Της Εμιλένας Πούπα,
Είναι συχνό το φαινόμενο σε διάφορους πολιτισμούς του κόσμου να παρουσιάζονται μύθοι σχετικοί με κατακλυσμούς και πλημμύρες, κατά τους οποίους οι θεοί τιμωρούν τους ανθρώπους, στέλνοντας στη γη μια φονική πλημμύρα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, τα οποία είναι αρκετά διαδεδομένα, αποτελούν ο κατακλυσμός του Νώε, σύμφωνα με τους Εβραίους και ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα, σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες. Πολύ πριν, όμως, από τη βιβλική αναφορά για τον κατακλυσμό του Νώε, έχει γίνει μνεία στη σουμεριακή μυθολογία, με τον λαό της Μεσοποταμίας να κάνει λόγο για τον μύθο της μεγάλης πλημμύρας.
Πιο συγκεκριμένα, ο μύθος του κατακλυσμού αποτελεί τον τελευταίο από τους τρεις βασικούς μύθους της σουμεριακής μυθολογίας. Δηλαδή, μετά τον μύθο του Ντουμουζί και της Ινάννα και τον μύθο της δημιουργίας, ακολουθεί ο μύθος του κατακλυσμού. Πρόκειται για έναν μύθο που επικεντρώνεται, όπως και κάθε μύθος περί πλημμύρας, στον θυμό των θεών και στην απόφασή τους να τιμωρήσουν και να εξαφανίσουν το ανθρώπινο είδος από τη γη. Στον σουμεριακό μύθο δεν είναι γνωστοί οι λόγοι για τους οποίους οι θεοί αποφάσισαν να τιμωρήσουν τους ανθρώπους, αλλά αυτό που είναι σημαντικό είναι το γεγονός ότι εμφανίζεται ένας θεός, με σκοπό να σώσει το ανθρώπινο γένος. Πρόκειται, λοιπόν, για τον θεό Enki, ο οποίος αποκάλυψε στον ιερέα-βασιλιά Ziusudra το μεγάλο και φονικό σχέδιο των θεών και ζήτησε τη βοήθειά του.
Με τη σειρά του, ο Ziusudra έφτιαξε ένα τεράστιο πλοίο ως σωτήριο μέσο για τα πλάσματα που κατοικούσαν στη γη. Επί 7 συνεχόμενες μέρες και νύχτες ο κατακλυσμός σάρωνε τη γη, μέχρι που ο βασιλιάς ανοίγει το παράθυρο και αντικρύζει το φως του ουρανού, προσκυνώντας μπροστά στον Θεό του Ήλιου, Utu. Η κατασκευή του Ziusudra ξεπέρασε επιτυχώς τον κατακλυσμό, που είχαν στείλει οι Θεοί. Στη συνέχεια, σύμφωνα πάντα με τις σωζόμενες πηγές, προσκύνησε γονατιστός τους Θεούς Anu, ο οποίος ήταν ο Θεός του ουρανού, και Enlil, ο οποίος ήταν ο αρχηγός όλων των Θεών. Οι δύο τελευταίοι δεν μπόρεσαν παρά μόνο να του προσφέρουν ως ανταμοιβή για την πράξη του την αθανασία.
Δυστυχώς, οι πηγές που αναφέρονται στην κατασκευή του πλοίου και, γενικότερα, στις λεπτομέρειες για την καταστροφική πλημμύρα δεν έχουν σωθεί, για αυτό και οι πληροφορίες είναι ελάχιστες. Αδιαμφησβήτητα, όμως, ο σουμεριακός μύθος του κατακλυσμού αποτελεί τον αρχαιότερο μύθο, στον οποίο γίνεται αναφορά σε ένα τέτοιο γεγονός. Ο μύθος του λαού της Μεσοποταμίας ξεκάθαρα παρουσιάζει ομοιότητες με τον βιβλικό μύθο για την κιβωτό του Νώε, που είναι μεν μια μεταγενέστερη αναφορά του σουμεριακού, αλλά, από την άλλη, είναι και ο πιο διαδεδομένος. Και στους δύο μύθους, οι Θεοί αποφασίζουν να στείλουν στη γη μια καταστροφική πλημμύρα και, με τη σειρά τους, έρχονται οι άνθρωποι εκείνοι που θα δημιουργούν το μεταφορικό μέσο που θα νικήσει την πλημμύρα και θα επιβιώσει. Έτσι, το ανθρώπινο είδος σώζεται από την τιμωρία των Θεών, δεν χάνεται, αλλά συνεχίζει να υπάρχει.
Μετά τον σουμεριακό λαό, ακολούθησαν και άλλοι πολιτισμοί ανά τον κόσμο που ενσωμάτωσαν στη μυθολογία τους μύθους με κεντρικό θέμα την επικείμενη καταστροφή του κόσμου από μια πλημμύρα σταλμένη από τους Θεούς. Εκτός από τη Βίβλο, αναφορές έχουν γίνει τόσο από ευρωπαϊκούς όσο και από ασιατικούς πολιτισμούς, όπως, για παράδειγμα, οι Σκανδιναβοί και οι Ινδοί. Ωστόσο, οι Σουμέριοι που κατοικούσαν στην περιοχή της Μεσοποταμίας από το 4000 π.Χ., έτσι καταλογίζονται στους αρχαιότερους πολιτισμούς, ήταν οι πρωτοπόροι των μύθων περί κατακλυσμού του κόσμου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hooke, Samuel Henry (2006), Μυθολογία της Μέσης Ανατολής, Εκδόσεις Γόρδιος, Αθήνα
- Ziusudra Mesopotamian mythology, Britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
