Του Αντώνη Ξυλόκοττα,
Η επιστήμη των υπολογιστών έχει εισέθλει πολλά χρόνια στη ζωή μας και πλέον έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι αυτής. Μέσα από αυτή γεννήθηκε ένας νέος κλάδος των δικτύων και των υπολογιστών, η τεχνίτη νοημοσύνη. Όμως, τι άραγε σημαίνει αυτό; Μπορεί στο άκουσμα «τεχνητή νοημοσύνη» να φανταζόμαστε ένα υπερεξελιγμένο ρομπότ, αλλά τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Η τεχνητή νοημοσύνη αναφέρεται στην ικανότητα μιας μηχανής να αναπαράγει τις γνωστικές λειτουργίες ενός ανθρώπου, όπως είναι η μάθηση, ο σχεδιασμός και η δημιουργικότητα.
Πώς φτάσαμε, όμως, μέχρι εδώ και τι ήταν αυτό που οδήγησε στη δημιουργία του κλάδου της τεχνητής νοημοσύνης; Η τεχνητή νοημοσύνη υπάρχει ήδη ως αρχική σκέψη από τα χρόνια του Αριστοτέλη. Αυτό μας δίνει να κατανοήσουμε ότι υπάρχει στις ανθρώπινες ανάγκες, η κατασκευή μιας μηχανής η οποία θα μπορεί να αναπαράγει μια απομίμηση της ανθρώπινης λογικής, με σκοπό την εξυπηρέτηση του ανθρώπου. Αυτή η ιδέα, φυσικά, δεν μπορούσε να επιτευχθεί στα χρόνια του Αριστοτέλη, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες δεν είναι απλά δυνατόν είναι και υλοποιήσιμη και μάλιστα η ανάπτυξή της γίνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Όπως προαναφέρθηκε, η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει τόσο αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, που πολλές φορές δεν μπορούμε να καταλάβουμε καν την ύπαρξή της. Για παράδειγμα, το GPS είναι μια μορφή τεχνητής νοημοσύνης. Όσο υπάρχει και μας δείχνει τον δρόμο, δεν υπάρχει πρόβλημα αλλά αν για κάποιο λόγο δεν μπορεί να λειτουργήσει, η απουσία του γίνεται αμέσως αισθητή.
Τι είναι, όμως, αυτό που θέλει πραγματικά να εξυπηρετήσει η τεχνητή νοημοσύνη; Οι εφαρμογές αμέτρητες σε κλάδους όπως οι μεταφορές (αυτόματη οδήγηση, συστήματα φαναριών και πλοήγησης), σε τομείς όμως η υγεία (διάγνωση μέσω εφαρμογών, χειρουργεία χωρίς την παρουσία γιατρών) και η λίστα μένει ατελείωτη. Ωστόσο, ο άμεσος σκοπός της τεχνητής νοημοσύνης είναι ένας: η ευκολία στη ζωή μας, ή πιο σωστά, η αυτοματοποίησή της. Ο σύγχρονος άνθρωπος μέσω αυτής έχει τη δυνατότητα να κάνει μικρές βαρετές δουλειές πλήρως αυτοματοποιημένες, κάποιες φορές ούτε με το πάτημα ενός κουμπιού. Αυτό μας δίνει περιθώρια για περισσότερο ελεύθερο χρόνο, καθώς και για να εστιάζουμε σε εργασίες που πραγματικά μας ευχαριστούν και νιώθουμε αποδοτικοί σε αυτές.
Ωστόσο, κανένα νόμισμα δεν έχει μόνο μια πλευρά. Οι μηχανές λύνουν αρκετά προβλήματα, αλλά δημιουργούν κάποια αλλά κυρίως ηθικού τύπου. Σε μια στιγμή εντελώς εκτός των πεπειραμένων εντολών, πώς μπορεί να ανταποκριθεί μια μηχανή σε θέματα που έχουν να κάνουν με μια έντονη συναισθηματική φόρτιση, όπως είναι θέματα υγείας, δικαιοσύνης ή ανθρώπινης ζωής; Τι αποτέλεσμα θα δώσουν στο τέλος; Αν σε ένα χειρουργείο με ένα ρομπότ στο οποίο πάει κάτι λάθος, ποιος θα φέρει την ευθύνη;
Επιπλέον, οι μηχανές δεν είναι πάντα σωστές στις διαγνώσεις του και θα παραπέμψω σε ένα παράδειγμα που θα μπορούσε να έχει αλλάξει τον ρου της ιστορίας: ο κύριος στην παρακάτω φωτογραφία είναι γνωστός και ως ο άνθρωπος που έσωσε τον κόσμο από πυρηνικό πόλεμο. Ο Στανισλάβ Γεβγκράφοβιτς Πετρόφ ήταν Ρώσος στρατιωτικός της Σοβιετικής πολεμικής αεροπορίας, ώσπου μια μέρα το 1983 απέτρεψε πυρηνική σύγκρουση μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και των Η.Π.Α. μετά από λανθασμένο συναγερμό του συστήματος ειδοποίησης πυρηνικής επίθεσης. Το περιστατικό έγινε γνωστό αρκετά χρόνια αργότερα.
Στις 26 Σεπτεμβρίου του 1983, ο Πετρόφ ασκώντας χρέη παρατηρητή στο κέντρο διοίκησης για την έγκαιρη προειδοποίηση πυρηνικής επίθεσης, είδε το σύστημα να του αναφέρει πως συνολικά 7 πύραυλοι εκτοξεύθηκαν από τις Η.Π.Α. και κατευθύνονταν προς τη Σοβιετική Ένωση. Ο Πετρόφ παρέμεινε ψύχραιμος και, αξιολογώντας την κατάσταση, αποφάσισε προς επρόκειτο για σφάλμα του συστήματος και δεν μεταβίβασε τον συναγερμό στους προϊσταμένους του. Η απόφαση του αυτή θεωρείται πως εμπόδισε μια πιθανή ανταποδοτική αντίδραση από τη Σοβιετική Ένωση με την εκτόξευση πυρηνικών πυραύλων προς τις Η.Π.Α. και τις υπόλοιπες χώρες του NATO, κάτι που θα οδηγούσε σε γενικευμένο πυρηνικό πόλεμο. Ο Πετρόφ αποφάσισε πως το σύστημα πρέπει να έκανε λάθος. Αργότερα, αποδείχθηκε πως είχε δίκιο, καθώς δεν υπήρχε κανένας πύραυλος που πλησίαζε και το σύστημα δυσλειτουργούσε.
Αυτό το γεγονός είναι ένα από τα καλυτέρα παραδείγματα για να καταλάβει κάποιος ότι χωρίς ανθρώπινη κριτική σκέψη και επίβλεψη οι μηχανές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε όλεθρο. Κατά συνέπεια, υπάρχουν αρκετές ενστάσεις σχετικά με την ηθική των μηχανών. Πρώτον, η ίδια η μηχανή δεν έχει θετική ή αρνητική φύση προς τον άνθρωπο. Για αυτόν τον προσδιορισμό, είναι απαραίτητη η χρήση του αντικειμένου από τον ίδιο τον άνθρωπο. Το ίδιο μηχάνημα που μπορεί να δίνει νέες λύσεις σε διάφορα καθημερινά προβλήματα, το ίδιο σε αλλά χέρια να καταστρέφει όλα όσα έφτιαξε. Αλλά για εμένα δεν είναι η ορθή χρήση των μηχανών το πραγματικό πρόβλημα, αλλά ένα έμμεσο αποτέλεσμά της. Αυτό, φυσικά, δεν είναι άλλο από την αποξένωση των ανθρώπων. Η τεχνητή νοημοσύνη ήρθε για να μας δώσει περισσότερο ελεύθερο χρόνο για εμάς και όχι για να μας κάνει να αφήσουμε τις ζωές μας σε αυτήν. Πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό, καθώς σιγά σιγά χάνουμε τη ζωή μας άμεσα ή, για να είμαι πιο ακριβής, παραχωρούμε τη ζωή μας σε μια μηχανή.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω ξανά ότι σκοπός των μηχανών είναι να μας κάνουν αρκετά πιο εύκολη τη ζωή μας, ώστε εμείς να μπορούμε να ασχοληθούμε με πράγματα ώστε να γίνεται καλύτερη η ζωή μας. Μπορεί πλέον να έχουμε αυτόματη σκούπα, που μας επιτρέπει να κερδίζουμε χρόνο για τις επαφές μέσα στην οικογένεια για παράδειγμα, ωστόσο αυτό δεν γίνεται στην πράξη. Γίνεται μια θεοποίηση των μηχανών και στρέφουμε την απόλυτη προσοχή μας σε αυτές. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο σφάλμα του ανθρώπου στη σχέση του με τις μηχανές και τους συνανθρώπους του.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι μηχανές είναι ένα εργαλείο για τον άνθρωπο και να μην μας κάνουν να ξεχνάμε ότι είμαστε άνθρωποι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τεχνητή νοημοσύνη, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη και πώς χρησιμοποιείται;, europarl.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Ο άνθρωπος που έσωσε τον κόσμο, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
