Του Ελευθέριου Χονδρού,
Κατά τη διάρκεια της εθνικής εορτής του Ferragosto στα μέσα Αυγούστου, σχεδόν όλοι οι Ιταλοί κάνουν διακοπές με τις οικογένειές τους. Η πολιτική ως θέμα συζήτησης πρόκειται συνήθως για «ταμπού». Όχι όμως φέτος. Η Ιταλία έχει βυθιστεί σε πολύ ασυνήθιστες «καλοκαιρινές εκλογές» (οι εκλογές έχουν οριστεί για τις 25 Σεπτεμβρίου), με την κατάρρευση της σαθρής, «έκτακτης» κυβέρνησης συνασπισμού της τον Ιούλιο. Η συζήτηση πλέον γίνεται συνεχώς για συμφωνίες, πιθανούς υποψηφίους και εκλογικές περιφέρειες. Αδιαμφισβήτητα λοιπόν οι διακοπές των Ιταλών έχουν καταστραφεί. Τώρα με ένα μήνυμα που συνδυάζει χριστιανισμό, μητρότητα και πατριωτισμό, η Giorgia Meloni «σερφάρει» σε ένα κύμα δημοτικότητας, που τον επόμενο μήνα θα μπορούσε να την οδηγήσει στο να γίνει η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός της Ιταλίας και η πρώτη ακροδεξιά ηγέτης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Meloni αποτελεί την επικεφαλής του ακροδεξιού και λαϊκίστικού κόμματος Brothers of Italy –ο άμεσος πολιτικός κληρονόμος του νεοφασιστικού Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος (MSI, με το οποίο μοιράζεται μέρος του συμβόλου του, την τρίχρωμη φλόγα). Η Meloni είναι μέρος μιας συμμαχίας που, εκτός του κόμματος της, συμπεριλαμβάνει την Lega του Matteo Salvini και τα υπολείμματα της Forza Italia του 85χρονου Silvio Berlusconi. Μια συμμαχία που θα έχει σχεδόν σίγουρα ισχυρή πλειοψηφία. Η αριστερά —δυστυχώς— δείχνει να είναι αδύναμη και διχασμένη και οι δεσμοί με ό,τι έχει απομείνει από το Κίνημα των Πέντε Αστέρων (το οποίο επίσης έχει διασπαστεί) έχουν καταρρεύσει. Χωρίς ευρείες συμμαχίες, στο μικτό και περίπλοκο εκλογικό σύστημα της Ιταλίας και με δραστικές περικοπές στον αριθμό των βουλευτών, η αντιπολίτευση φαίνεται να βρίσκεται σε μια εφιαλτική κατάσταση. Διαφαίνεται, λοιπόν, πως ένα από τα έθνη της κεντρικής ευρωζώνης θα κυβερνάται στο εγγύς μέλλον από έναν σε μεγάλο βαθμό ευρωσκεπτικιστικό, αντιμεταναστευτικό, ακροδεξιό συνασπισμό.
Παρόλο που το κόμμα της έχει νεοφασιστικές ρίζες, η Meloni προσπάθησε να διαλύσει τις ανησυχίες για την κληρονομιά του, λέγοντας ότι οι ψηφοφόροι έχουν «κουραστεί» από τέτοιες συζητήσεις. Ωστόσο, υπάρχουν εξαιρετικά ανησυχητικά σημάδια που δείχνουν ότι μία τέτοια κληρονομιά δεν μπορεί να αποτιναχθεί τόσο εύκολα εγείροντας κίνδυνο για την Ιταλία, την Ευρώπη και την ίδια τη δημοκρατία.
H Meloni και ο Salvini είναι λαϊκιστές με καλούπι ίδιο με αυτό των Viktor Orban, Nigel Farage και Marine Le Pen. Έχουν οικοδομήσει την επιτυχία τους σε υποσχέσεις για τεράστιες και οπισθοδρομικές φορολογικές περικοπές, εθνικιστική αντιμεταναστευτική και αντιπροσφυγική ρητορική και αφηγήσεις κατά της Ε.Ε. και του ευρώ. Πολλά από αυτά έχουν διαδραματιστεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου η Meloni και ο Salvini διαπρέπουν, σε αντίθεση με τον Berlusconi, ο οποίος ποτέ δεν «πέρασε» πέρα από την τηλεόραση (το αγαπημένο του μέσο). Ενώ η Meloni επίσημα, και με οργή, αρνείται οποιαδήποτε σχέση με τον φασισμό, η βάση του κόμματός της περιέχει πολλούς, που συχνά αυτοπροσδιορίζονται γραφικά ως «νοσταλγικοί» για το καθεστώς του Mussolini. Η προσεκτικά παραγόμενη, μετριοπαθής εικόνα που καλλιεργεί η Meloni εδώ και χρόνια δεν φαίνεται να έχει μεταδοθεί ούτε κατ’ ελάχιστο στη βάση του κινήματος.
Για τους περισσότερους Ιταλούς ψηφοφόρους πάντως, οι ερωτήσεις σχετικά με τον αντιφασισμό και τον νεοφασισμό δεν είναι «το κλειδί για το ποιους πρέπει να ψηφίσουν», δήλωσε ο Lorengo Pregliasco, επικεφαλής της εταιρείας δημοσκοπήσεων YouTrend. «Δεν το βλέπουν αυτό ως μέρος του παρόντος. Το βλέπουν ως μέρος του παρελθόντος», τόνισε. Ωστόσο, η Meloni είναι ευαίσθητη στον διεθνή έλεγχο σχετικά με την πιθανή της Πρωθυπουργία και προτιμά τον όρο συντηρητική αντί για ακροδεξιά για να περιγράψει το κόμμα της. Πρόσφατα, μάλιστα, ηχογράφησε βίντεο στα αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά που έλεγαν ότι η ιταλική δεξιά «έχει αφήσει τον φασισμό στην ιστορία εδώ και δεκαετίες, καταδικάζοντας απερίφραστα την καταστολή της δημοκρατίας και τους επαίσχυντους αντιεβραϊκούς νόμους». Αξίζει να αναφερθεί πως αυτή ήταν μια αναφορά στους νόμους του 1938, που απαγόρευαν στη μικρή εβραϊκή κοινότητα της Ιταλίας να συμμετέχει στις επιχειρήσεις, την εκπαίδευση και άλλες πτυχές της καθημερινής ζωής. Οι νόμοι άνοιξαν το δρόμο για την απέλαση πολλών Ιταλών Εβραίων στα ναζιστικά «στρατόπεδα θανάτου» κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Ρώμης στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, διατηρώντας την τρίχρωμη φλόγα στο λογότυπο του κόμματός της, παίζει συμβολικά με αυτή την κληρονομιά.
Ωστόσο, ίσως η πιο επικίνδυνη προσωπικότητα είναι ο Matteo Salvini. Η θητεία του ως Υπουργός Εσωτερικών χαρακτηρίστηκε από μια χαοτική μεταναστευτική «πολιτική» που περιλάμβανε τον παράνομο αποκλεισμό πλοίων προσφύγων από τον ελλιμενισμό σε ιταλικά λιμάνια. Είναι πιθανό να έχει σημαντικό υπουργικό ρόλο σε οποιαδήποτε νέα κυβέρνηση. Ο Salvini και η Meloni υπαναχωρούν γρήγορα από τις προηγούμενες σχέσεις τους και υποστηρίζουν τον Vladimir Putin και την εισβολή του στην Ουκρανία. Παρόλα αυτά, η εξωτερική πολιτική της Ιταλίας υπόσχεται να είναι πολύ πιο ήπια έναντι της Μόσχας μετά τις εκλογές. Ο Berlusconi συνέχισε, εν τω μεταξύ, να είναι φερέφωνο για τον παλιό του φίλο και σύμμαχο σε όλη την ουκρανική κρίση. Είναι σχεδόν σίγουρο λοιπόν πως ένας νέος ακροδεξιός συνασπισμός θα διαμορφωθεί, που θα περιλαμβάνει την Ιταλία, την Ουγγαρία και την Πολωνία, και θα έχει ισχυρούς δεσμούς με τις ιδέες και τα συνθήματα του πρώην Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Donald Trump.
Η ιταλική δημοκρατία θα επιβιώσει, και η Ιταλία θα παραμείνει στην Ε.Ε. και στο ευρώ, αλλά μπορεί αδιαμφισβήτητα να υποστεί σοβαρή ζημιά, ειδικά εάν προωθηθούν σχέδια για αλλαγή του «όμορφου» αντιφασιστικού συντάγματος της Ιταλίας. Η Meloni έχει εκφράσει την επιθυμία για την άμεση εκλογή Προέδρου. Κανείς όμως δεν ξέρει τι επιπτώσεις θα έχει στο σύστημα η δραστική μείωση των βουλευτών (που ψηφίστηκε με το λαϊκιστικό όνομα της «μείωσης του κόστους της πολιτικής»), αλλά είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε ένα πολύ πιο συντηρητικό, και παλαιότερων αρχών κοινοβούλιο. Η απόφαση της Meloni να μείνει έξω από τον ευρύ συνασπισμό έκτακτης ανάγκης υπό τον Draghi φαίνεται εκτός απροόπτου, ότι θα αποκομίσει πολιτική σοδειά αυτό το φθινόπωρο. Από τότε που ο Berlusconi έφερε για πρώτη φορά την ακροδεξιά πίσω τη δεκαετία του 1990, πολλοί πρώην μετανεοφασίστες υπηρέτησαν ως Υπουργοί. Αλλά την κορυφαία θέση δεν την είχε ποτέ κάποιος από αυτή την παράδοση – τουλάχιστον μέχρι τώρα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Far-Right Italian Leader Meloni Rides Popular Wave in Polls, VOA, διαθέσιμο εδώ
- Giorgia Meloni may be no fascist. But she evokes grim memories of Italy’s past, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Ιταλία: Η Μελόνι καθ’ οδόν προς την πρωθυπουργία, H Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Rising star of Italian far-right, Giorgia Meloni, eyes top job, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
