Της Ιωάννας Μπινιάρη,
«Σκοτωθήκαμε όλοι μας. Πάει τόσος καιρός, που το ξεχάσαμε».
Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από τον Αύγουστο του 2021, όταν με τρόμο η παγκόσμια κοινότητα αντίκρισε τους Ταλιμπάν να εισβάλουν ξανά στην Καμπούλ, στο Αφγανιστάν, σχεδόν 20 χρόνια μετά το απολυταρχικό καθεστώς που είχαν επιβάλει την περίοδο από το 1996 έως το 2001, στο παρόν άρθρο θα παρουσιαστεί το μυθιστόρημα Τα χελιδόνια της Καμπούλ. Το βιβλίο κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Καστανιώτη και το υπογράφει ο Αλγερινός συγγραφέας, Μοχάμεντ Μουλεσεχούλ, ο οποίος κρύβεται πίσω από το γυναικείο όνομα Γιασμίνα Χάντρα, καθώς αναγκάστηκε λόγω του εμφύλιου πολέμου στην Αλγερία να περάσει στην παρανομία ως συγγραφέας και να χρησιμοποιήσει γυναικείο ψευδώνυμο.
Πρόκειται για μια συγκλονιστική ιστορία που επικεντρώνεται στη ζωή δύο ζευγαριών που κατοικούν στην Καμπούλ, κάτω από το τρομοκρατικό καθεστώς των Ταλιμπάν. Ανάμεσα στα ερείπια του πολέμου, δύο άντρες και δύο γυναίκες ψάχνουν το νόημα της ζωής τους, το οποίο δείχνει να έχει χαθεί μέσα σε αυτήν την πόλη, όπου κυριαρχεί ο φόβος, η τυραννία και η φρίκη. Ένας δεσμοφύλακας παλεύει με τους δαίμονές του, στην προσπάθειά του να ανακαλύψει αν είναι σωστά όλα αυτά που συμβαίνουν στην πόλη του και μάχεται να υπομείνει την ανίατα άρρωστη σύζυγό του, την οποία ο ίδιος –σε αντίθεση με τους όμοιούς του– τη θεωρεί άνθρωπο και όχι ως κάτι προσβλητικό ή επονείδιστο, όπως αντιμετωπίζονταν τότε όλες οι γυναίκες.
Επίσης, μια δικηγόρος και πρώην αγωνίστρια για το γυναικείο ζήτημα, που της απαγορεύεται να ασκήσει το επάγγελμά της, προσπαθεί να υπομείνει τους εξευτελισμούς και τη δήμευση της ταυτότητάς της που της επιβλήθηκαν από τον σκοταδισμό, ενώ ο σύζυγός της, ένας ξεπεσμένος αστός, έχει σχεδόν χάσει τον εαυτό του μέσα σε αυτό το σμήνος τυράννων, όπου καραδοκεί το μίσος και ο θάνατος. Η μοίρα τα φέρνει έτσι, ώστε οι δρόμοι αυτών των τεσσάρων ατόμων να διασταυρωθούν και, μέσα σε ένα καθεστώς απόλυτης τρομοκρατίας, να ξεπροβάλλει με έναν τραγικό και γλυκόπικρο τρόπο μια αχτίδα φωτός που φέρνει μαζί της την αγάπη και την ελευθερία.
Μέσα σε αυτή τη μουσουλμανική κοινωνία, όπου καταπατώνται σφοδρά τα ανθρώπινα δικαιώματα και επικρατεί ο τρόμος, τα ιδανικά βουλιάζουν και έχει χαθεί η ζωντάνια και η χαρά. Ακόμη, είναι ανύπαρκτη κάθε λογής ευκαιρία μόρφωσης και διασκέδασης, καθώς οι βιβλιοθήκες έχουν καταστραφεί, οι τέχνες έχουν απαγορευτεί και καμία μουσική δεν ηχεί πλέον στην Καμπούλ. Μάλιστα, ακόμη και ένας ρομαντικός περίπατος μεταξύ ενός ζευγαριού είναι αδύνατος, αφού ο κίνδυνος καραδοκεί σε κάθε μονοπάτι και η βίαιη εξουσία δεν κάνει διακρίσεις. Οι γυναίκες κρύβονται πίσω από το τσαντόρ, έναν χιτώνα που τις καλύπτει ολοκληρωτικά από την κορυφή έως τα νύχια, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να απαρνηθούν το όνομά τους, το σχήμα του προσώπου τους, την προσωπικότητά τους και, εν τέλει, να βυθιστούν στη μιζέρια και την κατάθλιψη.
Παρόλα αυτά, έρχεται η στιγμή μέσα σε αυτήν την ιστορία, που η ματαιότητα και η μελαγχολία δίνουν τη θέση τους στην ελπίδα και την ευτυχία, καθώς, τελικά, δίνεται το ηχηρό μήνυμα ότι ο έρωτας μπορεί –περισσότερο από το καθετί– να αλλάξει βαθιά τις καρδιές των ανθρώπων και να τους προσφέρει σταγόνες χαράς. Φτάνει η ώρα που πραγματοποιείται η σπουδαιότερη επανάσταση από όλες, αυτή της ψυχής, που δεν μπορεί να υπομείνει άλλο την προσβολή και τον πόλεμο και αποφασίζει να μην υποκύψει στη λογική, ώστε να νιώσει επιτέλους την ευτυχία και την αναγέννηση της καρδιάς που φέρνει ο έρωτας.
Εν τέλει, σε αυτό το συγκλονιστικό μυθιστόρημα, που έχει μεταφερθεί και στον κινηματογράφο ως anime ταινία, όχι μόνο αποτυπώνεται το απολυταρχικό και τρομοκρατικό καθεστώς των Ταλιμπάν, αλλά, συγχρόνως, εξυμνείται η γυναίκα που είναι «εξαφανισμένη» σωματικά και πνευματικά και βιώνει την απόλυτη εξουσία στη ζωή της από τις τότε επιβαλλόμενες συντηρητικές και μισογυνίστικες ιδεολογίες. Μέσα σε αυτό το έθνος, που έχει παραδοθεί στην προπαγάνδα του κλήρου, στη βαρβαρότητα των δημοσίων εκτελέσεων και στην τυραννία του θρησκευτικού φανατισμού, ο κάθε άνθρωπος αναζητεί τη χαμένη του αξιοπρέπεια και ψάχνει απεγνωσμένα να βρει τον εαυτό του κάτω από τον υποταγμένο γκρι ουρανό της Καμπούλ, όπου κάθε ίχνος ελευθερίας στους δρόμους έχει σβηστεί από τον καυτό άνεμο της βίας και του μίσους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- «Τα χελιδόνια της Καμπούλ», kastaniotis.com, διαθέσιμο εδώ
