Της Ειρήνης Διακρούση,
Η φράση αυτή στην πρωτότυπη εκδοχή της: “You’re not ugly, you’re just broke”· είναι μια φράση που παρατηρούμε συχνά στα κοινωνικά δίκτυα, συνήθως σε δημοσιεύματα στο Instagram, συνοδευόμενα από δύο φωτογραφίες κάποιου συμβατικά όμορφου διάσημου προσώπου, μία πριν τις εικαζόμενες πλαστικές και μία μετά. Όλο αυτό συνοδεύεται από μια δριμύτατη κριτική στην περιγραφή και στα σχόλια με κύριο επιχείρημα πως διαμορφώνουν μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς και διαδίδουν την κουλτούρα των πλαστικών επεμβάσεων. Είναι, όμως, αυτοί οι άνθρωποι οι μοναδικοί «θύτες» ή επιλέγουμε να παραβλέψουμε την ευθύνη άλλων προσώπων;
Καταρχάς, πρέπει να επισημάνουμε την προφανή σύνδεση της ομορφιάς με τον πλούτο. Πριν τον 20ό αι., τα πρότυπα ομορφιάς δεν ήταν ευρέως διαδεδομένα στον μέσο άνθρωπο, γιατί πολύ απλά οι αγροτικές και εργατικές τάξεις δεν είχαν ούτε την οικονομική δυνατότητα, ούτε τον χρόνο να ασχοληθούν με την εμφάνισή τους και ούτε συναναστρέφονταν με άτομα των ανώτερων στρωμάτων που είχαν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με την προσωπική τους περιποίηση. Κατά τη διάρκεια του 20ού αι., συντελέστηκε μια τομή τόσο στη βιομηχανία, που έγινε εφικτή η μαζική παραγωγή ενδυμάτων και καλλυντικών με χαμηλό κόστος, όσο και στην ανάπτυξη της πλαστικής χειρουργικής μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι, σταδιακά με την τεχνολογική ανάπτυξη και τη δημιουργία της τηλεόρασης, του κινηματογράφου, του διαδικτύου και στον 21ο αι. των smartphones, η ομορφιά έγινε προσβάσιμη στα μεσαία και εργατικά στρώματα.
Αυτή η εύκολη πρόσβαση στον καλλωπισμό οδήγησε τον μέσο άνθρωπο να επιθυμεί να βελτιώσει την εμφάνισή του και να θέλει να μοιάσει στα πρόσωπα που προβάλλονταν από τα σύγχρονα τεχνολογικά ευρήματα, τους διάσημους. Πολλοί άνθρωποι τούς αναγνωρίζουν ως πρότυπα, καθώς θεωρούν την καριέρα τους επιτυχή, με τον εύκολο πλουτισμό και η φήμη τούς ελκύει, με αποτέλεσμα να αντιγράφουν πολλά από τα στοιχεία τους.
Έτσι, αυτά τα πρόσωπα παραμένουν στο προσκήνιο και εξασφαλίζουν την κοινωνική αποδοχή. Υποσυνείδητα, ο καθένας μας επιθυμεί, σε διαφορετικό βαθμό, να είναι αρεστός στο κοινωνικό σύνολο, ειδικά σε μια κοινωνία που έχει ταυτίσει την ομορφιά με την επιτυχία. Όμως, επειδή η επίτευξη της «τελειότητας» δεν είναι τόσο εφικτή στον μέσο άνθρωπο, δημιουργούνται μειονεκτικά συναισθήματα σε πολλά άτομα, με αποτέλεσμα η ίδια η κοινωνία που ειδωλοποιεί τους διάσημους για την εμφάνισή τους, ταυτόχρονα τους κατακρίνει.
Αυτή η «τελειότητα» δεν είναι εφικτή για τον μέσο άνθρωπο, γιατί πολύ απλά, λόγω της εύκολης πρόσβασης που έχει σε μη επεμβατικές μεθόδους καλλωπισμού, η βιομηχανία της ομορφιάς αναζητεί συνεχώς νέες μεθόδους βελτιστοποίησης της εμφάνισης των διασήμων για να βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά από τους «κοινούς θνητούς» και να παραμένουν εμπορικοί.
Εκτός από τους μεγαλοεπιχειρηματίες που εκμεταλλεύονται στο έπακρο τις ανασφάλειες του μέσου ανθρώπου, υπάρχουν και οι celebrities που είναι στην ουσία οι «εργαζόμενοι» της βιομηχανίας του θεάματος. Αυτοί οι άνθρωποι πληρώνονται γιατί ταιριάζουν στα πρότυπα ομορφιάς και αναπαράγουν την mainstream κουλτούρα. Ο κλάδος τους είναι τρομερά ανταγωνιστικός, διότι συνεχώς εμφανίζονται φρέσκα και ωραιότερα πρόσωπα και οι παλαιότεροι για να παραμένουν επίκαιροι και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της εργασίας τους καταφεύγουν σε νέες μεθόδους (επεμβατικές και μη).
Ταυτόχρονα, η συνεχής βελτιστοποίηση της εμφάνισής τους, σε μεγάλο βαθμό, εξασφαλίζει την ψυχική τους ηρεμία. Μην ξεχνάμε πως αναφερόμαστε σε ανθρώπους που βρίσκονται συνεχώς στο επίκεντρο, τους κυνηγάνε διαρκώς παπαράτσι, διότι μεγάλα μέσα ενημέρωσης πληρώνουν χιλιάδες δολάρια για μια «κακή» λήψη τους και δέχονται τεράστιο διαδικτυακό bullying. Είναι λογικό να προσπαθούν να προστατέψουν τον εαυτό τους, καθώς στην πραγματικότητα είναι άνθρωποι σαν εμάς, με συναισθήματα, ανασφάλειες και φοβίες και συγχρόνως προϊόντα των ιδεών και των προτύπων της κοινωνίας μας.
Η κριτική αυτή, όπως προαναφέρθηκε, στρέφεται γύρω από το κεντρικό επιχείρημα πως διαμορφώνουν μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς. Προφανώς, αυτή η θέση έχει βαρύτητα, διότι η κοινωνία τους αναγνωρίζει ως πρότυπα, όμως καλό είναι να θυμόμαστε πως κατά πάσα πιθανότητα ούτε καν οι ίδιοι δείχνουν έτσι όπως τους βλέπουμε εμείς στην καθημερινότητά τους. Ως δέκτες πληροφορίας ερχόμαστε σε επαφή με μια πολύ περιορισμένη πτυχή της προσωπικότητάς τους, που αποτελεί το προϊόν της εργασίας πολλών κορυφαίων στον χώρο τους επαγγελματιών, όπως makeup artists, κομμωτές, δερματολόγοι, αισθητικοί, οδοντίατροι, πλαστικοί χειρουργοί, διαιτολόγοι, προσωπικοί chef, προσωπικοί γυμναστές, στυλίστες, σύμβουλοι εικόνας, σύμβουλοι κοινωνικών δικτύων κ.ά.
Ένα, επίσης, αρκετά δημοφιλές επιχείρημα είναι η έλλειψη διαφάνειας από μεριάς των διασήμων για όλες αυτές τις αισθητικές επεμβάσεις που έχουν κάνει. Από τη μία πλευρά, επικροτώ την ειλικρίνεια σε αυτά τα θέματα και προσωπικά είμαι υπέρ των πλαστικών επεμβάσεων, αν αυτές ευχαριστούν το εκάστοτε άτομο. Από την άλλη, όμως, δεν μπορώ να την απαιτήσω, διότι κατανοώ τον φόβο τους να παραδεχτούν μια τέτοια επέμβαση δημόσια, καθώς, δυστυχώς, είμαστε μια αιμοβόρα κοινωνία που αναζητεί αφορμή να κατηγορήσει και να διαπομπεύσει κάποιον, ειδικά όσον αφορά θέματα-ταμπού, όπως οι πλαστικές επεμβάσεις. Επιπλέον, θεωρώ αυτή την απαίτηση υπέρμετρη, επειδή είναι ένα τόσο ιδιωτικό ζήτημα που δεν αφορά τη δημοσιότητα.
Ακόμα, πολύ συχνά κατηγορούμε τους celebrities ότι αποτελούν αρνητικά πρότυπα για τους νέους και ότι δημιουργούν ανασφάλειες στους εφήβους. Δεν διαφωνώ με αυτόν τον ισχυρισμό, ίσα ίσα θεωρώ τους περισσότερους από αυτούς επιφανειακά είδωλα που απέκτησαν τόση επιδραστικότητα χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Όμως, θεωρώ υπεραπλουστευτική την επίρριψη όλου του βάρους της ευθύνης στους διασήμους. Μην ξεχνάμε πως εμείς οι ενήλικες σε πολύ μεγάλο βαθμό προβάλλουμε ελαττωματικές ιδέες και στάσεις που τις διαιωνίζουμε στα παιδιά. Σίγουρα, το εκπαιδευτικό σύστημα καταβάλλει μια σημαντική προσπάθεια να φέρει τους μαθητές σε επαφή με πνευματικά πρότυπα. Όμως, αυτό δεν είναι επαρκές όταν εμείς είτε ως οικογένεια, είτε ως περίγυρος είτε ως χρήστες των κοινωνικών δικτύων τα βομβαρδίζουμε από τη νεαρή τους ηλικία με κομπλεξικές νοοτροπίες για τα φύλα, την εμφάνιση και τα κοινωνικά πρότυπα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι αυτό το άρθρο δεν είναι μια απόπειρα αθώωσης της βιομηχανίας του θεάματος, κάθε άλλο θα μπορούσαμε να πούμε. Είναι μια προτροπή διαφυγής από τη μονόπλευρη θεώρηση του θέματος που κυριαρχεί στα κοινωνικά δίκτυα και μια υπενθύμιση της ευθύνης μας τόσο ως άτομα, όσο και ως μέλη αυτής της κοινωνίας. Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω το προφανές, πως η βιομηχανία του θεάματος αποσκοπεί στο κέρδος και λειτουργεί με βάση τη ζήτηση των δεκτών. Επομένως, είναι στο χέρι μας ως θεατές να αλλάξουμε τα πρότυπα που προβάλλονται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- The Long History of ”You’re not Ugly, You’re Just Poor” [RANT], youtube.com, διαθέσιμο εδώ
