τηλεοπτικές εκπομπές, βίντεο στο YouTube και περιεχόμενο ζωντανής ροής (live streaming), το οποίο αποτελεί και την πιο κοινή χρήση περιεχομένου σε ροή.
Τι αντίκτυπο έχει το streaming στο περιβάλλον;
Μπορεί η digital ακρόαση και παρακολούθηση βίντεο στο διαδίκτυο (video streaming) να έχει θετικές συνέπειες, όπως την παραγωγή λιγότερου πλαστικού (συσκευασίες για βινύλια, CD κ.λπ.) λόγω του περιορισμού των φυσικών πωλήσεων, ωστόσο έχει και αρνητικές, όπως την εκπομπή αερίων θερμοκηπίου. Για την ακρόαση online μουσικής, καθώς και για την αποθήκευση ή και την επεξεργασία, χρησιμοποιούνται τεράστιες πηγές ενέργειας με αρνητικές συνέπειες για το περιβάλλον. Οι υπηρεσίες streaming από μεγάλες πλατφόρμες (π.χ. Netflix) τροφοδοτούνται από εγκαταστάσεις καύσης ορυκτών καυσίμων που μολύνουν το περιβάλλον, ενώ παράλληλα το streaming υψηλής ανάλυσης (High Definition – HD), καταναλώνει μέχρι και πέντε φορές περισσότερη ενέργεια. Όσον αφορά την πλατφόρμα Netflix, το 2020 απελευθέρωσε διοξείδιο του άνθρακα, που αναλογεί σε 2,7 δισεκατομμύρια μίλια ταξιδιού με αυτοκίνητο, όπως δήλωσε η επικεφαλής του τμήματος βιωσιμότητας, Emma Stewart.
Σύμφωνα με έρευνα, σε μια ώρα παρακολούθησης σειράς Netflix από έναν μόνο χρήστη, παράγονται 55-56 γραμμάρια CO2, ποσότητα που αντιστοιχεί σε περίπου 300 μέτρα οδήγησης αυτοκινήτου, ενώ οι συνδρομητές της σελίδας ξεπερνούν τις 6 δις ώρες παρακολούθησης συνολικά. Το μισό περίπου ποσοστό των εκπομπών προέρχεται από την ίδια την συσκευή που χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση, ενώ το υπόλοιπο από τα routers για το διαδίκτυο, με το ελάχιστο μέρος αυτών να προέρχονται από τα κέντρα δεδομένων απ’ όπου είναι αποθηκευμένες και στέλνονται οι ταινίες/σειρές κ.λπ. Αξίζει να σημειωθεί πως η παρακολούθηση της μεγαλύτερης ιστοσελίδας βίντεο του Διαδικτύου, το Youtube, έχει ως αποτέλεσμα την εκπομπή τόσο διοξειδίου του άνθρακα ετησίως (πάνω από 11 εκατ. Τόνους αερίων), που ξεπερνά σε μεγάλο βαθμό όσα αέρια παράγονται σε μια μόνο πόλη της Ευρώπης.
Πως συνδέεται, όμως, η παρακολούθηση streaming με την εκπομπή αερίων;
Η ολοένα και αυξανόμενη χρήση περιεχομένου ροής, αυξάνει την ανάγκη για αποθήκευση των δεδομένων. Έτσι, τα κέντρα δεδομένων χρησιμοποιούν περισσότερη ενέργεια για να αποθηκεύσουν τα εκατομμύρια αρχεία και να διατηρήσουν τους servers σε κανονικές θερμοκρασίες. Η αναπαραγωγή, λοιπόν, οπτικοακουστικού υλικού και τα κέντρα δεδομένων (data centers), όπου αυτά αποθηκεύονται, τροφοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από βλαβερά ορυκτά καύσιμα. Τροφοδοτούνται, δηλαδή, από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, καταναλώνοντας πολύ ενέργεια από την καύση γαιάνθρακα και φυσικού αερίου, εκπέμποντας, έτσι, αέρια θερμοκηπίου, με το πιο κοινό να είναι το διοξείδιο του άνθρακα.
Κάθε φορά, λοιπόν, που βλέπουμε μια ταινία/σειρά στις συσκευές μας, το αίτημα (η αναζήτηση) στέλνεται από τη συσκευή μας σε διάφορα δίκτυα μέσω υποβρύχιων οπτικών ινών σε κάποιο κέντρο δεδομένων. Μετά «επιστρέφει» πίσω σε χιλιάδες «κομμάτια», και ανασυντίθεται ως βίντεο που φτάνει στις συσκευές μας. Όσο καλύτερη η ανάλυση, τόσο μεγαλύτερη και η μεταφορά δεδομένων. Εδώ να σημειωθεί πως οι ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων 5G θα αυξήσουν την χρήση δεδομένων, γεγονός το οποίο θα συμβάλει αρνητικά την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τον συμβουλευτικό μηχανικό στο Leeds University, Ian Bitterlin. Επίσης, για την παρακολούθηση από μια συσκευή (laptop, smartphone, tablet etc.), απαιτείται σύνδεση με το διαδίκτυο, που σημαίνει κατανάλωση ρεύματος και κατ’ επέκταση περισσότερη παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου.
Με άλλα λόγια για την αναπαραγωγή ενός κομματιού από λήψη (downloading), απαιτείται λιγότερη ενέργεια απ’ ότι για την αναπαραγωγή με ροή, διότι στην ροή, παράγονται αέρια θερμοκηπίου ταυτόχρονα και από τον ακροατή και από τον Πάροχο Ψηφιακών Υπηρεσιών (DSP – Digital Signal Processor). Σύμφωνα με έκθεση του Spotify, ένα από τα μεγαλύτερα DSP παγκοσμίως, για την βιωσιμότητα το 2020, οι διακομιστές που χρησιμοποιούνται για την μετάδοση μουσικής μέσω streaming απαιτεί τόση ενέργεια, που παράγονται πάνω από 70.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως. Τα ποσά βέβαια είναι πολύ μεγαλύτερα αν συμπεριλάβουμε και άλλες πλατφόρμες ροής, όπως η Apple Music, η Amazon Music κ.α.
Το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση του game streaming, δηλαδή η σύνδεση σε παιχνίδια μέσω τρίτου υπολογιστή, όπου οι χρήστες έχουν πρόσβαση διαδικτυακά. Το πρόβλημα είναι ότι αντί οι χρήστες/παίκτες να διαθέτουν υπολογιστή υψηλής τεχνολογίας ή κονσόλα παιχνιδιών στο σπίτι, χρησιμοποιούν πλατφόρμες cloud παιχνιδιών, οι οποίες εκτελούν το λογισμικό από ένα απομακρυσμένο κέντρο δεδομένων. Όλα τα γραφικά και οι ήχοι μεταδίδονται σε τηλεόραση ή κινητή συσκευή μέσω Διαδικτύου, με αποτέλεσμα, το ίδιο το Διαδίκτυο να χρησιμοποιεί πολύ ενέργεια. «Το gaming που βασίζεται στο cloud είναι μακράν η πιο ενεργειακή μορφή παιχνιδιού μέσω του Διαδικτύου», όπως αναφέρει ο Evans Mills, ο οποίος ηγείται του έργου Green Gaming, στο Μπέρκλεϋ.
Βέβαια, την μεγαλύτερη επιτυχία σε περιεχόμενο βίντεο ροής αναγνωρίζει η εταιρεία Netflix. Κατά την διάρκεια των lockdown σε αρκετές χώρες, όπως για παράδειγμα στην Ιταλία και την Ισπανία, οι πρώτες εγκαταστάσεις της εφαρμογής του Netflix αυξήθηκαν κατά 57 τοις εκατό και 34 τοις εκατό, αντίστοιχα. Επιπλέον, το Netflix Party -μια επέκταση του προγράμματος περιήγησης Google Chrome που επιτρέπει στους χρήστες να συγχρονίζουν και να παρακολουθούν ταινίες στην πλατφόρμα μαζί-, κατέγραψε ένα κύμα εγκαταστάσεων από τον Φεβρουάριο του 2020, διπλασιάζοντας τον συνολικό αριθμό λήψεων που έχουν καταγραφεί από το 2017. Να σημειωθεί, πως και ορισμένοι παραδοσιακοί ραδιοτηλεοπτικοί φορείς εκμεταλλεύονται την περίοδο της πανδημίας για να ξεκινήσουν ένα διαδικτυακό κανάλι στις υπηρεσίες ροής τους για να επεκτείνουν την κάλυψη ειδήσεων (π.χ. ABC News).
Αξίζει να αναφερθεί, επίσης, πως οι περισσότερες μεγάλες εταιρείες προσπαθούν να κάνουν τα κέντρα δεδομένων τους ουδέτερα ως προς τον άνθρακα, επενδύοντας σε «πράσινα» έργα για την αντιστάθμιση των εκπομπών τους. Για παράδειγμα η εταιρεία Netflix στοχεύει στις μηδενικές εκπομπές CO2 μέχρι το τέλος του 2022, δηλαδή σε αυτές που προέρχονται από την παραγωγή των νέων ταινιών/σειρών, αλλά και των λειτουργιών της επιχείρησης. Προτρέπουν, επίσης, τους πελάτες να χρησιμοποιούν νέα προϊόντα και συσκευές φιλικές προς το περιβάλλον, ώστε να επιτευχθεί η βιωσιμότητα του περιβάλλοντος.
Επομένως, όσο περισσότερο «κάνουμε» streaming τόσο περισσότερο είναι το αντίκτυπο στο περιβάλλον και κατ’ επέκταση στην κλιματική αλλαγή. Η λήψη, λοιπόν, ενός τραγουδιού/βίντεο, το «κατέβασμα» δηλαδή στην συσκευή μας, παράγει εκπομπές άνθρακα μόνο μια φορά και όχι κάθε φορά, όπως γίνεται όταν «παίζει» το τραγούδι μέσω μορφής ροής (streaming). Επομένως, είναι προτιμότερο για το περιβάλλον να αγοράσει κάποιος ένα CD ή να «κατεβάσει» από το διαδίκτυο από το να ακούσει για παράδειγμα ένα τραγούδι πάνω από 20 φορές σε streaming. Με αυτόν τον τρόπο θα μειωθούν κατά πολύ οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και θα μειωθεί σημαντικά το περιβαλλοντικό κόστος από την κατανάλωση της μουσικής και βίντεο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Downloading Music Is Better for the Environment Than Streaming, loudwire.com, διαθέσιμο εδώ
- Online media streaming will benefit from the coronavirus pandemic, deloitte.com, διαθέσιμο εδώ
- Netflix και Youtube βλάπτουν σοβαρά το περιβάλλον, dikaiologitika.gr, διαθέσιμο εδώ
